زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مهدی حسینی مزینانی، فاطمه طبسی مفرد

تاریخچه زیتون

زیتون بومی آسیای صغیر است كه در حدود 6000 هزار سال پیش از كشورهایی مانند ایران، سوریه و فلسطین به قسمت‌های دیگر حوزه مدیترانه منتشر شد. زیتون یكی از قدیمی‌ترین گیاهان پرورش داده شده در جهان است؛ به طوری كه قدمت آن به قبل از اختراع الفبا می‌رسد. در اروپا كشت زیتون ابتدا در یونان قدیم صورت گرفت و سپس رومی‌ها با گسترش قلمرو خود زیتون را با خود به ارمغان بردند.

آیا می‌دانستید؟
پیامبر گرامی اسلام در 1400 سال پیش به پیروان خود توصیه كردند كه روغن زیتون را بر بدن خود بمالند و خود نیز روغن زیتون را بر روی سر می‌مالیدند. این نوع استفاده از روغن زیتون در بسیاری از مذاهب و فرهنگ‌ها طی مراسمی خاص و همچنین به عنوان دارویی برای سلامتی متداول است. به عنوان مثال در غسل تعمید، از روغن مقدس كه اغلب همان روغن زیتون می‌باشد، برای استعمال بر روی سر استفاده می‌شود.

درخت زیتون

از زمان یونان قدیم تا به امروز درخت زیتون مقدس ترین درخت بوده كه به طور مستقیم در ارتباط با فرهنگ و نوع رژیم غذایی بشر می‌باشد و می‌توان ادعا كرد كه تاریخچه آن در سواحل مدیترانه و در آسیای صغیر شكل گرفت. در یونان، پیشینه این درخت مقدس به قبل از قرون وسطی می‌رسد. یونانیان قدیم از قسمت‌های مختلف این درخت در مذهب، رژیم غذایی و هنر استفاده می‌كردند. به عنوان مثال، از شاخه‌های درخت زیتون به عنوان سمبلی برای صلح و پیروزی استفاده می‌شد. حتی به برندگان بازی‌های المپیك جوایزی با نشان زیتون اهدا گردید.
زیتون گیاهی همیشه سبز است كه در مناطق گرم و خشك كشت می‌شود و یكی از معدود درختانی است كه حتی در مناطق نامساعد میوه می‌دهد. یكی از مهم‌ترین مشخصه‌های این گیاه عمر طولانی و میزان بالای ثمردهی آن است.

میوه زیتون

 زیتون نوعی میوه است كه به لحاظ ساختاری شامل ماده‌ای تلخ مزه به نام اولیوروپین (oleuropein)، مقدار كمی قند (در حدود 6-6/2 درصد) و مقدار بالایی روغن (حدود 30-12 درصد) می‌باشد. البته این مقدار با توجه به ارقام متفاوت زیتون و زمان برداشت متفاوت است. به علت مشخصه‌های خاص زیتون نمی‌توان آن را مانند دیگر میوه‌ها مستقیماً از درخت چید و مورد استفاده قرار داد، بلكه بسته به نوع زیتون لازم است مراحل خاصی طی شود. البته بعضی از انواع زیتون از این قاعده مستثنا هستند؛ چرا كه بلافاصله بعد از رسیدن، طعم آن شیرین می‌شود که در اكثر موارد علت آن نوعی تغییر در زیتون می‌باشد. به عنوان مثال، رقم زیتون «Thrubolea» در یونان، چنین خصوصیتی دارد. اولیوروپین، ماده ای خاص زیتون می‌باشد كه طعم بسیار تلخی دارد و باید از زیتون زدوده شود. البته این ماده ضرری برای بدن ندارد.

اثرات سودمند استفاده از روغن

گردش خون: روغن زیتون از تصلب شرایین و خطرات ناشی از آن، فشار خون بالا، حمله‌های قلبی، نارسایی قلبی و كلیوی و همچنین از خونریزی مغزی جلوگیری می‌كند.

دستگاه گوارش: روغن زیتون باعث بهبود عملكرد معده، پانكراس، روده‌ها، كبد و كیسه صفرا شده و از تشكیل سنگ كیسه صفرا جلوگیری می‌كند. علاوه بر این، در بهبود زخم‌های معده و اثنی‌عشر بسیار موثر است و نوعی مسهل طبیعی نیز به شمار می‌آید.

پوست: روغن زیتون به علت داشتن ویتامینE و آنتی اكسیدان‌ها باعث حفاظت از پوست و تقویت آن شده و از ایجاد زخم‌های پوستی جلوگیری می‌كند؛ همچنین اثرات پیری بر روی پوست را كاهش می‌دهد.

سیستم غدد درون ریز: روغن زیتون باعث بهبود سوخت و ساز اندام‌ها می‌شود و اخیراً در بعضی از منابع به عنوان بهترین گزینه برای جلوگیری و كنترل دیابت شناخته شده است. مطالعات نشان می‌دهند كه میزان گلوكز در خون افرادی كه مبتلا به بیماری قند نیستند، در زمانی كه روغن زیتون استفاده می‌كنند 12درصد كاهش می‌یابد.

سیستم استخوانی: روغن زیتون نوعی محرك رشد بوده و تا حدودی باعث افزایش جذب كلسیم می‌شود. به این ترتیب، نقش مهمی در دوران رشد دارد و از پوكی استخوان جلوگیری می‌كند.

سرطان: روغن زیتون به علت عملكرد برخی اسیدهای چرب مقاوم در برابر پراكسیداسیون، از بدن در برابر برخی سرطان‌ها نظیر سرطان سینه و پروستات محافظت می‌كند. تحقیقات اخیر در مورد تاثیر ترکیبات موجود در روغن و پوست زیتون حاکی از افزایش مقاومت بدن در مقابل سرطان روده بزرگ می‌باشد.

رادیواكتیویته: از زمانی كه به اثبات رسید روغن زیتون باعث افزایش مقاومت بدن در برابر رادیواكتیویته می‌شود، بخشی از رژیم غذایی فضانوردان را به خود اختصاص داد.

غذای كودكان: به علت تركیب بخصوص روغن زیتون و هضم آسان آن می‌توان گفت نوع چربی این روغن بسیار شبیه شیر مادر است.

روند پیری: آنتی اكسیدان‌های موجود در روغن زیتون از روند پیری جلوگیری می‌كنند. حتی مشاهده شده است كه این ماده از پیری مغز جلوگیری كرده و باعث افزایش امید به زندگی می‌شود.
امراض قلبی- عروقی: اگر از روغن زیتون به عنوان اصلی‌ترین روغن استفاده شود، باعث كاهش LDL یا كلسترول بد می‌شود، در حالی كه در میزان سطح HDL یا كلسترول خوب هیچ كاهشی ایجاد نمی‌گردد.