مهندس مسیح انصاری دزفولی كارشناس ارشد مهندسی صنایع غذایی
ظروف مخصوص فریز كردن:
برای فریز كردن مواد غذایی باید از ظروف مخصوص این كار استفاده كرد، در غیر این صورت ممكن است سایر ظروف در مقابل دمای پایین فریزر مانند حرارت ۱۸- دوام نیاورده و به غذا صدمه برسانند. امروزه ظروف فریزری از جنس پلاستیك، شیشه، آلومینیوم و یا مقواهای كاغذی روغنی ساخته شدهاند كه برای بستهبندی مناسب میباشند. لازم به یادآوری است كه معمولا این ظروف قابل استفاده مجدد هستند.
ظروف شیشهای:
ظروف شیشهای معمولی برای فریز كردن مناسب نیستند، زیرا تحمل دمای پایین فریزر (حر۱۸۰-) را ندارند. اما ظروف شیشهای مخصوصی ساخته شدهاند كه تحمل دماهای پایین را دارند و با قرار گرفتن در فریزر صدمه نمیبینند. ضمنا در صورت استفاده از ظروف شیشهای برای غذاهای مایع، سر شیشه را مقداری خالی نگهدارید، زیرا حجم مایعات در هنگام انجماد افزایش مییابد.
ظروف فلزی : قوطی
چنانچه از قوطی جهت نگهداری غذای منجمد استفاده میكنید، آن را در یك كیسه پلاستیكی قرار دهید و دهانه كیسه را با نوار مخصوص فریزر محكم ببندید، زیرا درب قوطیها مانع ورود هوا به داخل آن نمیشوند.
ظروف پخت:
ظروف پخت برای فریز كردن، گرم كردن و سرو كردن غذا مورد استفاده قرار میگیرند. این ظروف را به وسیله فویل آلومینیوم بپوشانید و با نوار مخصوص فریزری محكم ببندید.
سینیهای مكعبی یخ:
این سینیها برای منجمد كردن غذاها در مقادیر كم مناسب است. غذا در این سینیها منجمد و سفت میشود سپس به داخل كیسه انجماد منتقل شده و در فریزر نگهداری میگردد.
بستهبندی كردن، بستن و برچسب زدن:
تمام مواد غذایی و شربتهای گرم را قبل از فریز كردن سرد كنید. این عمل باعث انجماد سریعتر آنها میشود و به حفظ رنگ طبیعی، بو، مزه و بافت غذا كمك میكند. غذاها را به مقادیر كم بستهبندی و فریز كنید. بهتر است غذا به اندازه مصرف یك وعدهه بستهبندی شود.
بیشتر غذاها احتیاج به فضایی دارند كه هنگام یخ زدن و افزایش حجم دچار مشكل نشوند. البته سبزیجاتی مانند مارچوبه،كلم بروكلی، قطعات استخوانی گوشت، نانها و ... احتیاج به چنین فضایی ندارند.
هوای داخل بستههای غذاها را قبل از انجماد، كاملا خارج كنید.
هنگامی كه غذا را وارد كیسه پلاستیكی مخصوص فریزر میكنید. بسته را فشار دهید تا در حد امكان هوای اضافی خارج شود و محل بسته شدن بسته را هرچه میتوانید به سطح غذا نزدیك كنید تا در فاصله غذا و محل بسته شدن كیسه فریزر هوایی باقیی نماند.
هنگامی كه غذا را وارد كیسه فریزری كردید، آن را از پایینترین سطح كمكم به طرف بالا فشار دهید تا هوای آن خارج شود و در انتها كیسه را محكم ببندید و داخل آب سرد بگذارید تا اگر احیانا جایی سوراخ شده باشد آن را تعویض كنید; زیرا هوا از آن سوراخخ وارد كیسه شده و باعث فساد سریع ماده غذایی میشود.
چنانچه برای بستن كیسههای فریزری و یا ظروف مخصوص فریزر از نخ یا نوار استفاده میكنید نخ یا نوار مخصوص فریزر را كه برای اینگونه كارها طراحی شدهاند، به كار برید.
بر روی هر بسته برچسب اطلاعات شامل: نام محصول، وزن محصول، نوع محصول، تاریخ بستهبندی، تعداد نفراتی كه میتوانند از آن استفاده كنند و یا هر اطلاعات دیگر، بچسبانید. برای این كار از برچسبها و خودكارهای مخصوص استفاده نمایید.
پر كردن فریزر:
۱- دمای فریزر را روی حر۱۸- و یا حتی پایینتر تنظیم كنید. قبل از پر كردن فریزر دمای آن را به مدت ۲۴ ساعت بر روی حر۱۸- قرار دهید تا انجماد سریعتر انجام گیرد.
۲- غذاها را بلافاصله پس از بستهبندی فریز كنید.
۳- فریزر را بیش از اندازه پر نكنید، زیرا سرعت یخ زدن كم میشود و غذاها كیفیتشان را از دست میدهند.
۴- غذاهای بستهبندی شده را به گونهای بچینید كه بستههایی را كه زودتر احتیاج دارید، سریعتر پیدا كنید.
فهرست فریزری:
فهرستی از كلیه مواد داخل فریزر تهیه كرده و تاریخ فریز كردن مواد غذایی را در آن یادداشت كنید این فهرست باعث میشود از انبار كردن و نگهداری طولانی مدت مواد غذایی كه كیفیت آنها را پایین میآورد، خودداری كنید.
خروج غذاها از انجماد:
بیشتر تغییراتی كه در مواد غذایی هنگام آب شدن (ذوب شدن) از حالت انجماد رخ میدهد، نتیجه فریز كردن و نگهداری ماده غذایی است. وقتی ماده غذایی در حال خروج از انجماد است بلورهای یخ ذوب میشوند و مایع (عصاره) ماده غذایی از آن خارجج میگردد. این حالت نشان میدهد كه سرعت یخ زدن كند بوده است، زیرا در غیر این صورت بلورهای یخ كوچك هستند و زمانی كه ماده غذایی از حالت انجماد خارج میشود، مایعی به بیرون تراوش نمیكند. ماده غذایی باید آهسته و كنترل شده از انجماد خارج شود تا فرصت كافی برای گرفتن رطوبت از دست داده را داشته باشد و بیشتر به فرم طبیعی باز گردد. برای این كار قرار دادن ماده غذایی در یخچال مطمئنترین روش است، زیرا خروج از انجماد در دمای اتاق فرصت رشد و فعالیت را به میكروبها میدهد.
قطع شدن برق فریزر:
چنانچه برق فریزر قطع شود آیا میتوان مواد غذایی را دوباره منجمد نمود؟ این سوالی است كه اكثر خانوادهها آن را مطرح میكنند. باید گفت مبنای سالم ماندن غذا درجه حرارت ماده غذایی است. چنانچه غذا شروع به ذوب شدن كرد، اما هنوز بلورهای یخخ اطراف آن باشد، میتوان آن را دوباره منجمد كرد. اگر یخ غذا ذوب شد اما دمای ماده غذایی حدود حر۴ باشد. این ماده غذایی را نیز میتوان مجددا منجمد كرد. به طور كلی اگر غذایی كه از حالت انجماد خارج شد، برای خوردن مناسب باشد، برای دوباره منجمد كردن نیز مناسب است.
گاهی اوقات زمان قطع برق و یا از كار افتادن فریزر مشخص نیست; در این موارد نكات زیر باید رعایت شوند:
۱- برای امتحان كردن فریزر، درب آن را باز نكنید.
۲- سعی كنید زمان قطع برق و یا از كار افتادن فریزر را به دست آورید.
۳- غذاهایی كه دارای بستهبندی محكم هستند تا دو روز سالم میمانند.
۴- غذاهایی كه بستهبندی محكمی ندارند; بیشتر از یك روز سالم نمیمانند.
۵- گوشت به خاطر چگالیش، بیشتر از غذاهای دیگر، به صورت یخزده باقی میماند.
۶- غذاها در یك فریزر خوب و بزرگ بیشتر یخ زده باقی میمانند.
چنانچه فریزر طی یك الی دو روز درست نشود، باید از یخ خشك استفاده كرد. در این حالت مقدار ۲۵ پوند (حدود ۱۲ كیلوگرم) یخ خشك برای یك فریزر ۱۰ فوت كافی است. این میزان یخ خشك درجه حرارت فریزر را به مدت دو تا سه روز تامین میكند. در اینن حالت فقط زمانی كه به مواد غذایی داخل فریزر نیاز دارید، درب فریزر را باز كنید. توجه داشته باشید كه یخ خشك را با دست خالی حمل نكنید، زیرا حرارت دست تولید گرما میكند و مقداری از یخ خشک تصعید می گردد. چنانچه یخ خشك در دسترس نباشد روشهای زیر را انجام دهید.
- فریزر را با ورقههای چند لایهای روزنامه و یا ملافه بپوشانید تا سرمای فریزر خارج نشود. البته چنانچه از ملافه استفاده میكنید، محل عبور هوا را نپوشانید، زیرا هنگامی كه جریان برق برقرار شود، فریزر جهت عملكرد مناسب به هوا احتیاج دارد. استفاده ازز پوشش ملافه حتی در موقع كار با یخ خشك هم به كار میرود.
در همسایگی یا دوستانتان فریزر دیگری پیدا كنید و غذاها را در حالی كه با لایههای روزنامه خوب پیچیده شدهاند، به فریزر آنها منتقل نمایید.