به قلم : دکتر لادن گیاهی ؛ متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : وجود مواد مغذی کلیدی، ویتامین C و E، لیکوپن و بتاکاروتن ازجمله خواص گوجه‌فرنگی است. گوجه‌فرنگی یکی از سبزیجاتی است که در تمام دنیا به‌صورت خام، پخته، خشک‌شده و کنسرو شده و همچنین در محصولات متنوعی ازجمله آب گوجه‌فرنگی، سوپ‌ها و سس‌ها مصرف بسیار بالایی دارد. گوجه‌فرنگی حاوی پتاسیم، ویتامین C و فیبر است و غنی‌ترین منبع رنگ‌دانه آنتی‌اکسیدان لیکوپن محسوب می‌شود. طعم خوشمزه و مطلوب گوجه‌فرنگی مربوط به اثر متقابل قندها، اسید مالیک، اسید سیتریک و برخی مواد دیگر است. امروزه دانشمندان موفق به تولید گوجه‌فرنگی‌هایی با ماندگاری و میزان لیکوپن بیشتر شده‌اند.
فواید اصلی
مرتبط با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات و سایر انواع سرطان‌ها
کمک به کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی
مرتبط با بهبود عملکرد ذهنی و توانایی فیزیکی سالمندان
بیشتربخوانید:
خواص شگفت انگیز گوجه فرنگی برای قلب
چه مقدار مصرف کنیم؟
یک گوجه‌فرنگی حدوداً ۸۵ گرم وزن دارد و ۳۶% ویتامین C موردنیاز روزانه بالغین را تأمین می‌کند. مقدار ویتامین C در گوجه‌فرنگی کنسرو شده کمتر از گوجه‌فرنگی تازه می‌باشد. با توجه به اینکه گوجه‌فرنگی منبع غنی لیکوپن است، مصرف منظم آن می تواند باعث کاهش بیماری‌های قلبی عروقی شود.
ویژگی‌های شفابخشی
مصارف سنتی:
در طب شرقی از گوجه‌فرنگی برای پاک‌سازی کبد استفاده می‌کنند و گفته می‌شود که گوجه‌فرنگی خاصیت خنک‌کنندگی دارد. تصور می‌شود که این خواص گوجه‌فرنگی به همراه طعم ترش و شیرین گوجه‌فرنگی، باعث می‌شود که سطح بین “yin” در بدن افزایش یابد و این امر باعث برطرف شدن خشکی بدن و تشنگی می‌شود. همچنین تصور می‌شود که افزایش مصرف گوجه‌فرنگی برای معده و عمل هضم مفید است. همچنین گفته می‌شود گوجه‌فرنگی خون را قلیایی می‌کند و به درمان روماتیسم و نقرس کمک می‌کند.
بیشتربخوانید:
از رفع شوره سر تا کاهش وزن با گوجه فرنگی
فواید خاص:
خواص گوجه‌فرنگی در سرطان پروستات:
در آمریکا تحقیقات بسیاری برای یافتن ارتباط بین سرطان پروستات و مصرف انواع میوه و سبزیجات انجام‌شده است. از بین ۴۶ نوع میوه و سبزیجات که موردمطالعه قرارگرفته‌اند، گوجه‌فرنگی‌ها و مشتقات آن‌ها نظیر سس‌های گوجه‌فرنگی، ارتباط قابل‌توجهی با کاهش سرطان پروستات داشته‌اند. بروز سرطان پروستات در مردانی که در هفته ۱۰ واحد گوجه‌فرنگی مصرف می‌کنند، کمتر از مردانی است که در هفته فقط یک و نیم واحد از این سبزیجات را دریافت می‌نمایند. به نظر می‌آید این خاصیت مربوط به لیکوپن است. درواقع لیکوپن از مؤثرترین کاروتنوئیدها در دفع رادیکال‌های آزاد از بدن است.
خواص گوجه‌فرنگی در سایر سرطان‌ها
تحقیقات انجام‌شده در ایتالیا، نشان داده‌اند که مصرف هفت واحد گوجه‌فرنگی یا بیشتر، میزان خطر سرطان‌های دهان، معده، کولون و رکتوم را تا۶۰% کاهش می‌دهد. گوجه‌فرنگی، همچنین حاوی موادی به نام اسید P کوماریک و اسید کلروژنیک است که مانع از تشکیل مواد سرطان‌زا به نام نیتروز آمین‌ها می‌شوند.
خواص گوجه‌فرنگی در بیماری‌های قلبی:
تحقیقات انجام‌شده در اروپا، نشان می‌دهد حملات قلبی در مردانی که بالاترین ذخیره لیکوپن را در ذخایر چربی بدن دارند، یک‌دوم مردانی است سطح لیکوپن پایینی دارند. لیکوپن موجود در گوجه‌فرنگی با غیرفعال کردن رادیکال‌های آزادی که منجر به تخریب کلسترول LDL می‌شوند، انسان را در برابر بیماری‌های قلبی محافظت می‌کنند.
بیشتربخوانید:
عجیب ترین عوارض مصرف گوجه فرنگی با برخی مواد غذایی
رابطه معکوس مصرف لیکوپن با بیماری‌های قلبی:
لیکوپن یک آنتی‌اکسیدان است، یک رنگ‌دانه است که جزو خانواده کاروتنوئیدها است. به‌شدت اثرات آنتی‌اکسیدانی جالبی دارد. تقریباً می‌توان گفت در اکثر میوه‌جات و سبزیجاتی که رنگ قرمز دارند، درصد خوبی از لیکوپن وجود دارد.هرچند که شما وقتی جستجو میکنید در مورد آن، بیشتر به گوجه‌فرنگی اشاره می‌شود!بیشتر گوجه‌فرنگی که در آفتاب خشک‌شده، پوره گوجه‌فرنگی و کچاپ‌ها را به‌عنوان منبع لیکوپن معرفی می‌کنند.اما حتماً در میوه‌هایی مثل: هندوانه، گریپ‌فروت، انبه، انار، لبو لیکوپن را به مقدار خوبی داریم. مطالعات نشان می‌دهند در افرادی که سطح لیکوپن آن‌ها در جریان خونشان بالاتر است، ریسک سکته و مرگ‌ومیر زودهنگام ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی کاهش پیدا می‌کند. حتی نشان داده‌شده است اثرات خوبی در کاهش کلسترول دارد. علاوه بر تأثیر پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی که دارد، در محافظت از سلول‌های پوستی بسیار عالی است! بنابراین در برابر آسیب‌های محیطی از نور خورشیدگرفته تا آلاینده‌هایی که از طریق مواد غذایی وارد بدن می‌شوند، می‌تواند از سلول‌های ما محافظت کند… به خاطر همین برای آن نقش ضد سرطانی قائل هستند! مطالعات خیلی خوبی در ارتباط باوجود لیکوپن و کاهش ریسک سرطان مثل سرطان پروستات و یا سرطان ریه انجام‌شده است. همچنین مطالعات جالبی در ارتباط با عملکرد سلول‌های مغزی هم انجام‌شده، بنابراین همان‌طور که این آنتی‌اکسیدان می‌تواند فرآیندهای پیری را در سلول‌های مختلف به تأخیر بیندازد… می‌تواند روی سلول‌های مغزی هم همین خاصیت را داشته باشد. برای استخوان‌ها می‌تواند خوب باشد و کاتالیست و یا تجزیه شدن استخوآن‌ها را هم درواقع سرعتش را کاهش می‌دهد. نکته جذاب آن است که لیکوپن معمولاً پک است با کلی ماده مغذی دیگر، معمولاً پکی است با کلی فیبر و به همین دلیل ما اثرات بسیار خوبی را مثلاً از خوردن گوجه‌فرنگی، هندوانه، انار، انبه به دنبال دریافت این آنتی‌اکسیدان می‌بینیم. یک موضوع خیلی جالب که به آن هندسه غذایی می‌گوییم این است که این چیزی که شما می‌خورید، به‌صورت تک و سینگل در بدن ما اثر نمی‌کند! این‌ها درواقع در کنار هم هستند که نهایتاً فعال می‌شوند و عملکرد سلولی باعث می‌شود که به چه سمت و سویی بروند، چگونه سلول‌ها و چگونه عملکرد سلولی را ما داشته باشیم. پس قطعاً دریافت لیکوپن از منابع غذایی، نسبت به دریافت مکمل لیکوپن، ارجحیت دارد!
خواص گوجه‌فرنگی برای سالمندان:
دانشمندان معتقدند که مصرف گوجه‌فرنگی و درنتیجه دریافت آنتی‌اکسیدان لیکوپن، علاوه بر پیشگیری از ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی، دارای خواص دیگری نیز برای انسان است. از مطالعه بر روی ۸۸ زن بالای ۷۵ سال، مشخص‌شده است بین سطح لیکوپن موجود در بدن سالمندان با توانایی‌شان در انجام امور فردی ارتباط معناداری وجود دارد. بدین ترتیب که کارایی سالمندانی که سطح لیکوپن پایین‌تری داشتند در مقایسه با گروهی که سطح لیکوپن بالا‌تری داشتند به‌مراتب ضعیف‌تر بود. محققان این یافته‌های شگفت‌انگیز را به توانایی آنتی‌اکسیدان لیکوپن در پیشگیری از تخریب مفاصل، عضلات و حتی سلول‌های مغزی توسط رادیکال‌های آزاد نسبت می‌دهند.
