دکترلادن سیفی؛ متخصص زنان و زایمان
بارداری و مادر شدن، شیوه جدیدی از زندگی را برای زنان به ارمغان می‌آورد. كلمه بارداری خواسته و برنامه ریزی شده همیشه یادآور جشن و خوشحالی است، ولی این خوشحالی با شرایط جدیدی برای مادر همراه است. فرد باردار تحولات جدیدی را در وضعیت سلامتی خود احساس می‌کند. درد مبهم رحمی یكی از علائم شایع است كه زنان در طول بارداری آن را تجربه می‌كنند.
گرفتگی
این حس تقریباً چیزی شبیه گرفتگی در دوران قاعدگی است. گرفتگی میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. برخی زنان هفت روز پس از تخمك‌گذاری این حس را تجربه می‌كنند. هنگامی كه تخمك بارور شده در دیواره رحم جای می‌گیرد، گرفتگی و اسپاسم‌ها به تدریج آغاز می‌شود. از آنجا كه رحم باید به تدریج بزرگ شود تا بتواند 9 ماه جنین را در خود نگه دارد، این پروسه نیز میتواند موجب اسپاسم و دل درد بشود.
در اكثر مواقع این گرفتگی‌ها و اسپاسم‌های عضلانی رحمی در دوران بارداری طبیعی است و هیچ خطری جنین را تهدید نمی‌كند. درد رحم، درد كمر و درد مهبل (واژن) نیز از انواع این گرفتگی‌هاست. زنانی كه نوزادان آنها دو و یا چندقلوست، این دردها را بیشتر احساس می‌كنند و گاه این دردها در كشاله ران و لگن نیز به وجود می‌آید.
این دردها زمانی شدیدتر می‌شود كه خانم باردار از حالت نشسته و یا خوابیده تغییر موقعیت داده و می‌ایستدگاه با راه رفتن متوقف می‌شود. یكی از روش‌های مناسب در مبارزه با این نوع اسپاسم‌ها، تقویت ماهیچه‌های جدار شکم با ورزش است. در اكثر مواقع ضعف عضلات این دردها را تشدید می‌كند.
اسپاسم رحمی در اوایل دوران بارداری
اگرچه گرفتگی در طول مراحل اولیه بارداری ممکن است عادی باشد، ولی متأسفانه گاه میتواند نشان از یك مشكل جدی باشد، در اینجا به دلایل ابتلا به اسپاسم اشاره خواهیم كرد:
لانه‌گزینی: همان‌طور كه قبلاً هم به آن اشاره كردیم، زمانی كه تخمک بارور شده به دیواره رحم متصل می‌شود، درد مبهمی درناحیه تحتانی شكم به وجود می‌آید. شدت این درد از خفیف تا متوسط متغیر است. بیشتر زنان در دوران بارداری این گرفتگی را تجربه می‌كنند.
سقط
اگر گرفتگی در طول دوران اولیه بارداری با خونریزی همراه باشد، باید كمی نگران شد؛ چرا كه میتواند نشان از سقط جنین باشد. خونریزی واژن و یا حتی لكه‌بینی از جمله نشانه‌های سقط جنین است.
كشش رحم
این گرفتگی عضلات در رحم اتفاق می‌افتد تا رحم كمی بزرگ شده و فضای كافی برای تحمل وزن نوزاد به وجود بیاید. این گرفتگی را در لیگامان گرد هم بوجود می آید و تمامی زنان باردار آن را به درجاتی تجربه می‌كنند. این گرفتگی تا سه ماهه دوم و یا سوم نیز ادامه خواهد داشت.
حاملگی خارج از رحم: حاملگی خارج از رحم نوعی بارداری غیرطبیعی است كه همان‌طور كه از نام آن پیداست، بارداری درمحیطی خارج از رحم شكل می‌گیرد و یكی از علائم آن گرفتگی عضلات در پشت و پائین لگن است. علائم دیگر شامل درد شكم، لكه‌بینی و خونریزی است.
تجع گاز و یبوست
یبوست یكی از مشكلات شایع است كه زنان باردار با آن مواجه هستند و در مراحل اولیه بارداری میتواند موجب درد شود. علل گرفتگی در مراحل بعدی بارداری، ممكن است دلیل ابتلا به گرفتگی درد سه ماهه دوم و سوم بارداری به مسائل زیر مربوط باشد:
درد لیگامان‌های گرد: رحم از داخل به اندازه نوزاد رشد می‌كند و لیگامان‌ها از رحم كشیده شده و بزرگ شونده محافظت می‌كنند. گاه حتی آنها به لمس نیز حساس خواهند بود و دچار درد می‌شوند.
زایمان زودرس
زایمان قبل از موعد با درد شدید كمر و گرفتگی عضلانی همراه است. انقباضات براكستون هیكس: انقباضاتی هستند كه به صورت متناوب یا نامنظم در طی بارداری، به خصوص در سه ماهه دوم و سوم تجربه می‌شوند.
زایمان
دل درد و كمردرد از نشانه‌های اولیه زایمان هستند. انقباضات به صورت خفیف و هر سی ثانیه یكبار تكرار شده و به تدریج شدید می‌شود.
زمان مراجعه به پزشك
گرفتگی عضلانی در دوران بارداری میتواند طبیعی باشد و در میان بیشتر زنان مشترك است، ولی شدت آن در هر فردی از دیگری متفاوت می‌باشد. برای برخی از زنان این درد غیرقابل تحمل است. اگر خانمی در هفته اول بارداری همراه با گرفتگی عضلانی دچار لكه‌بینی شد و یا اینكه این گرفتگی‌ها تا هفته ششم بارداری همچنان ادامه داشت، همچنین اگر پس از خوردن غذا در قسمت فوقانی شكم و درست زیر قفسه سینه دچار شد، باید به پزشك مراجعه كند.
گاه این درد آنقدر شدید می‌شود كه به شانه‌ها منتقل می‌گردد. این درد میتواند نشانه‌ای از بیماری‌های كیسه صفرا باشد كه اگرچه به ندرت رخ می‌دهد، ولی برخی از زنان به آن مبتلا می‌شوند.
درمان
كمپرس گرم برای درمان درد لیگامان‌ها و یا كمر درد بسیار مناسب است. از بالشتك‌های الكتریكی و یا حرارتی نیز می‌توانید استفاده كنید؛ فقط آنها را بیش از حد گرم نكنید. حمام آب گرم نیز موجب شل شدن عضلات و رباط‌ها و در نتیجه تسكین گرفتگی‌ها می‌شود. زمانی كه یبوست دلیل درد باشد، با ایجاد تغییرات كوچكی در رژیم غذایی می‌توان از آن جلوگیری كرد. مقادیر زیادی میوه‌های غنی از فیبر بخورید.
برخی از كارشناسان درمان و بهداشت توصیه می‌كنند كه در دوران بارداری اگر درد داشتید از نزدیكی خودداری كنید زیرا میتواند موجب شدت گرفتگی عضلانی شود. اگرچه در اكثر مواقع نزدیكی در دوران بارداری بلامانع است، ولی ممكن است به لكه‌بینی منجر و این لكه‌بینی با علائم سقط جنین اشتباه گرفته شود. هرگونه استرس و یا رژیم غذایی ناسالم در دوران بارداری میتواند درد را افزایش دهد. استراحت و خواب و آرامش از جمله ضروریات استقبال از تولد نوزاد سالم است.
بعضی از داروها به رفع درد و گرفتگی در دوران بارداری كمك می‌كند ولی قبل از مصرف هر نوع دارو حتماً با پزشك خود مشورت و دقت كنید كه هیچ نوع دارویی و آرام‌بخش را نباید در دوران بارداری سر خود مصرف كنید. پیاده‌روی كوتاه مدت در این دوران بسیار مفید است. فراموش نكنید كه با ورزش مناسب و رژیم غذایی سالم، می‌توانید تحولات و تغییرات دوران بارداری را راحت‌تر تحمل كنید.
