نکات کلیدی در تغذیه حجاج
حج یکی از اعمال دینی پسندیده و توصیه شده است که علاوه بر اثرات معنوی و روحی و روانی که در پی دارد، بر بسیاری از جنبه‌های دیگر نیز تاثیرگذار است که از آن جمله می‌‌توان به برنامه و الگوی تغذیه‌ای در این دوره یک ماهه اشاره کرد که معمولا با تغییرات اساسی همراه است.
احتمال دارد میزان غذای مصرفی حجاج بیشتر از حد معمول شود و بسیاری از خوراکی‌هایی که در گذشته از آنها پرهیز می‌کردند به فراوانی در اختیارشان قرار بگیرد و یا دچار اضافه وزن شوند. مصرف ناصحیح مواد غذایی و الگوی نامناسب غذایی در این دوران می‌‌تواند سلامت حجاج را به خطر انداخته و همچنین بر انجام مناسک و اعمال حج تاثیر بگذارد.
توصیههای عمومی به زائران
از آنجا که در اکثر ساعات روز حجاج با هوای گرم روبرو هستند، یکسری توصیههای عمومی وجود دارد که زائران نیز بایستی به آنها توجه داشته باشند. مثلا خاکشیر می‌‌تواند بسیار مفید باشد.
آنتی‌اکسیدان‌‌‌‌ها که گروهی از مواد غذایی‌اند که صدمه‌‌‌‌های ناشی از تخریب اشعه ماوراءبنفش خورشید در این شرایط خاص آب و هوایی، را جبران می‌‌کنند، نیز توصیه می‌‌شوند؛ بنابراین مصرف آب‌هویج به دلیل وجود فلاوونوئیدها و کاروتنوئیدها و ویتامین A، در این نوع سفرها توصیه می‌‌شود. در ضمن، سلنیوم نیز که در برخی آجیل‌‌‌‌ها کمابیش وجود دارد هم برای این شرایط مناسب است.
توصیه می‌‌کنیم غذاهای سرد را انتخاب کنید. مطالعات نشان داده‌اند که در این نوع سفرها مصرف غذاهایی که طبع سرد دارند و فعالیت غدد عرق را بیشتر می‌‌کنند و باعث گشادی عروق در سطح پوست و خنکی بدن می‌‌شوند، بهتر و لذتبخش‌تر هستند. از جمله این نوع غذاها می‌‌توان به غذاهای دریایی همراه با سیر، ماست و خیار و دوغ با مقدار کمی‌‌نمک که تأمین کننده املاح بدن است، اشاره کرد.
بهتر است در این فصل به جای گروه کربوهیدرات‌‌‌‌ها بیشتر از سبزیجات استفاده کنید و میزان مصرف پروتئین و چربی را در حد استاندارد نگه دارید.
دریافت ویتامین C خود را افزایش دهید. ویتامین C در متابولیسم بدن برای حفظ مخاط، غشا، پوست و کلاژن‌سازی ضروری است. همانگونه که قبلا نیز ذکر گردید، به دلیل آب و هوای گرم و آسیبی که در اثر اشعه ماوراء بنفش به پوست می‌‌رسد نیاز بدن به ویتامین C بیشتر می‌‌شود. خوشبختانه این ویتامین در میوه‌‌‌‌های موجود دراکثر فصول به فراوانی یافت می‌‌شود.
اسهال
برخی از افراد طی سفر دچار اسهال می‌‌شوند. توجه داشته باشید که در جریان اسهال باید مصرف مواد پرفیبر کاهش پیدا کند. مصرف مواد غذایی نظیر سیب و موز می‌‌تواند مفید واقع شود. همچنین مصرف آب و مایعات فراوان جهت جبران مقادیر از دست رفته بسیار حائز اهمیت می‌‌باشد. مصرف ماست و پرهیز از چای پررنگ، قهوه، نوشابههای گازدار، آبمیوه‌‌‌‌های مصنوعی و غذاهای چرب و ادویه‌دار نیز توصیه می‌‌شوند. مصرف سوپ سبزیجات و آبگوشت از جهت تامین املاح و مواد مغذی اثرات سودمند بسیاری دارد.
یبوست
یکی از مشکلات شایع که در میان زائرین و مسافران دیده می‌‌شود، یبوست می‌‌باشد. در طول حج بدلیل کاهش مصرف سبزیجات، صیفی‌جات و یا افزایش مصرف نان‌‌‌‌های بدون سبوس، کاهش تحرک بدنی، دریافت ناکافی مایعات و نیز مصرف نوشابهها و چای غلیظ این مشکل به کرات به چشم می‌‌خورد.
برای پیشگیری از بروز چنین مشکلی توصیه می‌‌شود زائرین بطور منظم روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشند علاوه بر اینکه آلو و انجیر نیز به همراه داشته و روزانه حدوداً 10 عدد از آنها را میل کنند و یا آلو و انجیر را در آب خیسانده و همراه با آب میل کنند.
دیابت
طی سفر حج ممکن است مصرف شیرینی‌جات و شکر افزایش پیدا کند. این مسئله بخصوص در افراد دیابتی ممکن است ایجاد مشکل کند. دیابتیها باید حتماً پیش از عزیمت، پزشک کاروان را در جریان مشکل‌شان قرار دهند تا درباره رژیم درست غذایی آنها را راهنمایی کند. افراد دیابتی باید در نظر داشته باشند که باید دور مواد غذایی مانند انواع نوشابههای گازدار، آبمیوه‌ها و مربا را خط بکشند و به جای نوشابه، دوغ مصرف کنند.
دیابتی‌هایی که تحت درمان با انسولین یا داروهای پایین آورنده قندخون هستند، لازم است هنگام انجام مناسک حج مواد قندی به همراه داشته باشند تا در صورت احساس افت قندخون از آنها استفاده کنند.
همچنین در افراد عادی نیز ممکن است قندخون افت پیدا کند، لذا توصیه می‌‌شود افراد همراه خود خرما، کشمش، عسل و یا بیسکویت داشته باشند.
لازم بذکر است که شیوه زندگی دیابتیها هنگام حج به مدت چند هفته تغییر می‌کند، این در حالی است که هرگونه تغییر در شیوه زندگی دیابتیها ممکن است موجب نوسان در کنترل قندخون آنان شود، بنابراین لازم است دیابتیها یک هفته پیش از اعزام به حج و یک هفته بعد از آن، قندخون خود را بیشتر کنترل کنند. بیمارانی که تحت درمان با انسولین هستند با کنترل قندخون و دیابتی‌های در حال درمان، با داروهای پایین آورنده قندخون و کنترل قندادرار می‌توانند این کار را انجام دهند.
سایر توصیه‌ها
نکته دیگر که باید مورد توجه قرار گیرد این است که آب را نباید فقط در صورت تشنگی بخورید، چرا که در سنین پس از 40 سالگی، احتمال دارد حتی در صورت نیاز بدن به آب، فرد احساس تشنگی نکند. بنابراین بهتر است با تبعیت از برنامه‌ای مشخص در ساعات معینی حتی در صورت تشنه نبودن آب بنوشید تا از بروز علائم و عوارض کم‌آبی نظیر خستگی، گیجی، یبوست، کاهش تمرکز و خشکی دهان و مخاط و لذا کاهش توان بدنی پیشگیری کنید. این امر بخصوص در بیماران کلیوی اهمیت ویژه‌ای دارد.
بطور کلی توصیه می‌‌شود آب و مایعات به میزان کافی مصرف کنید، خواب و استراحت کافی نیز عملکرد ایمنی بدن را بهبود می‌‌بخشد.توصیه می‌‌شود تحرک کافی و مصرف مواد غذایی پرفیبر را فراموش نکنید. از مصرف بیش از حد نوشابهها، چای و قهوه پرهیز کنید، زیرا سبب نفخ می‌‌شوند و عطش را تشدید می‌‌کنند و در عوض مصرف ماست و دوغ را نیز فراموش نکنید. مصرف خاکشیر و سبزیجات و البته رعایت نکات بهداشتی را هم بخاطر داشته باشید.
