زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

انسداد مجاری اشكی در نوزادان و كودكان

سیستم اشكی از غده اشكی شروع می‌شود كه كار آن تولید اشك می‌باشد. غده اشكی در قسمت خارجی و بالای حدقه (كاسه چشم) قرار دارد. كار اشك نرم كردن و ضدعفونی كردن چشم است و به عنوان یك سطح انكساری با قدرت بالا جهت بینایی چشم به كار می‌رود. اگرچشمی فاقد اشك باشد، باعث خشكی چشم، زخم قرنیه و كاهش بنیایی می‌شود. اشك بعد از تولید بایستی از طریق دو مجرا كه در قسمت داخلی پلك بالا و پائین قرار دارند، با پلك زدن وارد كیسه اشكی شود؛ سپس از طریق یك كانال وارد بینی شده و در بینی جذب می‌شود.

علائم بالینی

علائم انسداد مجاری اشكی به صورت اشك ریزش، ترشح آبكی در مواقعی همراه با ترشحات چركی، قرمزی چشم، قرمزی و تورم لبه پلك‌ها، كوچك شدن چشم‌هاست و در مواردی ممكن است همراه با بزرگ شدن كیسه اشكی و عفونت و یا آبسه كیسه اشكی باشد.

درمان جراحی

چون اكثر مواقع تا یكسالگی با درمان موضعی بهبود می‌یابد، توصیه به درمان جراحی نمی‌شود، درمان جراحی شامل سونداژ (میل زدن) است كه یك عمل ساده بدون عوارض بوده و ظرف مدت چند دقیقه قابل انجام می‌باشد و اكثر مواقع اگر به موقع سونداژ شود، مجاری اشكی باز شده و مشكل اشك ریزش از بین می‌رود. در مواقع نادری ممكن است با یك بار میل زدن بهبودی پیدا نكند و نیاز به سونداژ مجدد و یا روش‌های تكمیلی دیگری باشد؛ مثل گذاشتن لوله سیلیكون داخل مجاری اشكی برای مدت چند ماه، گشاد كردن مجاری اشكی توسط بالن و در مرحله آخر اگر به روش‌های بالا جواب ندهد، توصیه عمل جراحی می‌شود. در بعضی مواقع كه عفونت، شدید و علائم عفونت به خارج از اطراف كیسه سرایت كرده باشد، صبر كردن تا یكسالگی معنا ندارد و بایستی هر چه زودتر علاوه بر درمان عفونت كیسه اشكی میل زدن (سونداژ) سریع انجام شود، چون عفونت‌های حاد كیسه اشكی می‌تواند عارضه‌های وخیمی برای نوزاد یا كودك ایجاد كند.

تشخیص افتراقی

عفونت‌های ملتحمه، حساسیت‌های لبه پلك، جسم خارجی در قرنیه و آب سیاه مادرزادی است كه در آب سیاه مادرزادی علائم به صورت اشكریزش، ترس از نور، اندازه قرنیه بزرگ‌تر از حد طبیعی و در مواقعی همراه با كدورت قرنیه می‌باشد.

علل ریزش اشك

تولید زیاد اشك كه می‌تواند تحریكی باشد؛ مثل اصابت جسم خارجی به چشم كه باعث تحریك و تولید اشك زیاد می‌شود و مجاری اشكی نمی‌تواند اشك زیادی را خارج كند؛ لذا اشك از دریاچه اشكی كه در گوشه داخلی چشم قرار گرفته خارج و باعث اشكریزش می‌شود. انسداد مسیرهای خروجی اشك كه معمولاً این انسداد در انتهای مسیر خروجی اشك ایجاد می‌شود، در انتهای مسیر خروجی اشك یك دریچه وجود دارد كه معمولاً در 5 درصد نوزادان كه سالم و بموقع متولد می‌شوند، باز نمی‌شود و مدت چند روز تا چند ماه بعد باز می‌شود (اكثر مواقع بعد از تولد تا قبل از یكسالگی)؛ اما در مواقع نادری این دریچه باز نمی‌شود و نیاز به باز كردن دارد.

درمان غیرجراحی

در اكثر مواقع بدون درمان انسداد باز شده و اشك ریزش قطع می‌گردد، اما اگر اشك ریزش همراه با عفونت باشد، استفاده از قطره‌‌های آنتی‌بیوتیك توصیه می‌شود همراه با ماساژ كیسه اشكی روزی چهار بار و هر بار ماساژ چهار بار تكرار شود، طریقه ماساژ از قسمت داخلی و پایین تیغه بینی كانتوس داخلی به طرف پایین است كه با ایجاد فشار هیدرواستاتیك باعث باز شدن دریچه می‌شود. در این مرحله می‌توان كودك را تا یكسالگی تحت نظر گرفت. اگر تا این مدت انسداد برطرف نشود، میل زدن یا سونداژ توصیه می‌گردد. در مواردی كه عفونت كیسه اشكی همراه با قرمزی و تورم كیسه اشكی و اطراف آن باشد، درمان اورژانسی لازم است و كودك بایستی بستری شود و درمان مناسب از طریق آنتی‌بیوتیك‌های تزریقی انجام گیرد.