شهلا اسماعیلی (یاس)؛ كارشناس فقه و حقوق
چهارشنبه سوری روزی است كه در آیین كهن ایران وجود دارد. حتی فردوسی هم در شاهنامه به بزم و شادی روز چهارشنبه نزدیك نوروز اشاره دارد كه نشانه كهن بودن این رسم است. واژه چهارشنبه سوری از دو واژه تشكیل شده است كه چهارشنبه به معنای یكی از روزهای هفته و سوری به معنای سرخ است.
آتش سرخی كه بعدازظهر روز سه‌شنبه روشن می‌شود، از آیین كهن تا امروز به این شكل بوده است و مردم از روی آن می‌پریدند و در زمان پریدن این جمله را می‌خواندند: (زردی من از تو- سرخی تو از من) كه معمولاً این جمله نشانه پاكسازی است و بیانگر این است كه آتش تمام رنگ پریدگی و بیماری و زردی و مشكلات را بگیرد و به جای آن گرمی و سرخی و نیرو به شما ببخشد.
اما در سالیان اخیر متأسفانه جشن چهارشنبه سوری در بیشتر شهرها مخصوصا در تهران تبدیل به حوادث غیرقابل جبرانی می‌شود. متأسفانه چهارشنبه سوری تنها به روشن كردن آتش ختم نمی‌شود و كودكان و نوجوانان از وسایل خطرناكی مثل مواد منفجره برای خوشگذرانی استفاده می‌كنند كه نه تنها باعث خوشگذرانی نمی‌شود بلكه باعث حوادث بسیار ناگواری می‌شود كه جز پشیمانی چیزی را در بر ندارد.
در جشن‌های كهن و قدیم چهارشنبه سوری هر شهر و محله‌ای مراسم خاص خودش را داشت. مراسمی مثل شال انداختن، قاشق زنی، آجیل مشكل گشا و رقص و پایكوبی برگزار می‌شد. باز هم می‌توان به جای استفاده از وسایل خطرناك به كودكان و نوجوانان طبق سنت‌های قدیم شاد بودن و شاد زیستن را آموخت كه در اینجا به توضیح برخی از این مراسم می‌پردازیم.
آجیل مشكل‌گشا: از آداب و رسوم مخصوص است و در میان زنان و كودكان ایرانی وجود دارد كه آجیل باید شیرین و شور باشد به این ترتیب كه نیت قلبی خود را در نظر گرفته و از آن آجیل می‌خورند.
فالگوش: كسانی كه حاجتی دارند شب چهارشنبه‌سوری در سر راه یا سر گذر فالگوش می‌ایستند و به سخن اولین عابر توجه می‌كنند و هر چه از دهان او در آمد، در استجابت نیت خود به فال خوب و بد می‌گیرند.
كوزه شكستن: مردم تهران تا چند سال پیش از سر در نقاره‌خانه بالا می‌رفتند و كوزه‌ای آب ندیده با خود می‌بردند و از آنجا به زمین می‌انداختند و می‌شكستند و كسانی كه به جایی دسترسی نداشتند از بام خود كوزه را به زمین می‌انداختند. به این نیت كه درد و بلایی كه در كوزه جمع شده بشكند و از بین برود.
شال انداختن: كودكان و نوجوانان در قدیم شالی را با خود می‌بردند و به خانه همسایه یا آشنایان می‌انداختند و یك سر دیگر آن را در دست نگه می‌داشتند و صاحبخانه درون آن شیرینی و هدیه‌ای را قرار می‌داد و گره می‌زد باز هم می‌توان این سنت‌ها را جایگزین بازی‌ها و مواد خطرناك كرد. ما باید كودكان خود را تشویق كنیم تا از حوادث درك خوبی داشته باشند باید به آنها آموزش داد كه در مقابل مواد محترقه و منفجره و آتش بازی آسیب‌پذیر هستند. آموزش آسیب‌پذیری در مقابل خطرات از اهمیت خاصی برخوردار است.
اگر كودكان علاقه به آتش‌بازی دارند والدین در تهیه وسایل آتش‌بازی بی‌خطر فرزندانشان را همراهی كنند. كودكان به هیچ عنوان شخصاً نباید از مواد آتش بازی و محترقه استفاده كنند.
• از نگهداری مواد محترقه و تهیه و ساخت وسایل آتش بازی به خصوص در منزل و زیرزمین و محل كار جداً خودداری كنید.
• از حمل مواد منفجره و آتش‌گیر و انفجاری حتی به مقدار كم در جیب و لباس خودداری شود.
• در صورت نگهداری مواد آتش‌زا حتی كم‌خطر در جای خشك و خنك نگهداری كنید.
• همیشه در مواقع آتش‌بازی در حد امكان جعبه كمك‌های اولیه در دسترس باشد.
• مواد محترقه را به طرف دیگران پرت نكنید.
• هیچ‌گاه مواد آتش بازی را در ظروف شیشه‌ای یا فلزی قرار ندهید.
• هیچ‌گاه از الكل برای آتش‌گیری استفاده نكنید.
• از آتش زدن لاستیك و انداختن مواد محترقه روی درختان خودداری كنید.
