گام به گام با رشد كودك
یكی از مهمترین مسائلی كه والدین باید به آنها اهمیت دهند سلامت كودك است. كودكان، سرمایههای ارزشمندی هستند كه رشد و توسعه جامعه در گرو سلامت و توانمندی جسمی و روحی آنان است. به معنای دیگر، توجه به سلامتی كودكان در واقع سرمایهگذاری برای آینده روشن جوامع بشری محسوب میشود چرا كه كودك امروز در واقع سرمایه اصلی برای توسعه جامعه فرداست. از اینرو و با توجه به اهمیت این موضوع در هر شماره از نشریه در مورد رفتارهای كودك در ماههای مختلف اشاره كردهایم. در این شماره و در ادامه مطالب آمده قصد داریم در مورد رفتارهای كودك در پنجسالگی بحث كنیم. امیدواریم مفید و سودمند واقع شود.
وضع بدن و حركات كلی
به آسانی روی خط باریك راه میرود. با چابكی روی نوك انگشتان پا میدود. در بالا رفتن، سرخوردن، تاب خوردن، كندن و انجام شیرین كاریهای متنوع، فعال و ماهر است. به تناوب روی پاها میپرد. میتواند به مدت هشت تا ده ثانیه روی یكی از پاها، پای راست یا چپ بایستد. معمولاً روی پای برتر با حالت دست به سینه میایستد. میتواند دو یا سه متر به طرف جلو روی هر پا به تنهایی لی لی كند. با شنیدن موسیقی، حركات موزون انجام میدهد. اشیاء را با هر یك از دستها محكم میگیرد. بدون خم كردن زانوها میتواند خم شود و نوك انگشتان پا را لمس كند. تمام انواع بازیهای با توپ را با توانایی قابل ملاحظهای انجام میدهد كه شامل بازیهایی است كه مستلزم جایگزینی مناسب یا امتیازدهی براساس مقررات پذیرفته شده است.
بینایی و حركات ظریف
اشیاء كوچك را برمیدارد و سرجایشان میگذارد. مدلهای پیچیده، مانند سه پلكان با شش مكعب را به شرط آموزش از روی مدل میسازد. بعضی اوقات نیز چهار پلكان را از ده مكعب میسازد. كنترل خوبی در نوشتن و نقاشی با مداد و قلم مو دارد. در سن پنج و نیم سالگی مربع و مثلث را رونویسی میكند. همچنین حروفU, C, A, L, X, O, H, T, V و Y(برای مثال در فارسی ا، ر، د، ل، و ی) را رونویسی میكند. به دلخواه بعضی از حروف را مینویسد. آدمك قابل تشخیص با سر، تنه، پاها، بازوها و صورت نقاشی میكند. خانهای را با در، پنجرهها، پشتبام و دودكش نقاشی میكند. به دلخواه تصاویر زیاد دیگری شامل چند قسمت و معمولاً با نشانی از محیط زمینه میكشد و قبل از ارائه نامگذاری میكند. تصاویر را با دقت رنگآمیزی میكند به طوری كه رنگها از طرح بیرون نمیزند. انگشتان یكی از دستهایش را با انگشت اشاره دست دیگر میشمارد. چهار یا بیش از چند رنگ اصلی را میشناسد و ده یا دوازده رنگ را با هم جور میكند.
شنوایی و گفتار
صحبت او از نظر دستور زبان، مرسوم و معمولاً از نظر آوایی به جز اشتباه در چند صدا مانند s-f-th (برای مثال در فارسی ت،ك) روان است. شعر قافیه دار و آهنگ را با شادمانی از حفظ میخواند. دوست دارد داستانها را برایش بخوانند یا بگویند و بعداً به تنهایی یا به همراهی دوستانش آنها را نمایش میدهد. نام و نام خانوادگی، سن و معمولاً روز تولدش را میگوید. نشانی خانهاش را میگوید. اسامی ملموس را با گفتن كاربرد آنها، توصیف میكند. دائماً معانی كلمات انتزاعی را میپرسد و آنها را به جا و بی جا استفاده میكند. از لطیفه و معما لذت میبرد.
رفتار اجتماعی و بازی
از كارد و چنگال با مهارت استفاده میكند. صورت ودستهایش را میشوید و خشك میكند ولی برای شستن و خشک کردن بقیه بدن به كمك یا نظارت نیاز دارد. به تنهایی لباس میپوشد و درمیآورد. رفتارهای عمومی معقولتر، مهار شده و مستقلی دارد. لزوم رعایت دستور و نظم را درك میكند ولی به یادآوری دائمی نیازمند است. بازی خانگی و نمایشی به تنهایی یا با همبازیها هر روز ادامه دارد. بازیهای زمینی بسیار پیچیده شده است. در داخل و بیرون از خانه طراحی و ساخت و ساز میكند. دوستان خودش را انتخاب میكند. بیشتر اوقات با دوستانش همكاری میكند و لزوم رعایت قوانین و بازی بدون كلك را میفهمد. به طور مشخصی حس شوخ طبعی نشان میدهد. مفهوم زمان را در ارتباط با برنامه روزانه درك میكند. مهربان و حامی كودكان كوچكتر و حیوانات خانگی است. به همبازیهایش در هنگام ناراحتی، آرامش میدهد.