زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مروری بر فشار خون حاملگی

اختلالات فشار خون در حاملگی شایع‌ترین عارضه طبی حاملگی به شمار می‌آید كه 10- 5 درصد تمام حاملگی‌ها را درگیر می‌كند.

در این سیستم چهار طبقه اصلی برای هیپرتانسیون در نظر گرفته شده است كه عبارتند از:

 هیپرتانسیون حاملگی

 پره‌اكلامپسی یا اكلامپسی

 هیپرتانسیون مزمن

 و پره‌اكلامپسی اضافه شده بر فشار خون مزمن

تشخیص صحیح و مناسب در بیماران حامله گاهی بسیار دشوار است با وجود این با استفاده از تعاریف زیر می‌توان از ابهام به وجود آمده جلوگیری كرد. تعریف فشار خون عبارت است فشار خون سیستول معادل یا بیشتر از 140 میلی‌متر جیوه یا فشار خون دیاستول معادل یا بیشتر از 90 میلی‌متر جیوه این مقادیر باید حداقل در دو بار اندازه‌گیری به فاصله 6- 4 ساعت به دست آیند ولی نباید بیشتر از یك هفته باشد.

پر وتئین اوری غیرطبیعی در حاملگی به صورت دفع mg 300 پروتئین یا بیشتر در ادرار 24 ساعته تعریف می‌شود. دقیق‌ترین روش اندازه‌گیری پروتئین اوری جمع‌آوری نمونه ادرار 24 ساعته است ولی گاهی مجبور به استفاده از روش نوار كاغذی (Dipstick) می‌باشیم كه وجود 1+ یا بیش از آن در این روش‌ها معادل با 30mg/dl پروتئین در ادرار است. تعریف پروتئین اوری با روش نواری عبارت از نتیجه 1+ یا بیشتر حداقل در دو بار آزمایش به فاصله 6 ساعت و حداكثر 1 هفته. در صورتی كه محدودیت زمانی وجود نداشته باشد. باید جمع‌آوری ادرار 24 ساعته را به عنوان بخشی از معیارهای تشخیصی لازم برای پروتئین اوری انجام داد. لازم به ذكر است كه نمونه باید تمیز باشد چون وجود خون، ترشحات مهبل و باكتری‌ها می‌تواند سبب افزایش مقدار پروتئین در ادرار گردد. ادم یك یافته شایع در زنان حامله است تقریبا در 50 درصد از این زنان رخ می‌دهد. تورم اندام تحتانی معمول‌ترین مشكل این ادم است. ادم مرضی یا پاتولوژیك در نواحی از بدن هستند كه وابسته به شكل نیستند افزایش سریع و مفرط وزن به میزان 5 پوند یا بیشتر در هفته یكی دیگر از علائم احتباس مایع است.

فشار خون حاملگی:

وجود فشار خون بیشتر یا مساوی 90/140 بدون وجود پروتئین اوری كه اولین بار در طی حاملگی پدید آمده باشد و بعد از 12 هفته بعد از زایمان به وضعیت طبیعی برسد. ممكن است كه دیگر علائم پراكلامپسی مثل درد اپی‌گاستر وترومبوسیتوپنی را نیز داشته باشد و زمان تشخیص آن بعد از زایمان است.

پراكلامپسی:

مشخصات یكی پراكلامپسی خفیف فشار خون بالا یا مساوی 90/140 بعد از هفته 20 حاملگی، پروتئین بیشتر از 300 میلی‌گرم در ادرار 24 ساعته یا بیشتر از 1+ نمونه‌گیری نواری.

پراكلامپسی شدید:

فشار خون بالا یا مساوی 110/160، پروتئین اوری gr 2 (در بعضی از كتب gr 5 نیز ذكر شده) در ادرار 24 ساعته یا بیشتر و مساوی 2+ در نمونه نواری، افزایش كراتینین بالای 1/2mg/dl

 (مگر اینكه از قبل افزایش یافته باشد)، پلاكت كمتر از 000/100 در میلی‌متر مكعب، همولیز میكروآنژیوپاتیك (افزایش LDH)، افزایش آنزیم‌های كبدی ALT و AST، سردرد مداوم یا دیگر اختلالات دید و یا مغزی، اولیگوری (كمتر یا مساوی cc 400 ادرار در 24 ساعت)، ادم ریه، درد اپی‌گاستر مداوم.

اكلامپسی:

تشنجی كه به پراكلامپسی افزوده شود.پراكلامپسی اضافه شده به فشار خون: شروع جدید پروتئین اوری به میزان بیشتر یا مساوی/ mg/24h 300 به فشار خون قبلی كه پروتئین اوری نداشته است و قبل از 20 هفته حاملگی بوده است یا افزایش ناگهانی در میزان پروتئین ادرار و فشار خون و یا كاهش در پلاكت زیر 000/100 در زنان با فشار خون و پروتئین اوری قبل از هفته 20 حاملگی.فشار خون مزمن به فشار خون بالای 90/140 قبل از حاملگی یا تشخیص فشار خون قبل از هفته 20 حاملگی كه باید بیماری تروفوبلاستیك هم رد شده باشد و یا اینكه فشار خون بعد از هفته 20 حاملگی تشخیص داده شود ولی تا زمان 12 هفته بعد از زایمان نیز بالا بماند.

تشخیص پراكلامپسی:

پراكلامپسی یك سندروم كلینیكی است كه طیف وسیعی از علائم ممكن است به تست‌هایی با همراه با هم داشته باشد. مهم‌ترین مشخصه آن افزایش فشار خون بالا است. اندازه فشار خون به فاكتورهایی مثل نوع و دقت دستگاه استفاده شده، سایز كاف، مدت زمان استراحت قبل از اندازه‌گیری فشار خون و وضعیت بیمار بستگی دارد. توصیه كرده‌اند كه در تمام بیماران باید فشار خون از بازوی راست به صورتی كه عمود بر سطح قلب باشد، گرفته شود و اگر بیمار بستری است در وضعیت به پهلو خوابیده و در بیماران سرپایی در وضعیت نشسته فشار خون اندازه‌گیری گردد. مهم است كه اندازه‌گیری فشار خون دیاستول، هم صدای Muffling و هم صدای ناپدید شدن آن جداگانه ذكر شود.

زیرا صدای در سطح فاز چهار كروتوگرف حدود 10- 5 میلی‌متر جیوه بالاتر از فاز 5 می‌باشد. تشخیص پراكلامپسی هم نیاز به فشار خون بالا و هم افزایش پروتئین ادرار دارد. دقیق‌ترین روش برای تشخیص پروتئین اوری نمونه ادرار 24 ساعته می‌باشد كه نیاز به وجود بیش از gr 5 پروتئین دارد استفاده از اندازه گیری نواری (3 +≤ ) كافی نیست. فشار خون یا پروتئین اوری ممكن است در 15- 10درصد از افرادی كه سندروم Hellp دچار می‌شوند و در 25- 20 درصد از افرادی كه اكلامپسی می‌شوند وجود نداشته باشد.

پیش‌بینی پراكلامپسی:

سونوگرافی داپلر یك روش مفید برای ارزیابی امواج (Velocity) شریان خون رحمی در سه ماهه دوم است. یك موج غیرطبیعی به عنوان اندكس مقاومت بالا و یا وجود ناچ غیرطبیعی در ابتدای موج دیاستول (diastolic Nuch Early) یك طرفه یا دو طرفه تعریف می‌شود. در حاملگی‌هایی كه داپلر غیرطبیعی شریان رحمی در سه ماهه دوم حاملگی دارند با شیوع 6 برابر در میزان پراكلامپسی همراه هستند حساسیت این تست برای پیش‌بینی پراكلامپسی 60 – 20 درصد است ولی مطالعات اخیر از انجام روتین این تست حمایت نمی‌كند چرا كه درمان موثر پیشگیرانه برای پراكلامپسی نداریم.

پیشگیری از پراكلامپسی:

 از آنجایی كه اتیولوژی بیماری ناشناخته است تأثیر این موارد توصیه شده نیز اثبات نشده است. محدودیت‌های نمك و پروتئین، مكمل‌های روی، منیزیم، روغن ماهی، ویتامین C و E، استفاده از دیورتیك و دیگر داروهای ضد فشار خون و همین طور هپارین در بیماران پرخطر ارزیابی شده است. تجویز هپارین بروز پراكلامپسی رادر بیماران یا ترومبوفیلی كاهش می‌دهد.