تحریریه زندگی آنلاین- گروه پزشك امروز
آندومتریوز می‌تواند از طرق مختلف بر روی باروری تاثیر بگذارد كه هنوز مكانیسم‌های موثر در دست تحقیق است. مكانیسم‌های احتمالی كاهش باروری شامل عوامل مكانیكی كه به دلیل چسبندگی می‌باشند، عوامل توكسیك در مایع پریتونئال، نقص فولیكوژنزیس در طول تحریك تخمك‌گذاری، كاهش كیفیت تخمك و نقص باروری/لانه گزینی می‌باشد.
آندومتریوز ممكن است در 20 درصد از زوج‌های نابارور دیده شود. میزان باروری ماهانه 6/9درصد stage I-II آندومتریوزیس می‌باشد و میزان تجمعی تولد نوزاد زنده در درمان انتظاری پایین است.
در بیماران با stage I-II آندومتریوز، درمان جراحی از طریق تخریب لاپاراسكوپیك ضایعات آندومتریوتیك و به دنبال آن درمان انتظاری همچنان مورد بحث است. با توجه به گزارش مطالعات مختلف هیچگونه اطلاعاتی در مورد تاثیر جراحی بر روی بیماران آندومتریوز stage III-IV وجود ندارد.
به علاوه با توجه به گزارش‌های متاآنالیز 2002 در بیمارانی كه به دلیل آندومتریوز نابارورند و IVF می‌شوند، تمام ماركرهای فرآیند باروری كاهش می‌یابد و میزان حاملگی 50 درصد كمتر از بیمارانی است كه به دلایل دیگر نابارور هستند. اثر آندومتریوز به طور انحصاری بر روی پذیرش آندومتر نیست، بلكه بر روی رشد تخمك و همچنین رشد جنین نیز می‌باشد.
آیا جراحی آندومتریوز باعث بهبود میزان موفقیت سیكل‌های ART می‌شود؟
در صورتی كه جراحی باعث بهبود میزان حاملگی در ART شود این جراحی لزوما با لاپاراسكوپی باید انجام گردد؛ اگرچه تا امروز هیچگونه مطالعه كنترل‌شده تصادفی برای بررسی پیامد ART بیماران stage I-II و stage III-IV آندومتریوز كه تحت درمان جراحی گرفته‌اند در مقایسه با آنهایی كه جراحی نشده‌اند وجود ندارد.
در یك مطالعه گذشته‌نگر (case-controlled) پیامد IVF در خانم‌های stage IV آندومتریوز كه تحت درمان جراحی قرار گرفته بودند با خانم‌هایی كه علت نازایی آنها لوله فالوپ بود، مقایسه شد. تمام بیماران stage IV چسبندگی شدید داشتند. كنسل شدن سیكل به دلیل پاسخ ضعیف تخمدانی در 29/7 درصد گروه آندومتریوز وجود داشت.
در مقایسه با 1/1 درصد گروه كنترل (45/112-6/02 CI 95 درصد، 26/03RR). محققان نتیجه گرفتند كه میزان حاملگی در خانم‌های stage IV آندومتریوز كه تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، به طور چشمگیر كمتر از گروهی بود كه ناباروری لوله‌ای داشتند. آندومتریوما می‌تواند آثار مضری بر روی سیكل ART داشته باشد.
همچنین ممكن است در تحریك تخمدانی مداخله كرده و برداشت تخمك (OPU) را مشكل كند و با ایجاد مواد توكسیك به بلوغ اووسیت آسیب بزند. به این ترتیب بر روی cleavage و باروری تاثیر بگذارد. با این حال برداشتن آندومتریومای تخمدانی قبل از شروع تحریك برای ART ممكن است به بافت تخمدانی طبیعی كنار خود آسیب بزند و باعث كاهش ذخایر تخمدان شود.
آیا درمان جراحی آندومتریوما قبل از ART ضروری است و برداشتن آندومتریوما باعث بهبود موفقیت ART می‌شود؟
تا به امروز هیچگونه مطالعه كنترل‌شده تصادفی برای بررسی بیمارانی كه قبل از ART آندومتریومای آنها جراحی شده یا نشده انجام نگرفته است؛ با این حال بعضی از مطالعات سعی كرده‌اند به این موضوع پاسخ دهند و بعضی از آنها گزارش كرده‌اند كه جراحی آندومتریوما تغییری در پاسخ تخمدانی به دنبال تحریك تخمدان و به دنبال آن نتایج ART ندارد. مقالات متعددی گزارش كرده‌اند كه حتی پاسخ تخمدان و همچنین میزان باروری و لانه‌گزینی و حاملگی در سیكل‌های ART كاهش می‌یابد.
در تمام این مطالعات برای گروه كنترل از بیمارانی كه ناباروری لوله‌ای داشته‌اند و یا تخمدان مقابل همان بیمار استفاده شده است. حتی جراحی محتاطانه تخمدان خطرهایی دارد، چرا كه حتی پوشش روی آندومتریوما پوشیده از فولیكول‌های دارای اووسیت است و برداشتن یا تخریب دیواره كیست ممكن است به بافت تخمدانی صدمه بزند.
در یك مطالعه جدید مشخص شد 54 درصد دیوارهای كیست آندومتریوما كه با روش جداسازی برداشته شده بودند به میزان قابل توجهی بافت تخمدانی دارند و اگر خونریزی شدید رخ بدهد میزان از دست رفتن ذخیره تخمدانی بسیار بیشتر می‌شود. اخیرا در یك مطالعه موردی شاهدی نشان داده شده كه برداشتن آندومتریوما قبل از IVF باعث بهبودی نتایج IVF نمی‌شود. در این آزمایش 189 خانم كه آندومتریومای بالای 3 سانتی‌متر داشتند و IVF شدند مورد بررسی قرار گرفتند.
56 نفر از آنها مستقیما IVF شدند و 133 نفر ابتدا تحت جراحی محافظه‌كارانه تخمدان قرار گرفتند. نتیجه این بود كه سیستكتومی لاپاراسكوپیك قبل از شروع سیكل IVF باعث بهبود پیامد باروری نمی‌شود. این مطالعه چند ایراد داشت كه یكی طراحی مطالعه بود. به طور مثال، آندومتریوما در گروه كنترل فقط با سونوگرافی تشخیص داده شده بود كه فقط 85 درصد ارزش پیشگویی مثبت دارد.
تشخیص تفاوت كورپوس لوتئوم هموراژیك و آندومتریوما از طریق سونوگرافی مشكل است و با عمل جراحی نیز نمی‌توان تمام جدار كیست آندومتریوما را خارج كرد. این عدم توانایی برای درمان كامل آندومتریوز ممكن است یكی از دلایل این نتیجه‌گیری باشد...
برای خواندن بخش دوم- جراحی آندومتریوز و كیست آندومتریوما قبل از IVF- اینجا کلیک کنید.
