زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

نوشيدنی های مناسب تابستان

فصل تابستان كه از راه می‌‌رسد همه یاد نوشیدنی‌‌های گوارای رایج در این فصل می‌‌افتند. در واقع این یك نیاز فیزیولوژیكی است كه هنگام تابستان و هوای گرم بیشتر احساس  می‌‌شود. همه ما  می‌‌دانیم كه حیات موجودات زنده به آب بستگی دارد و بهتر است كه بدانیم هیچ واكنشی در بدن اتفاق نمی‌‌افتد مگر در مجاورت آب باشد.

به همین خاطر قسمت عمده بدن موجودات زنده از آب تشكیل شده تا واكنش‌‌ها ی حیاتی بتواند به‌راحتی در بدن انجام پذیرد. حدود 70 درصد از وزن بدن ما انسان‌ها نیز از آب تشكیل شده و كاهش بیش از 2 درصد آب بدن سلامت و كارایی مارا تحت تاثیر قرار خواهد داد.یك فرد ممكن است بدون غذا حتی بیش از یك ماه زنده بماند اما بدون آب چند روز بیشتر نمی‌‌توان زنده ماند. 

كسانی كه در معرض كم آبی قرار  می‌‌گیرند ممكن است كه تنظیم حرارت بدن آنها دچار اختلال شود و یا تجمع مواد زائد مشكلاتی را برای سلامت آنها بوجود آورد. آب مورد نیاز بدن ما ممكن است از طرق مختلفی تامین شود. چه از طریق غذا و یا چه از طریق انواع نوشیدنی كه روز به روز تعداد آنها زیاد وزیاد‌تر می‌‌شود.

مناسب‌‌ترین نوشیدنی برای ما چیست؟

 سوالی است كه ممكن است برای هر فردی پیش آید. اگرچه پاسخ به این سوال آسان نیست اما به جرات می‌‌توان گفت هنوز هیچ نوشیدنی بهتر از آب وجود ندارد. اگرچه آب بهترین نوشیدنی برای هر سن و هر فردی است اما در برخی از شرایط ممكن است مصرف آب نیز محدود گردد.

 برای مثال كسانی كه از مشكلات مزمن كلیوی رنج می‌‌برند و یا آنهایی كه دچار ادم شده‌اند مصرف حتی آب  نیز برای آنها محدود  می‌‌گردد. اما علی‌رغم گوارا بودن آب برای اغلب افراد جامعه، خیلی از مردم در برخی شرایط ممكن است سایر نوشیدنی‌‌ها  را ترجیح دهند. البته انتخاب نوع نوشیدنی تا حدودی به عادات و سنت رایج هر جامعه‌ای بر می‌گردد. مردم ما به آب، دوغ، شربت، چایی و سایر دم كردنی‌‌ها  علاقه بیشتری نشان می‌دهند.

در عوض در برخی جوامع ممكن است سایر نوشیدنی‌‌ها مانند قهوه، نوشیدنی‌‌ها‌ی الكلی و یا نوشابه‌های گاز‌دار طرفدار بیشتری داشته باشند. اگرچه با توجه به گسترش اطلاعات و نزدیك شدن فرهنگ‌‌ها به یك‌دیگر تا حدوی مصرف نوشیدنی‌‌ها دیگر محدودیت زیادی ندارد. برای مثال امروزه مصرف نوشابه‌های گاز‌دار در همه جوامع شایع می‌‌باشد و برخی ازجوامع حتی نوشیدنی‌‌ها‌ی سالم و رایج در گذشته خود را كنار گذاشته و به مصرف این نوشابه‌‌ها  روی آورده‌اند.

اما بسیاری از افراد كه سلامت خود و خانواده برای آنها اهمیت دارد سعی  می‌‌كنند كه با شناخت بیشتر از نوشیدنی‌ها سالم‌‌ترین آنها را انتخاب و مصرف نمایند. بنابراین در این مطلب سعی می‌‌شود كه به نكات مثبت و منفی برخی از این نوشیدنی‌‌ها اشاره گردد.

 آب سالم‌ترین نوشیدنی در دنیاست

 آب سالم‌‌ترین و پرطرفدارترین نوشیدنی در دنیاست. بسیاری از افراد اذعان دارند كه تنها با نوشیدن آب عطش و تشنگی آنها برطرف می‌‌شود. نوشیدن آب نه تنها عطش را فرو می‌‌نشاند بلكه در بهبود عملكرد سیستم گوارشی نیز نقش دارد. همه ما  می‌‌دانیم كه مصرف آب هیچگونه انرژی در بدن ما تولید نمی‌‌كند بنابراین بدون ترس از اضافه وزن افراد  می‌‌توانند آب بنوشند.

 در حالی‌كه بسیاری از نوشیدنی‌‌های دیگر حاوی انرژی بوده و برای كسانی كه سعی در كنترل وزن خود دارند توصیه نمی‌‌شوند. اگرچه ما بصورت كلی توصیه  می‌‌كنیم كه روزانه 40 میلی لیتر آب به ازاء هر كیلوگرم وزن بدن مصرف شود، اما در شرایط مختلف نیاز به آب متفاوت خواهد بود.

برای مثال كسانی كه فعالیت فیزیكی بیشتری دارند مانند ورزشكاران یا كسانی كه كارهای سنگین انجام  می‌‌دهند مانند كارگران ساختمانی به آب بیشتری نیاز دارند. با اینكه نیاز به آب در هوای گرم به مراتب بیشتر از هوای سرد است. همچنین كودكان به آب بیشتری نسبت به بزرگسالان احتیاج دارند. بنابراین توصیه 8 لیوان آب در روز یك توصیه عمومی‌ ‌است و در شرایط مختلف كاملا متفاوت خواهد بود. اگرچه تشنگی یك واكنش فیزیولوژیكی قوی برای تشنگی است اما بهتر است  بدانیم كه یك واكنش تاخیری است و زمانی ما احساس تشنگی می‌‌كنیم كه بدن دچار كم آبی شده و حتی افراد مسن ممكن است كه حس تشنگی به خوبی عمل نكند و در بسیاری از شرایط بویژه در فصل گرما بشدت در معرض كم آبی قرار گیرند. نكته دیگری كه باید به آن توجه كرد بحث بهداشت آب است. قبل از نوشیدن آب باید از سالم بود آن مطمئن شویم.

 حتی آب‌‌های شهری ممكن است كه با تركیبات مضر آلوده شوند و فرد را در معرض خطر قرار دهند. نكته قابل تامل احتیاط در خصوص آب‌‌های معدنی تولید شده توسط شركت‌‌های غیر معتبر است كه باز ممكن است خطر آلودگی آب را بدنبال داشته باشند.

 دوغ

پس از آب یكی دیگر از نوشیدنی‌‌های پرطرفداردركشور ما دوغ می‌‌باشد. دوغ در واقع از فرآورده‌‌های لبنی تخمیری محسوب  می‌‌شوند و در هرم غذایی، در گروه شیر و لبنیات جای دارند و یک واحد مصرفی آنها تقریبا  معادل یک لیوان غلیظ  آن است.

پروتئین دوغ بسیار مرغوب و منحصربه فرد است، کلسیم و فسفر مورد نیاز بدن را هم تامین و از بروز اختلالات و ضایعات استخوانی پیشگیری می‌کند.

دوغ همچنین بهترین منبع انواع ریز مغذی‌‌های دیگر ازجمله ویتامین‌هایی مانند ویتامین A و ویتامین‌های گروه B به‌ویژه B2 می‌‌باشد. حتی جذب كلسیم دوغ  بهتر از شیر می‌‌باشد و همچنین در كسانی كه عدم تحمل لاكتوز دارند و شیر را به آسانی نمی‌‌توانند تحمل كنند دوغ بهتر تحمل می‌‌شود. دوغ از دسته مواد غذایی پروبیوتیک به‌شمار می‌‌روند.

بعبارتی حاوی میکروب‌‌‌های زنده مفیدی است که وارد لوله گوارش می‌شوند و باعث تغییر فلور باكتریایی روده  می‌‌شوند كه از این طریق منافع متعددی را به بدن ما می‌‌رسانند. یكی از این خواص این میکروب‌‌‌های زنده تولید اسید‌‌های چرب کوتاه زنجیره از طریق تخمیر فیبر‌‌های محلول غذایی می‌‌باشد كه  به سلامت بدن از طریق كاهش كلسترول و تنظیم قند خون کمک می‌کنند. البته نباید فراموش كرد كه دوغ كفیر یا دوغ‌‌هایی كه با روش سنتی تهیه می‌‌شوند از نظر نوع و میزان باكتری‌‌های مفید ارجح هستند.

 از دیگر خواص دوغ‌‌های پروبیوتیك  می‌‌توان به تاثیر آنها در كاهش آلرژی‌‌های مختلف از جمله فصلی اشاره كرد. برای مثال در مطالعه مشاهده شده كه کودکانی که مادران‌شان در ماه‌‌‌های آخر بارداری، از مواد غذایی پروبیوتیک استفاده می‌کرده‌اند، کمتر به آلرژی‌های غذایی، اسهال و اگزما مبتلا می‌شوند. 

بنابراین دوغ‌‌ها‌ی پروبیوتیك می‌تواند در پیشگیری‌از عفونت‌ها و بیماری‌های گوارشی ناشی از ویروس‌ها و حساسیت‌های غذایی مفید باشد. از دیگر خواص دوغ بویژه پروبیوتیك می‌‌توان به  کاهش احتمال بروز سرطان روده اشاره نمود.

 در واقع لاکتوباکتریاسه‌های موجود در این مواد رشد باکتری‌‌‌های مفید در روده را تحریک کرده و باکتری‌‌‌های بیماری‌زا را که می‌توانند به سلول‌‌‌های روده آسیب برسانند، کاهش می‌دهند. همچنین از تبدیل شدن نیترات و نیتریت موجود در غذا به ترکیبات نیتروزامین که سرطان‌زا هستند، جلوگیری به عمل می‌آورند با این‌حال اگر دوغ از لحاظ بهداشتی سالم نباشد و اصول بهداشتی در آن رعایت نشده باشد می‌تواند باعث بیماری شود.

باید توجه نمود كه برخی از افراد مشكل كلیوی دارند و بایستی دریافت كلسیم یا فسفر آنها كنترل شود و این افراد بهتر است از مصرف زیاد دوغ پرهیز كنند و با متخصص تغذیه مشورت داشته باشند. همچنین مقادیر نمكی كه در تهیه دوغ‌‌ها استفاده می‌‌شود اهمیت دارد بویژه برای كسانی كه مشكل كلیوی و یا پرفشاری خون دارند.

 چای

یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌‌ها در ایران و جهان چای است. گفته می‌شود روزانه بیش از یک میلیارد فنجان چای در دنیا مصرف می‌شود. کافئین، فلوئور، آنتی‌اکسیدان و تانین موجود در چای از بروز برخی سرطان‌‌ها  پیشگیری می‌کند اما نکته این‌جاست که مصرف بیش از ۳ فنجان چای در روز به دلیل دریافت کافئین زیاد، قند و شکری که با چای مصرف می‌شود و هم‌چنین کاهش جذب آهن توصیه نمی‌شود

چای سفید: این نوع از چای که به دلیل انجام نشدن فرآیندهای موسوم در تهیه چای، رنگ آن سفید است. بیشترین مقدار آنتی‌اکسیدان و کمترین مقدار کافئین را دارد.

چای سیاه: پرطرفدارترین نوع چای در جهان است که در واقع چای تخمیر شده است و به دلیل داشتن کافئین در رفع خستگی و خوآب‌آلودگی موثر است. یک فنجان چای سیاه حاوی ۶۰ میلی‌گرم کافئین است.

چای سبز: نوعی چای است که آنزیم‌‌های موجود در برگ آن طی فرآیندی غیرفعال می‌شود. به همین دلیل میزان آنتی‌اکسیدان موجود در برگ سبز چای از برگ سیاه چای بیشتر و خواص درمانی آن نیز بیشتر است. اثربخشی چای سبز زمانی است که روزانه دو فنجان به صورت مستمر مصرف شود.

خواص چای

حتی در هوای گرم تابستان نوشیدن یك فنجان چایی لذت بخش است. یكی از نوشیدنی‌‌های جهانی كه علاوه بر رفع تشنگی دارای خواص تغذیه‌ای فراوانی است. شاید كسی باور نكند ولی روزانه حدود یك میلیارد فنجان  و حتی بیشتر چایی در دنیا مصرف  می‌‌شود. مردم ما نیز یكی از نوشیدنی‌‌ها‌ی مورد علاقه‌شان چایی است. چایی انواع مختلفی دارد سیاه ، سبز، سفید و یا سرخ كه از همه آنها باارزش‌تر چای سبزوسفید است.  اما چرا چایی توصیه  می‌‌شود.

 اولا چایی همانند آب در بدن ما تولید انرژی می‌‌كند و حتی ممكن است با عث سوزاندن یك مقدار چربی در بدن نیز بشود. ثانیا چایی منبع بسیار خوبی از انواع تركیبات متعددی مانند كافئین و انواع پلی فنول‌‌هاست.  بیشتر خواص مفید چایی به تركیبات فنلی آن بر می‌‌گردد. تانین، تیانین، كاتچین و سایر فلاونوئیدهای موجود در چای  كه در واقع آنتی‌اكسیدان‌‌ها‌ی قوی  می‌‌باشند  می‌‌توانند رادیكال‌های آزادی كه در بدن تولید می‌‌شوند و ریسك بیماری‌ها را بالا می‌‌برند كاهش دهند. مصرف روزانه 4 تا 6 فنجان چای در روز خطر بسیاری از سرطان‌‌ها  بویژه معده، مری و پوست را كاهش  می‌‌دهد.

 حتی مصرف معقول چای موجب كاهش فشار خون و كلسترول بد خون می‌‌شود.  كافئین موجود در چای می‌‌تواند باعث افزایش میزان هوشیاری شود.

همچنین چای حاوی یك مقدار فلوراید است كه در استحكام دندان‌ها نقش دارد. تركیبات معطر موجود در چای همچنین باعث خوشبویی دهان نیز  می‌‌گردند. اما مصرف بیش از حد چای موجب افزایش ضربان قلب و اضطراب می‌‌شود و همچنین كسانی كه در خطر كم‌خونی هستند باید مواظب باشند كه چای را بلافاصله قبل یا بعد از غذا نخورند چون جذب آهن را كاهش  می‌‌دهد.

چای اگرچه در رفع تشنگی موثر است و در تامین آب مورد نیا ما نقش دارد اما مصرف بیش از حد آن دیورتیك بوده و دفع آب از بدن را تسریع  می‌‌كند و همچنین كسانی كه مشكل یبوست دارند نباید در مصرف چای بخصوص چای تیره زیاده روی كنند چون كه باعث تشدید یبوست آنها  می‌‌شود. ضمنا كسانی كه نگران افزایش وزن خود هستند باید سعی كنند كه چای را بدون شیرینی و یا با حداقل شیرینی مصرف نمایند.

 شربت‌های خانگی

اگرچه ارزش تغذیه‌ای شربت‌‌ها‌ی خانگی كمتر از آب میوه طبیعی است اما بهتر از بسیاری از نوشیدنی‌‌های صنعتی است. مصرف شربت ریشه در فرهنگ كهن غذایی ما جای دارد و در فصول مختلف انواعی از شربت‌‌ها  تهیه و مصرف  می‌‌شود. شربت آبلیمو پرمصرف‌‌ترین آنهاست. اما انواعی از شربت‌‌های دیگر مانند آلبالو، به لیمو و یا سكنجبین نیز طرفداران خاص خود را دارند.

 یا مثلا شربت خاكشیر كه در بهبود عملكرد گوارشی و رفع یبوست بسیار موثر است از دیگر شربت‌‌ها‌ی رایج در كشور ماست. این شربت‌‌ها  مادامی‌‌كه با شكر و شیرینی كمی ‌‌تهیه شده باشند برای رفع تشنگی بویژه در تابستان توصیه می‌‌شوند اما چنانچه افزودن شكر یا قند و یا سایر شیرینی‌‌های دیگر كنترل نشود نه تنها مفید به حساب نمی‌‌آیند بلكه ممكن است سلامت فرد را نیز به خطر بیاندازند. نباید فراموش كرد كه شربت‌‌های غلیظی كه بصورت آماده به فروش می‌‌رسند به هیچ عنوان جایگزین شربت‌‌ها ی خانگی نمی‌‌شوند چرا كه این شربت‌‌ها  بیشتر حاوی شكر و طعم دهنده و اسانس هستند.

 آبمیوه

پس از آب، دوغ و چای،  آب میوه‌ها در جامعه ما از طرفداران زیادی برخوردار است. اما بهتر است كه بدانیم هر آب میوه‌ای مفید نیست. آب میوه به ۲ دسته طبیعی و صنعتی تقسیم می‌شود. آب میوه‌‌های طبیعی تقریبا همان خواص میوه‌‌ها را دارا  می‌‌باشند بجز اینكه از فیبر كمتر ی برخوردارند و از طرف دیگر حاوی انرژی بیشتری هستند.

بنابراین كسانی كه لاغر هستند و قصد اضافه كردن وزن را دارند بهتر است كه آبمیوه طبیعی مصرف كنند و آنهایی كه چاق هستند و می‌‌خواهند وزنشان كنترل شود مصرف خود میوه توصیه  می‌‌شود. البته نباید فراموش كرد مصرف بیش از حد میوه یا آب میوه حتی اگر طبیعی باشد توصیه نمی‌‌شود. اما آنچه كه امروزه بیشتر در بازار عرضه می‌‌شود آب میوه‌‌های صنعتی است كه دارای كمترین خواص تغذیه‌ای هستند و حتی گاهی اوقات سلامت فرد را در معرض خطر قرار می‌‌دهند.

 بسیاری از آب میوه‌‌ها ی صنعتی تنها حاوی آب، شكر، طعم دهنده و نگهدارنده می‌‌باشند كه در گروه میوجات قرار نمی‌‌گیرند و مصرف آنها بایستی محدود شود.

 البته برخی از تولید كنندگان آب میوه‌‌ها ی را به بازار عرضه  می‌‌كنند كه تاحدودی دارای ارزش تغذیه‌ای است چراكه سعی كرده‌اند كه بیشتر از آب یا تكه‌‌ها‌ی میوه استفاده كنند و همچنین مدعی هستند كه از تركیبات نگهدارنده استفاده نمی‌‌كنند. البته مقادیر بالای شكر موجود در این آب میوه‌‌ها  قابل تامل است. بطوركلی باید مواظب بود كه از مصرف افراطی آب میوه‌‌ها  بویژه نوع صنعتی آن پرهیز نمود. حتی كسانی كه مبتلا به دیابت هستند و قند آنها باید كنترل شود توصیه می‌‌شود كه از مصرف آب میوه‌‌های صنعتی پرهیز و مصرف آب‌میوه طبیعی در آنها نیز محدود باشد.

همچنین كسانی كه مشكل كلیوی دارند و دریافت كلسیم بالا برای آنها مضر می‌‌باشد نیز توجه داشته باشند كه بسیاری ازآب میوه‌‌های طبیعی غنی از پتاسیم هستند و خطر اختلالات كلیوی را در آنها بالا می‌‌برد بنابراین این افراد باید قبل از مصرف آب میوه‌‌ها  با متخصصین تغذیه مشورت نمایند.

 نوشابه‌های گازدار

از نوشیدنی‌‌های سنتی كه بگذریم همه یاد نوشابه‌های گازدار می‌‌افتند. البته نوشابه گازدار انواع مختلفی دارند از نوشیدنی‌‌های انرژی‌زا گرفته تا ماء‌الشعیر. به هیچ عنوان این نوشیدنی‌‌های جای آب ونوشیدنی‌‌های سنتی را نمی‌‌گیرند اما ذائقه تنوع طلب ما انسان‌ها عدم دریافت این نوشابه‌‌ها  را تقریبا غیر ممكن كرده است.

هر روز این نوشابه‌‌ها  با رنگ‌‌ها  و طعم‌‌های مختلف در بازار عرضه  می‌‌شوند و باعث  گرایش هر ذائقه‌ای به سوی خود  می‌‌شوند. یكی از ویژگی‌‌ها‌ی این نوشابه‌‌ها  گازدار بودن آنهاست  كه به فرد احساس لذت بیشتری  می‌‌دهند و گاها فرد را نسبت به آن معتاد  می‌‌نمایند. كافئین موجود در برخی نوشابه‌‌ها  نیز باید مورد توجه مصرف كننده قرار گیرد.

برای مثال نوشابه‌های انرژی‌زا بیشترین دلیل انرژی‌زا بودن آنها مقادیر بالای كافئین موجود در آنهاست نه به خاطر املاح و ویتامین‌‌های این نوشیدنی‌‌ها . یكی دیگر از مشكلات نوشابه‌های گازدار بالا بودن فسفات است كه می‌‌تواند در بالانس كلسیم فسفر دریافتی اختلال ایجاد كند و جذب كلسیم را دچار مشكل كند. مقادیر بالای شكر موجود در نوشابه‌های گازدار از دیگر موضوعاتی است كه هنگام مصرف این نوشیدنی‌‌ها  بایستی مورد توجه قرار گیرد. یكی از دلایل بالا رفتن آمار چاقی در جوامع مختلف مصرف بیش از اندازه قند‌‌ها ی ساده  می‌‌باشد كه در نوشابه‌‌ها  به وفور یافت  می‌‌شود. بنابراین مصرف بی رویه نوشیدنی‌‌ها  خطر افزایش وزن و متعاقب آن بیماری‌‌های متعددی مانند دیابت، پرفشاری خون و انواع بیماری‌‌های قلبی عروقی را افزایش  می‌‌دهد.

 از میان نوشابه‌های گازدار شاید كم خطر‌‌ترین آن، دلستر یا همان ماءالشعیر است كه معمولا به جای اسید فسفریك از اسید سیتریك در تهیه آنها استفاده  می‌‌شود و همچنین چون از آب جو یا مالت در تهیه آنها استفاده می‌‌شود حاوی برخی از ویتامین‌‌های گروه B  می‌‌باشند. اما نباید غافل بود كه این نوشیدنی نیز غنی از قند‌‌های ساده می‌‌باشد و ممكن است سلامت فرد را به مخاطره بیاندازد.