دكتر مهناز صلحی؛ دكترای تخصصی آموزش بهداشت و ارتقا سلامت
یكی از ویژگیهای كودك از بدو تولد تا 5 سالگی دوران رشد و نمو كودك است. آگاهی از چگونگی مراحل رشد به ارتقاء وضع رشد كودك كمك بسزایی خواهد داشت و باید به این مهم توجه كرد زیرا این فرصتها تكرارپذیر نیستند. بنابراین والدین در كشف مشكلات كودك و كمك به آنها نقش مهمی دارند. در این شماره و در ادامه مطالب گفته شده در مورد رفتارهای نوزاد در 6 ماهگی و حركت ظریف او، رفتارهای اجتماعی و بازی او خواهیم پرداخت امیدواریم مفید واقع شود.
وضع بدن و حركات بزرگ
1-كودك به پشت میخوابد، سرش را بلند میكند تا به پاهایش نگاه كند. كل پاهایش را به حالت عمودی بلند میكند و اول كف یك پایش را و بعد از مدت كمی، كف دو پایش را چنگ میزند. 2- با حمایت دیگری مینشیند و سرش را برای دیدن اطراف از یك طرف به طرف دیگر میگرداند. 3- آرنجش را تند و چابك و به طور هدفمند حركت میدهد و آنها را بالا نگه میدارد تا بلند بشود.
هنگامی كه با دستهایش چیزی را چنگ میزند، شانههایش را محكم میكند و برای نشستن به خودش فشار میآورد. با قدرت لگد میزند و پاهایش یكی در میان حركت میكند. میتواند از جلو به پشت و معمولاً از پشت به جلو بغلتد. وقتی نشسته نگه داشته شود، سرش به طور محكم، راست و پشتش صاف است.
4- هنگامی كه روی شكم قرار داده شود، سرش را بالا میآورد و قفسه سینهاش به خوبی بالا میآید، خودش را روی بازوهای كشیده و كف دستهای پهن شدهاش نگه میدارد. 5- وقتی ایستاده نگه داشته شود و پاهایش سطح محكمی را حس كند، وزنش را روی پاهایش تحمل میكند و فعالانه بالا و پایین میپرد.
بینایی و حركات ظریف
از نظر بینایی حالت سیرنشدنی وجود دارد: هنگامی كه توجهاش به هم بخورد، سر و چشمانش مشتاقانه به هر سمتی حركت میكند، فعالیتهای فرد بزرگسال یا بچه را در اتاق، با هوشیاری هدفمند دنبال میكند. چشمها به طور هماهنگ حركت میكند: در این سن هر گونه لوچی به طور قطع غیرطبیعی است.
به اشیاء كوچك جالب یا اسباب بازیهایی كه در فاصله پانزده تا سی سانتیمتری هستند، فوری خیره میشود. تقریباً به طور همزمان هر دو دستش را میكشد تا چنگ بزند. تمام دستش را برای چنگ زدن با كف دست به كار میبرد و اسباب بازی را از یك دست به دست دیگر میدهد.
وقتی اسباب بازی از دستش میافتد و در محدوده بیناییاش باشد، به محلی كه اسباب بازی افتاده نگاه میكند. هنگامی كه اسباب بازی به بیرون از محدود بیناییاش بیفتد، به طور مبهم اطراف را با چشمها و دستهایش جستجو میكند و یا اسباب بازی را فراموش میكند.
شنوایی و گفتار
به سمت صدای گفتاری آشنا در اتاق، فوری برمیگردد. حتی اگر فرد بزرگسال دیده نشود به صدایش گوش میكند. با خودش و دیگران به طور خوش آهنگی صداسازی میكند. صداهای تك سیلابی و دو سیلابی مانند «آ- آ»، «مو»، «گو»، « دِر»، « اَدَه»، «اِر- لِه»، « آرو» را به كار میبرد.
صدادار میخندد، پیش خودش میخندد و در موقع بازی جیغ میكشد. در موقع رنجش با آزردگی جیغ میزند. نسبت به صداهای عاطفی گفتار آشنا، پدیده پاسخگویی انتخابی نشان میدهد. وقتی اصواتی در سطح گوشش میشنود به سمت منبع صدا برمیگردد.
رفتار اجتماعی و بازی
از دستانش به طور كامل برای رسیدن و چنگ زدن اسباب بازیهای كوچك استفاده میكند. عمدتاً برای نزدیك شدن به آنها از حركت شبیه ملاقه زنی در دو دست استفاده میكند اما گاهگاهی از یك دستش استفاده خواهد كرد. حرکت دادن پاهایش به اطراف همانند حرکت دادن دستهایش به اطراف، برایش جالب است و به پاهایش نگاه میكند.
برخی از اوقات در موقع چنگ زدن و گرفتن اشیاء از پاهایش به منظور كمك استفاده میكند. در حال تغذیه با شیر مادر، دستهایش را روی سینه مادر میگذارد یا اگر با بطری شیر تغذیه میشود، دستش را روی شیشه میگذارد و آن را نوازش میكند و اگر در تغذیه او از فنجان استفاده میشود ممكن است برای چنگ زدن و گرفتن آن تلاش كند.
هنگامی كه جغجغهای به او ارائه شود، فوراً برای رسیدن به آن تلاش میكند و عمداً طوری دست میزند كه صدا ایجاد میشود، اغلب از نزدیك و در همان زمان به جغجغه نگاه میكند. اشیاء را با دقت دستكاری میكند و آنها را به طور متناوب دست به دست میكند. نسبت به بازی فعال و پر جنب و جوش، واكنش خرسندی بسیار، نشان میدهد.
هنوز نسبت به غریبهها مهربان است اما گاهی اوقات هنگامی كه فرد غریبه خیلی نزدیكش شود یا به طور ناگهانی نزدیك شود بخصوص اگر فرد آشنا با او خارج از محدوده دیدش باشد، مقداری خجالت میكشد یا حتی اضطراب خفیفی از خود نشان میدهد.
توجه: از حدود هفت ماهگی نسبت به افراد غریبه محتاطتر میشود.