دكتر رضا راست منش
هوشیاری نسبت به آنچه که می‌خوریم و هوشیاری نسبت به سلامتی‌مان یک وظیفه است. اگر به خودمان احترام می‌گذاریم باید بدانیم به چه غذایی و چه انتخاب غذایی احتیاج داریم و در تامین آن بکوشیم.
وزن اضافه، یك شبه به وجود نیامده
خیلی از افراد نظارت و كنترل خوبی بر روی وزن خود ندارند و پس از مدت‌ها غفلت متوجه می‌شوند كه وزنشان خیلی بالا رفته است و یک مرتبه یاد رژیم لاغری می افتند. عده زیادی از افرادی كه دچار اضافه وزن شده‌اند یا چاق هستند، معمولا به این واقعیت توجه كافی نمی‌كنند كه این وزن اضافه، یك شبه به وجود نیامده است و طبیعتا نباید هم انتظار داشت كه در مدت كوتاهی این اضافه وزن یا چاقی رفع شود و قرار نیست رژیم لاغری معجزه کند.
در نتیجه عده زیادی از افراد به ورزش‌های بسیار سنگین غیر منظم و غیراصولی یا رژیم لاغری آسان و سریع، حذف شام یا ناهار یا هردو، مصرف مكمل‌های كاهش وزن و نظایر آن رو می‌آورند. متاسفانه هرچند كه برخی از این روش‌ها باعث می‌شوند كه وزن كم شود و رژیم لاغری تا حدودی اثر کند، ولی مضرات متعدد و خطرناك و اكثرا غیر قابل بازگشتی برای بدن دارند.
برای مثال، بسته به نوع روش رژیم لاغری انتخاب شده، مشكلات گوارشی، صفراوی، چین و چروك پوست، خستگی، ضعف، كاهش توان بدنی و فكری، عدم تمركز، مشكلات مفصلی و... ممكن است پیش بیاید. علاوه بر این، مهم‌ترین نكته این است كه چون اصلاح رفتار خوردن صورت نگرفته است، پس از مدت كوتاهی، دوباره وزن از دست رفته برمی‌گردد و رژیم لاغری آنها به هدر می رود.
اگر این چرخه از دست دادن و كسب مجدد وزن ادامه یابد، حالتی به وجود می‌آید كه اصطلاحا آن را «رژیم لاغری یویو» یا «رژیم الاكلنگی» می‌‌نامیم كه در آن بدن دیگر به تغییرات بیرونی و رژیم پاسخ نمی‌دهد و این افراد به هرگونه رژیم لاغری غذایی مقاوم می‌شوند و متاسفانه این حالتی است كه بیشتر افرادی كه خودسرانه رژیم لاغری می‌گیرند یا به توصیه افراد غیر متخصص عمل می‌كنند مبتلا می‌شوند.
یك راه متداول
یكی از راه‌های متداول پی بردن به سلامت وزن، استفاده از شاخص توده بدن است كه با فرمول ساده زیر محاسبه می‌شود:
مراحل اندازه گیری شاخص توده بدن
1. وزن خود را بر قد متری خود تقسیم كنید. عدد حاصله را دوباره به قد متری خود تقسیم كنید تا شاخص توده بدنی خود را به دست بیاورید. برای مثال فرض كنید وزن شما 76 كیلوگرم و قد شما 177 سانتیمتر است.
2. الف: ابتدا باید وزن خود را به متر تبدیل كنید. پس قد شما بر حسب متر 77/1 متر است. آنگاه وزن را تقسیم بر 77/1 نمایید:
42/93=1/77÷76
ب: اكنون دوباره عدد حاصله از مرحله اول را دوباره به قد تقسیم كنید:
24/25=1/77÷42/93
پس شاخص توده بدن شما 24/25 است. حال می‌خواهیم بدانیم آیا وزن من طبیعی است؟ اضافه وزن دارم؟ آیا چاق هستم؟ چاقی شدید دارم؟ آیا نیاز به رژیم لاغری دارم؟
نمایه توده بدنی خود را با اعداد زیر مقایسه كنید:
كمتر از 18/5 یعنی كمبود وزن 24/9-18/5 یعنی وزن طبیعی 29/9-25 یعنی اضافه وزن
9/34- 30 یعنی چاقی درجه اول
9/39-35 یعنی چاقی درجه دو بیشتر از 40 یعنی چاقی شدید
بیشترین طول عمر، بیشترین سلامتی، كمترین شیوع بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت و انواع سرطان زمانی است كه شاخص توده بدن افراد در دامنه طبیعی 29/9-25 باشد و حتی بهترین حالت زمانی است كه به عدد 25 نزدیك‌تر باشیم. پس این موضوع خیلی مهم است كه نظارت بیشتری به وزن خودمان داشته باشیم تا رژیم لاغری مناسب تری را برای خودمان انتخاب کنیم.
