زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

عفونت گوش كودكان ... آخ گوشم

نیما پسر دو و نیم ساله‌ای است كه پدر و مادرش به خاطر بیقراری و بی‌اشتهایی او را به اورژانس آورده‌اند. نیما كه هفته گذشته سرماخوردگی داشته، از دیروز دچار بیقراری شده و مجدداً كمی هم تب كرده است و دست كوچكش را مدام به سمت گوشش می‌برد. كودك معصوم را معاینه می‌كنم و به والدینش می‌گویم: «نیما دچار عفونت گوش میانی شده است». این بیماری، یعنی عفونت حاد گوش میانی، هر پدر و مادری را دست كم یك بار مجبور به مراجعه به پزشك می‌كند. 66-99 درصد كودكان تا سن 5/2 سالگی دست كم یك بار دچار عفونت حاد گوش میانی می‌شوند. این بیماری از مهم‌ترین علل مراجعه كودكان به پزشك و تجویز آنتی‌بیوتیك و شایع‌ترین علت كم‌شنوایی كودكان است. شیوع عفونت حاد گوش میانی پس از سن دو سالگی كاهش بارزی می‌یابد.

عوامل موثر در بروز و شیوع بیماری

 عوامل اجتماعی– اقتصادی: عفونت گوش میانی در شرایط فقر و بی‌خانمانی و سطوح پایین‌تر جامعه شایع‌تر است و یا با بهداشت و تغذیه نامناسب و دسترسی نامطلوب به خدمات پزشكی رابطه دارد.

 شیر مادر: تغذیه با شیر مادر احتمال بروز عفونت گوش میانی را كاهش می‌دهد.

 مواجه با دود سیگار: كودكانی كه در معرض دود سیگار اطرافیان هستند، بیشتر دچار این بیماری می‌شوند.

 تماس با سایر كودكان: عفونت گوش میانی در كودكانی كه با سایر بچه‌ها تماس دارند (مثلا مهد كودك) بیشتر اتفاق می‌افتد.

 فصل سرد سال

 ناهنجاری‌های مادزرادی: نظیر شكاف كام

 استفاده از گول زنك (پستانك)

 وجود زمینه آلرژی: عفونت گوش میانی در كودكان مبتلا به آلرژی شایع‌تر است.

 واكسیناسیون: تزریق واكسن پنوموكوك و آنفلوآنزا موجب ابتلای كمتر كودك به این بیماری می‌شود.

علائم بیماری

كودك مبتلا به عفونت حاد گوش میانی، معمولاً در یكی دو هفته اخیر یك سرماخوردگی داشته كه علایم آن تا حدود زیادی رفع شده و حال دچار درد گوش شده است. در شیرخواران كه قادر به بیان گوش درد نیستند این علامت به صورت بیقراری، اختلال در خوردن و خوابیدن، گرفتن و تكان دادن گوش ظاهر می‌شود. ممكن است كودك تب نیز داشته باشد؛ اما نبود تب، ردكننده این بیماری نیست. در معاینه گوش كودك مبتلا به عفونت حاد گوش میانی، مایعی در گوش میانی و قرمزی پرده صماخ دیده می‌شود. مهم‌ترین علامت التهاب غیر چركی گوش میانی كه معمولاً به دنبال عفونت حاد گوش میانی ادامه می‌یابد، كاهش شنوایی، اختلال در الگوی تكلم و اختلال تعادل است؛ اما این بیماری در بسیاری از موارد بی‌علامت است و پزشك به‌طور اتفاقی در معاینه متوجه وجود مایع در گوش میانی می‌شود.

درمــان

آنتی‌بیوتیك‌ها: امروزه در مورد تجویز آنتی‌بیوتیك برای همه كودكان مبتلا به عفونت حاد گوش میانی اتفاق نظر وجود ندارد. كودكان زیر شش ماه، كودكان 6-24 ماه با تب بالای 39 درجه، درد شدید گوش، یا بدحال باید با آنتی‌بیوتیك مناسب درمان شوند. در مورد درمان عفونت حاد گوش میانی در سایر كودكان، پزشك با توجه به سیر بیماری و سایر عوامل تصمیم می‌گیرد. مدت درمان یك روز است كه حتماً باید دوره درمان كامل شود. در كودكان بزرگ‌تر یا دارای علایم خفیف‌تر، ممكن است دوره درمان كوتاه‌تر باشد. آنتی‌بیوتیك‌های مناسب برای عفونت حاد گوش میانی در كشور ما شامل آموكسی‌سیلین، كوآموكسی‌ كلاو، آزیترومایسین، سفتریاكسون و ... است كه پزشك با در نظر گرفتن تمام جوانب، یكی از آنها را برای كودك تجویز خواهد كرد.

میرنگوتوس (برش دادن پرده گوش): در مواقعی كه درد شدید و سركش گوش، تب بالای مقاوم به درمان یا احتمال بروز عوارض بیماری وجود دارد، پزشك ممكن است این اقدام درمانی را توصیه نماید. برش ایجاد شده روی پرده گوش پس از مدتی خود به خود ترمیم خواهد شد.

لوله تمپانوستومی (گذاشتن یك لوله كوچك از گوش میانی به گوش خارجی از طریق ایجاد برش روی پرده گوش): در مواردی كه بیش از سه ماه در گوش میانی كودك مایع وجود داشته باشد، ممكن است پزشك برای رفع مشكل و پیشگیری از عوارض بعدی (از جمله كاهش شنوایی) این كار را انجام دهد. لوله تمپانوستومی معمولاً حدود 12-16 ماه باقی می‌ماند.

عوارض

سوراخ شدن پرده گوش: این عارضه علیرغم نگرانی زیاد والدین، در اغلب موارد خود به خود بهبود می‌یابد.

عفونت ماستوئید (استخوان مجاور گوش میانی)

عفونت چركی مزمن گوش میانی

كم‌شنوایی

كلستاتوم (ایجاد بافت التهابی در فضای گوش میانی و فضاهای مجاور آن كه بتدریج به اجزای گوش صدمه می‌زند)

عفونت پوستی گوش خارجی

عوارض داخل جمجمه‌ای (عفونت‌ها و...)

نكته مهم

التهاب غیر چركی مزمن گوش میانی (اوتیت مدیای ترشحی) در اغلب موارد نیاز به تجویز آنتی‌بیوتیك ندارد. داروهای موثر در درمان سرماخوردگی یا آلرژی تاثیر چندانی در بهبودی نخواهند داشت. مانور زور زدن، در حالی كه كودك با دهان بسته، بینی‌اش را با دست گرفته است (مانور والسالوا) می‌تواند به تخلیه مایع گوش میانی كمك كند.

پیگیری

اگر گوش درد علیرغم اقدامات درمانی تداوم ‌یابد، باید ظرف چند روز بعد از شروع درمان برای معاینه مجدد به پزشك مراجعه شود. این فاصله زمانی (مراجعه مجدد برای معاینه) در كودكان دارای سابقه عفونت‌های مكرر گوش میانی، دو هفته بعد است. كودكان سالم بزرگ‌تر كه برای اولین بار دچار این بیماری شده‌اند ممكن است نیاز به معاینه مجدد نداشته باشند.

نكـتــه

در مواردی كه علیرغم درمان‌های دارویی و نیز گذاشتن لوله تمپانوستومی، عفونت گوش میانی مكرراً عود می‌كند، برداشتن لوزه سوم مفید خواهد بود. مراجعه بموقع به پزشك و پیگیری جدی و دقیق اقدامات درمانی توصیه‌شده، از ایجاد عوارض پایدار این بیماری در فرزند دلبندتان جلوگیری خواهد كرد.