وقتی پای زیتون به میان می‌آید، کمتر کسی به کالری آن توجه می‌کند. چرا که زیتون طعم و عطری جذاب دارد و مصرف آن به همراه غذا بسیار خوشایند است، کالری زیتون خیلی کم نیست، بنابراین زیاده روی در مصرف آن می‌تواند چاقی را به دنبال داشته باشد. زیتون در رنگ‌ها و طعم‌های مختلف وجود دارد.
بعضی‌ها زیتون سبز را دوست دارند و بعضی دیگر از زیتون پرورده، زیتون شور یا زیتون سیاه خوششان می‌آید، در هر صورت، از زیتون تازه تا روغن زیتون و ترشی زیتون را می‌توانید برای بهره‌مندی از خواص این ماده غذایی مصرف کنید.
زیتون یکی از جذاب‌ترین مواد غذایی است، در اغلب سفره‌های ایرانی می‌توان فرآورده‌های زیتون مانند زیتون شور، زیتون تازه یا زیتون پرورده را به عنوان دورچین غذا مشاهده کرد. روغن زیتون از دیگر فرآورده‌های پرکاربرد زیتون است، زیتون تازه کالری کمتری از زیتون شور یا زیتون پرورده دارد، زیتون استخوان‌ها را محکم می‌کند و به طور معجزه‌آسایی شما را جوان نگه می‌دارد. زیتون برای درمان مشکلات گوارشی مفید است و خطر ابتلاء به سکته قلبی و مغزی را کاهش می‌دهد.
بیشتربخوانید:
روز خود را با خوردن روغن زیتون شروع کنید
زیتون پرورده چند کالری دارد؟
هر ۱۰۰ گرم زیتون پرورده حاوی ۲۰۰ کالری است.
مواد مغذی زیتون سیاه و زیتون سبز
واقعیت این است که زیتون‌های سبز و زیتون‌های سیاه شامل مقادیر مغذی مشابهی هستند که غنی از فواید ویتامین ث، آنتی اکسیدان‌ها مثل فلانوئید و پلی فنول ها، اولئوروپئین، هیدروکسی تیروزول، تیروزول، اسید اولانولیک، کورستین و چندین مواد معدنی ضروری مثل آهن و مس هستند. اما صرف نظر از رنگ، بافت و طعم نیز کاملاً متفاوت هستند، زیتون سبز بافت سفت‌تری دارد و طعم آن در مقایسه با زیتون‌های سیاه، تلخ است.
خواص زیتون در طب سنتی
از جمله خواص زیتون و برگ زیتون در طب سنتی ایرانی عبارتند از:
- کاهش دهنده فشار خون بالا
- تقویت کننده معده
- اشتها آور
- قابض
- درمان دردهای روماتیسم و نقرس
- تسکین دهنده درد مفاصل
- ادرارآور
- برطرف کننده تب
- صفرابر
- ضد دیابت
در طب ایرانی زیتون سبز ارجح تر از سایر انواع زیتون است، طبع زیتون رسیده دارای طبع گرم، زیتون نارس طبیعت سرد و خشک و برگ زیتون طبع گرم و خشک دارد.
کاهش فشار خون با دم کرده برگ زیتون
۲۰ عدد برگ زیتون را داخل ۳۰۰ گرم آب مخلوط کرده و حدود ۱۵ دقیقه بجوشانید. کمی قند به آن افزوده و برای کاهش فشار خون بالا، هر روز یک فنجان و دو بار در طول روز میل کنید. بعد از دو هفته درمان را متوقف کرده و بعد از هشت روز دوباره شروع کنید.
بیشتربخوانید:
با فواید و مضرات نوشیدن روغن زیتون آشنا شوید
خاصیت‌های زیتون برای سلامتی بدن
برای برخورداری از خواص زیتون می‌توانید یکی از فرآورده‌های آن را انتخاب کنید. تفاوتی ندارد که زیتون پرورده را بیشتر می‌پسندید یا زیتون سبز و سیاه را. خوردن زیتون در هر حالتی برای بدن مفید است، برخی از مهم‌ترین خاصیت‌هایی که زیتون دارد عبارتند از:
۱. سلامت قلب
برای سلامتی قلبتان چه کارهایی انجام می‌دهید؟ آیا میدانید که زیتون می‌تواند قلبتان را همیشه صحیح و سالم نگه دارد. زیتون فشارخون را تنظیم می‌کند و سطح کلسترول بد خون را پایین می‌آورد. با مصرف زیتون نگرانی از بابت این که رگ‌های قلبتان مسدود شود نخواهید داشت. زیتون خطر انسداد رگ‌ها را کاهش می‌دهد و از حملات قلبی پیشگیری می‌کند. با این توصیفات، بهتر است روغن زیتون و زیتون را همیشه مصرف کنید تا عمری طولانی‌تر و بدنی سالم‌تر داشته باشید.
۲. پیشگیری از ابتلاء به سرطان
سرطان بیماری سختی است. سرطان به سرعت پیشرفت می‌کند و تومورهای بدخیم تمام نواحی بدن را می‌گیرند. به همین خاطر است که طول عمر مبتلایان به سرطان کم است. البته سرعت پیشرفت سرطان در نواحی مختلف بدن متفاوت است و برخی مواقع بیمار می‌تواند روند درمان را به خوبی طی کرده و سلامتی‌اش را مجدداً به دست بیاورد. پیشگیری از بیماری راحت‌تر از درمان آن است. این موضوع برای سرطان هم صدق می‌کند. کسانی که زیتون مصرف می‌کنند در برابر سرطان‌های مختلف مانند سرطان سینه و سرطان روده بیمه هستند. زیتون سرشار از آنتی‌اکسیدان و اسید اولئیک است. با وجود این ترکیبات، رشد تومورهای سرطانی در بدن غیرممکن می‌شود.
۳. شادابی و جوانی پوست
کمتر کسی پیدا می‌شود که درباره تأثیر زیتون روی پوست و مو نداند. زیتون یک ضد آفتاب طبیعی است. کسانی که زیتون مصرف می‌کنند، کمتر از سایرین دچار آفتاب سوختگی خواهند شد. زیتون برای روشن کردن و جوان‌سازی پوست هم مفید است. اگر می‌خواهید همیشه کم سن به نظر برسید و پوستتان صاف و بدون چروک باشد، از فرآورده‌های زیتون غافل نشوید.
۴. درمان موخوره و رشد مو
موهایتان را کوتاه کرده‌اید و برای همیشه آرزوی داشتن موهای بلند به دلتان مانده؟ زیتون این رؤیای شما را به واقعیت تبدیل می‌کند. زیتون حاوی مقادیر زیادی ویتامین و مواد معدنی است. با مصرف زیتون می‌توانید رشد موهایتان را افزایش دهید. اگر می‌خواهید سریع‌تر به نتیجه برسید، پیشنهاد می‌کنیم کاملاً موهایتان را با روغن زیتون بپوشانید و پس از چند ساعت آن را بشویید. با چند بار تکرار این کار از رشد موهایتان شگفت زده خواهید شد. روغن زیتون برای درمان موخوره هم مفید است. موخوره نوک موها را دوشاخه می‌کند. به گونه‌ای که با نگاه کردن به موهایتان تصور میکنید کسی عمداً آنها را سوزانده است. مصرف زیتون نمی‌گذارد که موها موخوره بگیرند. برای درمان موخوره و خشکی موها هم می‌توانید روی روغن زیتون حساب کنید. این روغن موهایتان را نرم، لخت و ابریشمی می‌کند.
۵. پیشگیری از پوکی استخوان
می‌خواهید همیشه استوار قدم بردارید، باید مراقب استخوان‌هایتان و سلامتی آنها باشید. چرا که این استخوان‌ها هستند که بدن را پابرجا نگه می‌دارند. زیتون سرشار از کلسیم است. بچه‌ها، خانم‌های باردار و افراد مسن می‌توانند کلسیم مورد نیاز بدنشان را از زیتون بگیرند. اگر می‌خواهید از شر پوکی و شکستگی استخوان‌ها در امان باشید، به شما پیشنهاد می‌کنیم زیتون بخورید.
نکات مهم در مورد خوردن زیتون
مهم‌ترین چیزی که باید بعد از انتخاب زیتون‌ها بدانید و سپس به رژیم غذایی روزانه خود اضافه کنید اثر جانبی است که ممکن است رخ دهد که این موارد عبارتند از:
آلرژی
در حالی که آلرژی مربوط به گرده درخت زیتون، شایع است، اما آلرژی به خود زیتون نادر است. پس از خوردن زیتون، افراد حساس ممکن است واکنش‌های آلرژیک را در دهان یا گلو تجربه کنند.
بیشتر بخوانید:
با خاصیت روغن های طبیعی برای سلامتی آشنا شوید
مصرف این روغن ها باعث ناباروری می شود!
فلزات سنگین
زیتون ممکن است حاوی فلزات سنگین و مواد معدنی نظیر بورون، گوگرد، قلع و لیتیوم باشد. مصرف یک مقدار زیاد از فلزات سنگین ممکن است به سلامتی شما آسیب برساند و ریسک ابتلاء به سرطان را افزایش دهد. با این حال، مقدار این فلزات در زیتون به طور کلی زیر حد مجاز قانونی است. بنابراین، این میوه ایمن در نظر گرفته می‌شود.
آکریلامید
آکریلامید با افزایش خطر ابتلاء به سرطان در برخی مطالعات مرتبط است، اگرچه دیگر دانشمندان ارتباط را مورد سوال قرار می‌دهند. با این حال، مقامات توصیه می‌کنند میزان مصرف آکریلامید را تا حد ممکن محدود کنند. برخی از انواع زیتون - به خصوص - زیتون‌های رسیده سیاه کالیفرنیا ممکن است حاوی مقادیر بالایی از آکریلامید به دلیل پردازش باشند.
اسهال
چربی بالای موجود در زیتون ممکن است باعث برخی مشکلات گوارشی مانند اسهال شود. زیتون خواص روان کنندگی دارد پس وقتی به مقدار زیاد از آن مصرف کنید، سیستم بدنی ما نمی‌تواند به طور کامل آن را هضم کند در نتیجه، باعث اسهال خفیف تا متوسط می‌شود.
عوارض جانبی و مضرات زیتون
تاکنون اطلاعات کافی درباره ایمن بودن مصرف زیتون و محصولات آن در دوران بارداری و شیردهی به دست نیامده است بنابراین توصیه می‌شود:
- از مصرف بیش از حد زیتون در این دوران اجتناب شود.
- از مصرف بیش از حد عصاره و جوشانده برگ زیتون خودداری کنید.
- افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است با مصرف زیتون، روغن زیتون یا عصاره برگ زیتون دچار کاهش فشار خون شدید و سرگیجه شوند.
- مصرف بیش از حد زیتون ممکن است با تحریک معده، اسهال و کاندیدا همراه شود.
- مصرف جوشانده برگ زیتون ممکن است با داروهای کنترل فشار خون و دیابت تداخل داشته و به خونریزی و کاهش لخته شدن خون منجر شود
- مصرف بیش از حد زیتون به دلیل کالری بالا ممکن است باعث چاقی و اضافه وزن شود.
کاهش کلسترول خون
زیتون از جمله میوه‌هایی است که به کاهش کلسترول خون کمک می‌کند. زیتون و روغن آن دارای اسیدهای چرب غیراشباع و ترکیباتی نظیر ویتامین ای است که شاخص‌های چربی از جمله کلسترول را کاهش می‌دهد.
بیشتربخوانید:
خواص زیتون و روغن زیتون
خواص زیتون برای جلوگیری از سرطان‌ها
زیتون و روغن آن سرشار از آنتی‌اکسیدان است که باعث مقابله با رادیکال‌های آزاد و آسیب به بافت‌ها می‌شود و خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. مطالعات جهانی ثابت کرده است که ۳۰ درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری است و رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در پیشگیری از این بیماری‌ها ایفا می‌کند. آزمایش‌های مختلف در کشورهای حوزه مدیترانه نشان می‌دهد که مصرف بالای زیتون در این کشورها باعث کاهش خطر بروز انواع سرطان‌ها از جمله سرطان روده بزرگ، پستان، پروستات، رحم و تخمدان می‌شود.
پیشگیری از سرطان پستان
اسید اولئیک موجود در زیتون و روغن آن، باعث مهار عوامل کلیدی در بروز سرطان پستان می‌شود؛ ویتامین E موجود در روغن زیتون مانند آنتی‌اکسیدان‌ها عمل می‌کند و از بروز سرطان سینه جلوگیری می‌کند همچنین با توجه به اینکه تراکم بالای بافت پستان یکی از عوامل خطرساز ابتلا به سرطان پستان به‌شمار می‌رود، در پژوهش انجام‌شده در اسپانیا مشخص شد که استفاده از روغن زیتون باعث کاهش تراکم بافت پستان می‌شود.
پیشگیری از سرطان روده
سرطان روده بزرگ چهارمین عامل مرگ بر اثر سرطان‌ها در سراسر جهان است. بررسی‌های اپیدمیولوژیکی نشان داده است که در کشور یونان به‌دلیل مصرف بالای زیتون، میزان بروز سرطان در جامعه ۴۰ درصد کمتر از دیگر کشورهای اروپایی مانند انگلستان است. دانشمندان اثرات ضدسرطانی زیتون را با وجود آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیباتی به‌نام "هیدروکسی تیروزول"، "اسید آراشیدونیک"، اسید اولئیک" و... می‌دانند.
پیشگیری از سرطان کبد و پانکراس
ماده آنتی‌اکسیدانی موجود در روغن زیتون باعث کاهش میزان اینترلوکین ۶ می‌شود که این امر منجر به جلوگیری از تکثیر سلول‌های سرطانی کبد می‌شود، همچنین خواص آنتی‌اکسیدانی زیتون باعث جلوگیری از ابتلا به سرطان پانکراس می‌شود.
پیشگیری از سرطان پوست
مطالعات نشان داده است که استفاده از روغن زیتون روی پوست به‌دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی آن، از ابتلا به سرطان پوست جلوگیری می‌کند.
زخم معده و سرطان معده
مطالعات ثابت کرده‌اند که زیتون و روغن آن مانع فعالیت هلیکوباکترپیلوری می‌شود، این باکتری از عوامل اصلی ایجاد زخم معده و درنتیجه ابتلا به سرطان معده است.
ضدمیکروبی
زیتون به‌دلیل دارا بودن ترکیباتی اعم از "هیدروکسی تیروزول"، "تیروزول"، "اولئوروپین" و "دی‌کربوکسی متیل النوئیک اسید" باعث مهار فعالیت باکتری‌های بیماری‌زای منتقله از مواد غذایی می‌شود، به همین دلیل محققان مصرف روغن زیتون کنار سالادها و غذاها را به همه توصیه می‌کنند.
ضدویروسی
اولئوروپین موجود در زیتون دارای خاصیت ضدویروسی است که موجب مهار فعالیت ویروس عامل ایدز، ویروس سپتی‌سمی خون‌ریزی‌دهنده و ویروس هرپس سیمپلکس (عامل ایجاد تبخال در لب، بینی و اندامهای تناسلی) می‌شود. خاصیت ضدباکتریایی این ماده به‌ویژه روی باکتری "مایکوپلاسما" قابل توجه است. این باکتری موجب بیماری‌های تنفسی در قسمت‌های فوقانی دستگاه تنفس و در حالت‌های مزمن سبب بروز روماتیسم و کم‌خونی می‌شود.
پوست و مو
آنتی‌اکسیدان‌ها مهم‌ترین ترکیبات موجود در روغن زیتون است که از اکسیداسیون چربی‌های پوست و در نتیجه خشکی آن جلوگیری می‌کند، همچنین مصرف زیتون موجب افزایش ضخامت و طول موی سر و رشد ناخن‌ها می‌شود که این اثرات زیتون به‌دلیل اسیدهای چرب غیراشباع موجود در آن است. ماده "هیدروکسی تیروزول" موجود در زیتون با حفاظت ماده ژنتیکی سلول‌های پوست، باعث جلوگیری از تخریب پوست دربرابر آسیب‌ها می‌شود، همچنین گزارش شده است که مصرف جلدی یا خوراکی زیتون و روغن آن باعث تسریع بهبودی زخم‌های پوستی می‌شود. ویتامین E موجود در زیتون باعث جلوگیری از پیری و چروک شدن پوست نیز می‌شود و از پوست بدن و صورت در برابر التهاب و آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کند، به همین دلیل است که از روغن زیتون به‌صورت تجاری در ساخت موم، ژل، کرم پوست، نرم‌کننده‌های موی سر و لوسیون‌های بدن استفاده می‌شود. همچنین می‌توان برای از بین بردن جوش و آکنه‌های پوستی به‌مدت دو بار در روز تا ۳۰ روز از روغن زیتون استفاده کرد.
پوکی استخوان
مطالعات مختلف روی موش‌های آزمایشگاهی نشان داده است که ترکیبات موجود در زیتون با مهار فعالیت سلول‌های استخوان‌خوار و جلوگیری از آسیب‌های اکسیداتیو، نه‌تنها از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند، بلکه موجب تراکم استخوان نیز می‌شود. اسیدهای فنولیک زیتون با داشتن خواص ضدالتهابی و تحریک‌کننده سیستم ایمنی، در ترمیم استخوان در حین شکستگی بسیار مؤثر است. ثابت شده است که علاوه بر مواد غذایی غنی از کلسیم، مواد غذایی غنی از ترکیبات فنلی مانند زیتون نیز از بروز پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.
پیشگیری از روماتیسم و نقرس
یکی دیگر از بیماری‌های مهم در انسان روماتیسم است که یک درصد از مردم جهان به آن مبتلا هستند. احتمال ابتلا به این بیماری با افزایش سن بالا می‌رود، به‌طوری که بیشتر در محدوده سنی ۴۰، ۷۰ سال رخ می‌دهد. علائم این بیماری با درد و تورم در ناحیه مفاصل همراه است. علت این بیماری ناشناخته است اما نوع تغذیه و وضعیت سیستم ایمنی فرد در ابتلا به این بیماری بسیار مهم است، در مطالعات مختلف انجام‌شده در کشورهای اروپایی نشان می‌دهد که مصرف روزانه زیتون و روغن آن منجر به کاهش خطر ابتلا به روماتیسم می‌شود همچنین مصرف زیتون به‌دلیل دارا بودن خواص ضدالتهابی باعث درمان نقرس می‌شود.
دستگاه گوارش
ترکیبات موجود در زیتون مانع ایجاد التهاب در دستگاه گوارش می‌شوند. این ترکیبات با کاهش آزادشدن واسطه‌های التهابی همانند "سیتوکینها"، موجب کاهش میزان التهابات دستگاه گوارش می‌شود. ثابت شده است که ترکیبات فنُلیک موجود در روغن زیتون مانند هیدروکسی تیروزول و هیدروکسی تیروزیل استات، می‌تواند موجب کاهش و بهبودی التهاب زخم روده بزرگ شود. همچنین محققین گزارش کرده‌اند که استفاده از رژیم غذایی حاوی روغن زیتون دارای خاصیت ضدسرطانی است و در موش آزمایشگاهی می‌تواند موجب کاهش تعداد و حجم پولیپ‌های روده‌ای شود. گزارش‌های مشابهی نیز در مورد اثر روغن زیتون در پیشگیری از بروز سرطان روده بزرگ در موش صحرایی و موش آزمایشگاهی وجود دارد. مطالعات اپیدمیولوژیکی که روی مصرف زیتون در کشورهای عضو اتحادیه اروپا انجام شده، نشان داده است آثار ضدالتهابی زیتون بسیار بیشتر از داروهای ضدالتهابی است. این مطالعات نشان داده است که مصرف روغن زیتون به‌همراه روغن ماهی خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی را در دستگاه گوارش انسان به‌شدت کاهش می‌دهد.
کلیه
جیوه یکی از عواملی است که به‌شدت موجب آسیب و سمّیت کلیوی در انسان‌ها و حیوانات می‌شود، در یک مطالعه گزارش شده است که استفاده از روغن زیتون در موش‌های صحرایی که با استفاده از کلرید جیوه دچار آسیب کلیوی شده بودند، به‌طور قابل‌توجهی مانع از بروز آثار مخرب جیوه و آسیب به کلیه می‌شود، همچنین اسید اولئانولیک موجود در زیتون می‌تواند آسیب اکسیداتیو در کلیه و همچنین تغییرات ناشی از آسیب کلیوی را کاهش دهد و سلامت کلیه‌ها را تضمین کند.
ضددرد
زیتون به‌دلیل دارا بودن برخی ترکیبات از جمله هیدروکسی تیروزول، باعث کاهش احساس درد می‌شود؛ این ماده با کاهش تحریک گیرنده‌های درد، نقش ضددرد خود را ایفا می‌کند.
دیابت
پژوهش‌های انجام‌شده حاکی از آن است که نوع روغن مصرفی در مقایسه با میزان روغن مصرفی، نقش بیشتری در ایجاد خطر ابتلا به دیابت ایفا می‌کند. مطالعات نشان داده است که جایگزین کردن اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر با اسیدهای چرب غیراشباع، می‌تواند تأثیر مفیدی در پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع دو داشته باشد، اثرهای سلامت‌بخش روغن زیتون مربوط به اسیدهای چرب اشباع به‌ویژه اسید اولئیک است اما این روغن دارای ترکیبات فعال و مفید دیگری مثل اسکوالن، توکوفرول‌ها و پلی‌فنل‌ها نیز است که با سازوکارهای مختلفی بر حساسیت نسبت به انسولین و بروز بیماری دیابت نوع دو تأثیر دارد. در پژوهش انجام‌شده درباره زنان مبتلا به دیابت نوع دو، پس از ۲۲ سال پیگیری مشخص شد که استفاده روزانه از روغن زیتون، موجب کاهش بروز دیابت نوع دو در این افراد شده است؛ همچنین محققان با مطالعه روی بیماران دارای اضافه‌وزن و مبتلا به دیابت گزارش کردند که استفاده از روغن زیتون در رژیم غذایی روزانه به‌مدت ۴ هفته، توانست سطح قند خون ناشتا و نیز شاخص توده بدنی و وزن این افراد را به‌طور معنی‌داری کاهش دهد.
کاهش وزن
هر عدد زیتون حدود ۷ کیلوکالری انرژی دارد و جزو غذاهای کم‌کربوهیدرات طبقه‌بندی می‌شود. مصرف زیتون پیش از وعده غذایی باعث احساس سیری می‌شود و به کاهش وزن کمک می‌کند.
پیشگیری از آلزایمر
بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است. این بیماری در بزرگسالان بالای ۶۰ سال شایع‌تر است و ژنتیک نیز ممکن است نقش داشته باشد. مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۶ نشان می‌دهد که پیروی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای حاوی زیتون و روغن آن، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را کاهش دهد و به کاهش پیشرفت بیماری آلزایمر کمک کند.
خواص زیتون برای بارداری
مصرف زیتون در دوران بارداری منعی ندارد؛ البته باید توجه داشت که به‌دلیل خطر افزایش فشار خون باید از مصرف زیتون‌های شور و پرنمک در این دوران پرهیز کرد. زیتون سرشار از ویتامین ای است و جنین برای رشد به ویتامین E نیز نیاز دارد. همچنین مطالعات نشان داده است که رشد پس از تولد نوزادان مادرانی که در دوران بارداری روغن زیتون مصرف کرده‌اند از نظر قد، وزن و عملکرد حرکتی بهتر است. مصرف روغن زیتون در زنان باردار دارای فشار خون بالا باعث کاهش فشار خون آنها می‌شود. خوردن زیتون در دوران بارداری به‌دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی آن به محافظت از کودکان در برابر برخی آلرژی‌ها و آسم کمک می‌کند.
تفاوت خواص زیتون و روغن زیتون چیست؟
روغن زیتون اکثر خواص زیتون را دارد و بنابراین استفاده از آن در رژیم غذایی روزانه اثرات ذکرشده را دارد؛ تفاوت زیتون و روغن زیتون خوراکی، در فراوانی مواد مغذی موجود در میوه و روغن آن است.
