زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مینا تقی زاده- منصوره شمیلی  1- هیئت علمی بورسیه دانشکده کشاورزی دانشگاه اراک 2- هیئت علمی دانشکده

نام فارسی:گل ساعتی

نام انگلیسی: Passion flower

نام علمی: Passiflora incarnate L

خانواده: Passifloraceae

ویژگی‌های عمومی: گل ساعتی بومی شرق آمریكا (ویرجینیا) است. گیاهی علفی، چند ساله و دارای ریزومی است كه چندین ساقه بالا رونده و پیچك دار از آن خارج می شود. برگ‌ها كمابیش سبز رنگ، بدون كرك، متناوب، دمبرگدار است و دارای پهنكی با لوب‌های پنجه ای می باشد.

گل‌ها منفرد و دارای دمگل بلندی هستند. هر گل دارای 5 كاسبرگ به رنگ سبز روشن و 5 گلبرگ سفید رنگ می باشد. میوه سته معطر و زرد رنگی دارد. به دلیل اینكه به درختان مجاور می پیچد و بالا می رود، از این رو آنرا پیچ ساعتی می نامند. در كلیه مناطقی كه دارای آب و هوای ملایم هستند رشد می كند. از طریق قلمه و بذر تكثیر می گردند.

موارد استفاده زینتی: به دلیل داشتن گل‌های زیبا در طراحی باغات به عنوان یك گیاه پیچ و بالا رونده كاربرد دارد.

موارد استفاده درمانی: گل ساعتی مصرف داروئی كهن به خصوص در اروپا دارد و خاصیت تسكین دهندگی قلب آن سالها در فرانسه و سوئیس شناخته شده است.

تركیبات ویژه برای خاصیت تسكینی آن هنوز نا شناخته مانده است، اما مواد موثره این گیاه شناسایی و استخراج شده است. از مهمترین تركیبات گل ساعتی فلاونوئیدdi-C-glycosides(Drientin, Schaftoside, Isovitenin و ایزومرهایشان) است كه مصرف تجاری به این گیاه داده است اما به هر حال اثر مسكن برای این مواد تشخیص داده نشده است.

همچنین گل ساعتی به مقدار كمی دارای آلكالوئید هایی از گروه Harmal می باشد. از دیگر تركیبات آن می توان به؛ اسید پروسیك، فیتوسترول، اسید سیانیدریك، اسید سیتریك، پرولین، كلسیم و مالتول اشاره نمود. طبع گل ساعتی گرم است. خواص آرام بخشی و تقویت كننده برای اعصاب سالها است كه در پزشكی شناخته شده است.

تحریك كننده غدد است و در درمان بی خوابی موثر است. سایر خصوصیات درمانی ثابت شده این گیاه زینتی شامل: عامل ضد تشنج ناشی ازبیماری‌های پاركینسون و حملات تنگی نفس، مسكن دردهای اعصاب و عارضه shingles، ضد اسپاسم، موثر در درمان ناراحتی‌های ساده عصبی كودكان و دندان در آوردن می باشد.

اشكال دارویی آن به صورت دم كرده، تنتور، عصاره، شربت و قرص به صورت ساده و یا مخلوط با سایر گیاهان داروئی تهیه می‌گردد. قطره پاسی فلور كه از برگ، میوه و گل‌های آن تهیه می‌شود در ناراحتی‌های عصبی، اضطراب، ضعف اعصاب، هیستری، بی‌خوابی، اسپاسم و تنش های عضلانی به كار می‌رود.

ریشه گل ساعتی سمی است ولی به مقدار كم برای كشتن كرم معده می توان به صورت خوراكی استعمال كرد. عصاره برگ آن آرام كننده دردهای عصبی، رفع بی خوابی و ضعف اعصاب مصرف دارد. از برگ آن نیز ضمادی تهیه می‌شود كه برای التیام زخم ها كاربرد دارد.

در كل مصرف عصاره گل ساعتی برای عروق كرونر قلب، تشنج، پرش اعضاء، تشویش و تپش قلب و همچنین تنظیم قاعدگی خاصیت شفا بخشی دارد. در ضمن میوه آن خوراكی است و می‌توان از آن نوشابه‌ای مفرح و ملایم تهیه نمود. كمپرس موضعی این گیاه تزئینی در درمان التهابات و سوختگی‌های پوست مفید است. این نكته را نیز باید متذكر شد كه این عصاره این گیاه با پر اكسید هیدروژن ناسازگار است.