د‌کتر ریحانه برکتین - متخصص نوزادان و کودکان
تحریریه زندگی آنلاین : تنگی مجرای اشکی
انسداد مادرزادی مجرای اشکی یا نازولاکریمال به صورت کامل یا تنگی نسبی مجرا، شایع‌ترین اختلال سیستم اشکی می‌باشد که در حدود بیست درصد از شیرخواران تازه متولد شده به آن مبتلا هستند و به‌علت نارسایی ساختاری این مجرا در محل ورود آن به بینی اتفاق می‌افتد. علائم ممکن است بلافاصله پس از تولد دیده شود یا به صورت دیررس تا زمان تولید طبیعی اشک به تاخیر افتد. علائم عبارتند از وجود بیش از اندازه اشک، اشک‌ریزش بر روی پلک و گونه و همچنین ممکن است به دنبال آن التهاب و قرمزی پوست به دلیل آسیب و ساییدگی ناشی از ترشح اشک دیده شود. اگر انسداد کامل باشد، این علائم ممکن است شدید و مداوم باشند، اما اگر انسداد به صورت نسبی باشد، ممکن است مجرای اشکی قادر به تخلیه مقداری از اشک تولید شده باشد و در نتیجه در برخی از دوره‌ها افزایش تولید اشک خواهیم داشت، مثل مواجهه با سرما، باد و نور خورشید و یا در هنگام بسته شدن محل خروجی مجرای اشکی مثلاً در هنگام سرما خوردگی‌ها و تورم مخاط بینی ممکن است اشک‌ریزش واضح‌تر بوده و یا افزایش یابد. در بعضی از شیرخواران مثل موارد سندرم داون، نارسایی‌های قلبی، نارسایی‌های مادرزادی گوش، اکتودرمال دیسپلازیا انسداد مجرای مادر اشکی شایع‌تر دیده می‌شود.
شیرخواران مبتلا به انسداد مجرای اشکی ممکن است دچار عفونت و التهاب حاد کیسه اشکی، التهاب بافت‌های اطراف و حتی سلولیت ناحیه پری‌اربیت شوند.
در هنگام التهاب حاد، در کیسه اشکی یک ناحیه برجسته، قرمز و دردناک وجود داشته و ممکن است کودک دچار تب و بی‌قراری شود. درمان اولیه انسداد بدون عارضه مجرای اشکی شامل ماساژ مجرا دو تا سه بار در هر روز می‌باشد که همراه با آن پلک‌ها توسط آب گرم باید پاک شود. در مواردی که ترشحات موکوس و چرکی وجود دارد از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی برای کنترل آن استفاده می‌شود و اگر پوست ناحیه مجرا آسیب‌دیده باشد، یک پماد چشمی ضعیف بر روی پلک‌ها استفاده می‌گردد. اکثر موارد انسداد مجرای اشکی قبل از یک‌سالگی در نود و شش درصد موارد بهبودی خودبخودی پیدا می‌کنند، اما در غیر این صورت ممکن است توسط جراحی با پروب باز شود که در این صورت میزان بهبودی حدود هشتاد درصد خواهد بود. بعضی از متخصصین چشم‌پزشکی به طور همزمان داخل مجرای اشکی لوله‌گذاری می‌کنند. در صورتی که التهاب مجرای اشکی شدید و به فرم سلولیت باشد نیاز به درمان فوری با آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک دارد.
بیشتربخوانید:
سینوزیت، عامل عوارض چشمی و مغزی در کودکان
کونژیکتویت
در نوزادان و کودکان عفونت و التهاب ملتحمه شایع می‌باشد که ممکن است به دلیل عوامل باکتریایی، ویروسی، آلرژن‌ها مواد محرک، سموم و یا بیماری‌های سیستمیک باشد.
التهاب چشم نوزادی
نوعی از کونژیکتویت است که در شیرخواران کوچک‌تر از چهار هفته ایجاد شده و شایع‌ترین بیماری چشمی این گروه سنی می‌باشد. این عفونت در سال‌های قبل بسیار شایع بوده و معمولاً به دلیل زایمان‌های واژینال که مادر همزمان دچار عفونت بوده است، پیش می‌آید و در حدود دویست سال قبل یکی از شایع‌ترین علل کوری بود. علائم بالینی اشکال مختلف عفونت چشمی نوزادان به اندازه کافی اختصاصی نیست و ممکن است با سایر علل مشابه باشد. قرمزی، تورم ملتحمه، ورم پلک‌ها و ترشحات علائم مشترک آن‌ها می‌باشد.
کونژیکتویت حاد چرکی
این حالت با پرخونی و قرمزی چشم‌ها، تورم، ترشحات موکوس چرکی، چشم‌های چسبناک و مقداری درد و ناراحتی چشم مشخص می‌گردد. این حالت معمولاً در نتیجه عفونت باکتری‌ها به وجود می‌آید. خارش، بزرگی غدد لنفاوی وجود ندارد. فصل شایع این نوع التهاب از دی‌ماه تا اردیبهشت‌ماه می‌باشد.کونژیکتویت باکتریال در کودکان کمتر از پنج سال شایع‌تر می‌باشد و گاه نیز در اپیدمی‌ها دیده می‌شود. خوشبختانه به خوبی به کمپرس گرم و مصرف مکرر آنتی‌بیوتیک‌های موضعی به فرم قطره‌های چشمی پاسخ می‌دهد، اما اگر ترشحات چرکی بسیار شدید باشند و یا درگیری قرنیه وجود داشته باشد، درد و یا کاهش بینایی و یا حساسیت شدید به نور وجود داشته باشد، بایستی معاینات تخصصی‌تر انجام گیرد.
بیشتربخوانید:
بررسی بیماری چشمی علاج ناپذیر در کودکان
کونژیکتویت ویروسی
در این حالت ترشح آبکی وجود داشته چشم به صورت یک‌طرفه و معمولاً در فصل تابستان در کودکان با سن بالاتر از پنج سال دیده می‌شود. ویروس‌ها یکی از علل شایع این عفونت بوده که گاهی همراه با گلودرد یا عفونت ریه دیده می‌شود. همچنین ممکن است به دنبال بیماری‌هایی مثل سرخک این شرایط بروز نماید.
کونژیکتویت آلرژیک
این بیماری همراه خارش شدید، ترشح آبکی و شفاف و ورم ملتحمه می‌باشد، این حالت فصلی بوده و بیشتر در تابستان و بهار دیده می‌شود. کمپرس‌های سرد و قطره ضد‌احتقان سبب تسکین علائم می‌شوند. در موارد شدید زیر نظر چشم‌پزشک کورتیکوستروئید‌های موضعی قابل استفاده است.
کونژیکتویت شیمیایی
این حالت وقتی ایجاد می‌شود که یک ماده آسیب‌رسان مثل اسپری، تمیز‌کننده خانگی، دود، بخار مواد شیمیایی و ... وارد کیسه ملتحمه شوند. در این حالت باقی ماندن این مواد شیمیایی در بافت ملتحمه منجر به آسیب مداوم برای ساعت‌ها و روزها می‌شود و گاهی منجر به از دست دادن بینایی می‌گردد. در هر حال شستشوی سریع و کامل و فراوان در ساعات اولیه اهمیت بسیاری دارد.
بیشتربخوانید:
گل مژه چشم با چشمانتان چه می‌کند؟
گل‌مژه
عفونت غدد پلک ممکن است حاد و یا تحت حاد باشد، تورم دردناک کانونی و قرمزی قابل توجه است. علت معمول آن نوعی میکروب است، گل‌مژه ممکن است رو به داخل و یا رو به خارج بیرون زده باشد.
درمان شامل کمپرس گرم مکرر و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی است. در برخی موارد برش و تخلیه جراحی نیز ضرورت دارد. به‌ندرت در موارد پیشرفته اگر درمان صورت نگیرد، احتمال عفونت پلک و کاسه چشم نیز وجود دارد.
نداشتن اشک چشم
این حالت به طیف وسیعی از اختلالات اشاره دارد که با کاهش یا عدم وجود ترشح اشک همراهی دارد. این حالت گاهی در زمینه برخی بیماری‌ها و سندرم‌های ژنتیکی شایع‌تر است. بیماران مبتلا به عدم وجود اشک تظاهرات متغیر دارند که از بدون علامت تا ترس از نور، احساس جسم خارجی، درد چشم و کاهش بینایی متغیر است. اگر علائم در اوایل زندگی ایجاد شوند و خشکی چشم شدید باشد، می‌تواند منجر به آسیب به قرنیه و متعاقب آن از دست رفتن بینایی شود. هدف کاهش تحریک و آسیب قرنیه، زخم قرنیه و از دست رفتن بینایی می‌باشد. برای پیشگیری از این عوارض بایستی چشم‌ها مرطوب نگه داشته شوند، ضمن اینکه درمان اختلالات زمینه‌ای ضرورت دارد.
