ورود جسم خارجی در راههای هوایی کودکان
آسپیراسیون (ورود جسم خارجی در راههای هوایی) از علل شایع مرگ و میر کودکان بخصوص زیر 2 سال میباشد. قبل از قرن بیستم آسپیراسیون جسم خارجی در 24 درصد موارد باعث مرگ میشد. در سالهای اخیر با تکنیکهای پیشرفته برونکوسکوپی میزان مرگ و میر بطور چشم گیری کاهش پیدا کرده است. 80 درصد موارد آسپیراسیون جسم خارجی در سنین کمتر از 3 سالگی و بیشترین شیوع آن بین یک و دو سالگی رخ میدهد. در این سنین کودک قادر به ایستادن است و از طرفی به جهت کنجکاوی تمایل به جستجو داشته و تمایل دارد که اجسامی که پیدا میکند داخل دهان بگذارد و در ضمن دندانهای آسیا برای جویدن غذا به اندازه کافی وجود ندارد. علت دیگر در معرض خطر قرار گرفتن کودکان در این سنین دردسترس بودن غذا و وسایل و اسباب بازیهای خواهر و یا برادر بزرگتر میباشد که خود عامل مستعد کننده دیگری میباشد.
عوامل مستعد كننده آسپیراسیون
عوامل مستعد کننده آسپیراسیون جسم خارجی در کودکان و بالغین بیماریهای نورولوژیک (عصبی)، کاهش سطح هوشیاری و مصرف داروهای آرام بخش میباشد.
اشیائی كه میتواند باعث آسپیراسیون شود
هر شیء کوچکی میتواند باعث آسپیراسیون شود ولی شایعترین آنها عبارتند از: بادام زمینی، انواع مغزها مثل گردو، پسته، بادام، تخمه هندوانه، انواع تخمهها، اجسام کوچک جدا شونده از اسباب بازی، تکههای میوه خام مثل سیب و هویج، سکه، کلیپس کاغذ، سوزن، ته مداد، بادکنک و ذرت.
نکاتی در جلوگیری از آسپیراسیون جسم خارجی در شیرخواران و کودکان
- کودک هنگام غذا خوردن حتماً روی زمین کنار سفره یا پشت میز نشسته باشد. حرکت کودک ودویدن هنگام خوردن خطر آسپیراسیون را بالا میبرد. بهتر است والدین هنگام صرف غذای کودک وی را سرگرم نمایند تا غذای کودک تمام شود.
- غذای کودک حتماً به قطعات بسیار کوچک تبدیل شود تا جویدن آن راحت شود.
- غذای کودک حتماً خوب پخته شود. در مواردیکه سبزیجات و میوهجاتی مثل هویج و سیب مصرف میشود حتماً رنده شده یا به قطعات کوچک تبدیل شود.
- مصرف مغزها حداقل تا سن 5 سالگی که کودک جویدن را بطور کامل یاد میگیرد به تعویق افتد مگر اینکه به صورت پودر شده باشد.
- اجسام کوچک از دسترس کودک دورنگه داشته شود. کنجکاوی کودک باعث میشود که اجسام را به داخل دهان گذاشته و هنگام بازی ناگهان بلع نماید. بنابراین باید سطح زمین و جاهایی که در دسترس کودک است و قد او میرسد حتماً از نظر اجسام کوچک چک شود.
- هنگام خرید اسباب بازی برای کودکان حتماً دقت لازم انجام شود چون اسباب بازیهای که دارای قطعات کوچک قابل جدا شدن باشد، احتمال آسپیراسیون را بالا میبرد.
- وسایل و اسباب بازیهای کودکان بزرگتر خانواده در جاهای جداگانه باشد و به کودکان بزرگتر یاد دهیم که وسایل خود را دور از دسترس کودکان نوپا قرار دهند.
علائم
از علائمی که به دنبال آسپیراسیون جسم خارجی در راههای هوایی کودکان ایجاد میشود عبارتند از: خس خس سینه، تنفس صدادار، عفونت تنفسی مکرر، پنومونی (ذات الریه)، آسم و سرفه مزمن.
جمعبندی
در مواردیکه والدین شاهد آسپیراسیون جسم خارجی در کودک خود باشند و یا در مواردیکه شاهد این حادثه نبوده ولی کودک دچار یکی از علائم فوق میباشد حتماً باید به پزشک متخصص این رشته مراجعه نمایند و با تشخیص قطعی جسم خارجی، با مداخلات لازم و انجام برونکوسکوپی، بیمار از جسم خارجی و از عوارض آن که بعضاً عوارض کمی نیز نمیباشد، نجات یابد.