زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

بررسی اختلالات حركتی در كودكان ذهنی

كودكان CP دارای مشكل حركتی اگر تا سن 3-5 سالگی درمان توانبخشی انجام ندهند، علاوه براینكه رفع این اشكالات غیرممكن خواهد بود، این اختلالات باعث تاثیر منفی روی توجه، تمركز و شناخت كودك خواهد شد. در کودک دارای اشکال ذهنی در همین سن، اشكالات حركتی به خوبی قابل درمان می‌باشد و این سن برای كودك دارای اشكال ذهنی نه اینكه دیر نشده، بلكه جزء اقدامات ، توانبخشی مداخله زودرس می‌تواند محسوب شود. هرچند در این كودكان هم، مداخله زودرس زیر سن 1-3 سال ممكن است و تشخیص مشكلات ذهنی آنها امكان پذیر می‌باشد. كودكان دارای اختلالات ذهنی، علاوه بر اینكه اشكال حركتی ثانویه بر مشكل ذهنی دارند، درمان توانبخشی برای این حركات نادرست بسیار ساده‌تر و سهل‌تر از كودكان دارای اختلالات حركتی، و در هردوی این دو گروه، درمان این اختلالات حركتی، باعث تسهیل فرایندهای ذهنی، بالا بردن توجه، تمركز و در نتیجه تسهیل در شناخت كودكان خواهد شد.از نظر فیزیوپاتولوژی در درگیری مسیرهای حركتی این دو اختلال دو اختلاف عمده وجود دارد .در كودكان مشكل‌دار ذهنی، اشكالات حركتی منتج بد عملكردی مسیرهای Lateral می‌تواند باشد (شامل مسیر spinal Cortico وRubro spinal است).

در حالیكه در كودكان دارای مشكل حركتی كه به آنها طیف فلج مغزی (Cerebral palsy) می‌گویند، اكثرا ضایعه در خود مسیر spinal Cortico تا ناحیه Pyramidal ساقه مغز می‌باشد بیشتر اشكال در بد عملكردی مسیرMedian است (كه شامل مسیرهایMedio Reticolaspinal, ReticoloSpinal Ponto  و بلاخره مسیرهای vestibulo spinal خواهد شد.)

 لازم به توضیح است مسیر vestibulo spinal Medio بیشتر با مسیر فوق همكاری می‌نماید در حالیكه مسیر spinal ostibulaeve Latero علاوه بر همكاری با این مسیر، بیشتر با مسیر Median همكاری دارد ولی به نظر می‌رسد كه مسئول اكثریت Posture  و حالت  felxion  Semi دست‌ها، حركات ناموزون و بی‌قواره در اندام، و حالت‌های گوناگون دست و پا چلفتی موقع راه رفتن (Clumsiness) همان مسیر Lateral می‌باشد.این مشکل حرکتی کودکان دارای اختلال مغزی (که ضایعه آنها در قسمتی یا تقریبا تمام مغز منتشر است) می تواند قابل رفع باشد، چون این وضعیت، ( Postural) اکثرا اولیه نیست. محلی كه بیشتر در این كودكان از نظر عملکردی در این کودکان دچار مشکل است هسته قرمز یا Redneucleous است و مسیر مربوط به آن rubro Spinal می‌باشد، این مسیر مسئول تحریک عضلات آگونیست دست‌ها که همان عضلات  Flexor دست می باشد.  وقتی این مسیر خارج از کنترل یا با کنترل کمتر و ناقص مسیرcorticospinal عمل می کند، بیمار دست‌ها را به حالت جمع شده در حالت Semi Flection نگه می‌دارد و در مقایسه اگر کودک سالم با دست‌های افتاده و کشیده راه می‌روند، این کودکان دارای مشکل ذهنی با دست‌های جمع شده و با حالت نیمه خمیده حرکت می‌کنند. علت نورولوژیک دستهای جمع شده اینست كه،پیش از حد عملکرد مسیر rubro Spinal می‌باشند، چون از نظر عملکردی این مسیر با مسیرهای وستیبولار ارتباط تنگاتنگی دارند و هسته‌های وستیبولار با مخچه از نظر Functional در هم تنیده شده‌اند، به همین دلیل دست‌های كودك مشكل‌دار ذهنی: به صورت دست های جمع شده می باشد. و اکثرا به صورت خمیده و نا‌صاف حرکت می‌کنند مسئول حالت صاف نگه داشتن سر و گردن بیشتر مسیر میانی وستیبولار به نامMedial vestibulo spinal می باشد. مسئول متعادل نمودن اندام در موقع حركت و درست و موزون حرکت کردن آنها و هماهنگ بین این مسیرها ، مسیر spinal Lateral Vestibulo  است.  اگر این مسیرها بد عمل نماید، كودك به صورت باز باز و نیمه خمیده راه می‌رود كه در این حالت این مسیرها  خارج از ضوابط كنترلی مسیر spinal Cortico ، عمل می‌نماید، در حالیكه این مسیرها قرار است تحت هدایت و كنترل corticospinal وظایف محوله را انجام دهند.

اگر به این علل نوروفیزیولوژیک دقت کنیم، سر منشاء نوروپاتولوژی اشکالPosture کودک مشکل‌دار ذهنی را خواهیم فهمید. از طرف دیگر درمان حرکت چنین کودکانی برهمین مبنا به مرور می‌تواند انجام پذیرد.

اشکال در صحبت کردن کودکان اشکال‌دار ذهنی منهای مشكلات Cortical و درگیری‌هایی كه در مناطق گفتاری قشر مغز وجود دارد و با توجه به اینكه صحبت کردن عاملی است كه بیشتر حركات آن در صورت شكل می‌گیرد، در نتیجه هماهنگی های مختلف مناطق مغزی این عمل را انجام می دهد که در چنین کودکانی ، همراه با اشکال مسیرo spinalticCor، مسیر همراه آن كه برای عملکرد سرو صورت به كار گرفته می‌شود به نام مسیر Corticobulbar  نامیده می‌شود و مسئول حركات ظریف سرو صورت و داخل دهان است و بطبع مشكل، این مسیر هم به صورت تظاهرات آن را در بدعملكردی كه سرو صورت می‌باشد این مسیر، اعصاب دوازده‌گانه را برای ایجاد حركات مختلف گفتاری و همچنین اعمال اولیه مثل جویدن، بلعیدن با هدایت می‌كند و در نتیجه در این افراد ضعف عملکردی نمایان می‌شود، همچنانكه مسیر اصلی حرکت هم ناقص عمل می‌کند. به علت بد عملكردی این مسیر حالت‌های صورت کودک مشکل‌دار ذهنی در حالت‌های Facial expression ، ناقص دیده می‌شود. این حالت ناجور صورت شدیدا در معرض دید عموم می‌باشد و برای والدین آزار دهنده است، چون از نظر جامعه و والدین قابل مشاهده میباشد و علاوه بر اشکالات ذهنی در اثر نقص در ادای گفتار كه بیشتر در اثر تظاهرات اختلال حسی و حرکتی ناقص در سرو صورت و دهان است و حالت خاص به کودک مشکل‌دار ذهنی می‌دهد و باعث صدمه بود و درمان آن به وسیله گفتار درمانگرها که خوشبختانه در ایران مقدارشان هم کم نیست قابل انجام است.

البته برای تصحیح این حالت‌ها لازم است، نزد گفتار درمانگرهایی مراجعه داشته باشیم كه به چگونگی عملكرد نوروفیزیولوژی مغز و بخصوص اعصاب دوازده‌گانه اطلاعات كافی داشته باشند، چون درمان این اختلالات و بدعملكردی، سرو صورت پارامتری است كه به تغذیه، ادای صحیح گفتار، تنظیم تونیسیته سر و صورت و حالت Facial  expression بستگی دارد و علاوه براین اشكالات تغذیه و نحوه تنفس كودك را لازم است در نظر داشته باشیم و همچنین دقت به، عملكرد تك تك اعصاب دوازده‌گانه و هماهنگی عملكردی آنها و چگونگی عملكرد مسیرها و اعصاب حسی و حركتی اعصاب  دوازده‌گانه را بشناسیم و بررسی نماییم بخصوص چگونگی ارتباطات این اعصاب را با مناطق گوناگون ساقه مغز، مخچه، سیستم لیمبیك و در نهایت قسمت‌های مختلف قشر مغز تا بتوانیم با كمك اجرای تكنیك‌های حسی و حركتی سر و صورت این ارتباطات پیچیدهSubcortical, cortical  را برقرار سازیم.