زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر سلطانعلی محبوب

نمی‌توان انتظار داشت كه با تغییر غذای مصرفی، تمام چین و چروك‌های صورت به یكباره حذف شود، ولی بر همه آشكار است كه هر آنچه می‌خوریم، بر سلامت پوستمان موثر است.

غذا بر روی تمام اندام‌های بدن از جمله پوست تأثیر می‌گذارد و تغذیه مطلوب در تمام سلول‌های بدن از جملهه سلول‌های پوستی مانع از پیر شدن زودرس آنها می‌شود و بر شادابی و زیبایی آنها می‌افزاید.

از جمله منافع تغذیه مطلوب بر پوست این است كه نیازهای تغذیه‌ای درون سلولی هر یك از سلول‌های بدن را تأمین می‌كند و از صدمات ناشی از مواد آلاینده زیستی و شیمیایی بر سلامت پوست پیشگیری می‌نماید.

اغلب مواد مغذی كه با خوردن غذا تأمین می‌شود، از طریق هیچ یك از كرم‌های زیبایی قابل جبران نیست، به طوری كه استفاده روزانه از كرم‌های مغذی بر پوست، زیست دسترسی آن را در سلول‌های پوست تأمین نمی‌كند و ممكن است فقط تا دوره استحمام بعدی بر روی پوست انباشته شود.

ورود مواد مغذی به داخل سلول‌های پوست بستگی به شرایط فیزیكی پوست، غلظت مواد سازنده كرم، تكنولوژی ساخت و بسیاری از عوامل دیگر دارد، یعنی با ورود مواد مغذی از طریق دهان و در صورت سلامت دستگاه گوارش، احتمالا همه مواد مغذی جذب سلول‌های بدن از جمله پوستت خواهند شد؛ در حالیكه با استفاده از كرم‌ها نمی‌توان چنین اطمینانی را حاصل نمود.

تغذیه و پیری پوست:

تحقیقات اخیر ثابت كرده‌اند كه تغذیه نقش مهمی بر مكانیسم‌های پیری و كنترل سرعت آن به ویژه در سلول‌های پوست دارد.

مواد مغذی و غذاها برای كل اعضای بدن و سلامت آنها از جمله پوست ضروری هستند.

پیر شدن پوست تركیبی از مكانیسم‌های ذاتی پیری به علت فیزیولوژی انسان همراه با آسیب محیطی ناشی از آفتاب، باد، آلودگی‌ها و مواد غذایی دریافتی است.

تغذیه مناسب می‌تواند در مهار پیری فیزیولوژیك تا حدودی مفید باشد، اما حفاظت از اشعه مضر خورشید در جوانی سلول‌هایی پوست نقش موثرتری دارد؛ بنابراین كاهش مواجهه با اشعه خورشید در ساعات میانی روز و استفاده از كرم‌های ضدآفتاب استاندارد در حفظ سلامت پوست ضروری است، اما عدم تغذیه متعادل، اثرات سوء جبران ناپذیری بر سلول‌های پوست می‌گذارد.

استفاده از مواد مغذی موضعی تنها در مقادیر بسیار بالا سودمند است. به طور مثال ویتامین C

موضعی در دوز 10 درصد یا بالاتر موثر است. چنین غلظت‌هایی نه تنها هزینه‌بر و گران قیمت است، بلكه عوارض بالایی نیز دارد. 

از طرفی، بسیاری از مواد مغذی دریافتی، از طریق دستگاه گوارش زیست دسترسی پایینی دارند؛ به ویژه اگر فرد دچار اختلالات گوارشی مانند سوء هضم و سوء جذب باشد، دریافت این مواد مغذی كاربرد زیادی نخواهد داشت.

بنابراین توجه به مواد غذایی همراه با سلامت مطلوب دستگاه گوارش نقش شایانی در حفظ پوست سالم و شاداب دارد.

تغذیه متعادل برای سلامت پوست حائز اهمیت است. این امر ممكن است پوست را دوباره شاداب و جوان نكند، ولی می‌تواند از پیری سریع و با عوارض جدی در پوست پیشگیری كند.

كمبود مواد مغذی خاص مانند ویتامین A، B- كمپلكس و اسیدهای چرب ضروری به ویژه امگا- 3 دراز زنجیرر می‌تواند موجب بروز انواع درماتیت و سایر بیماری‌های پوستی شود. كمبودهای خفیف مواد مغذی بسیار شایع هستند و اغلب علائم بالینی آشكاری ندارند، اما توانایی آسیب رساندن به فرایند جوان‌سازی و ترمیم سلول‌های پوستی را دارند، به عبارت دیگر، در صورت كمبود یك یا چند ماده مغذی ضروری در رژیم غذایی، مصرف بهترین كرم‌های زیبایی و تخصصی هم خالی از فایده خواهد بود.

براساس مطالعات جدید، حدود نصف مردم جهان در كشورهای مختلف از كمبود خفیف یك یا چند ماده مغذی ضروری رنج می‌برند، در حالی كه خود از آن بی‌خبرند، بنابراین دریافت مكمل‌های ویتامینی و مواد معدنی تنها در صورتی توصیه می‌شود كه كمبود آن مواد مغذی به كمك متخصص تغذیه به اثبات رسیده باشد.

موادمغذی آنتی‌اكسیدان و حفاظت از سلامت پوست:

صدمات ناشی از رادیكال‌های آزاد یكی از مكانیسم‌های اصلی پیری زودرس است. رادیكال‌های آزاد، مواد شیمیایی فوق‌العاده فعالی هستند كه به تمامی ساختارهای سلول‌های زنده آسیب می‌زنند.

مهم‌ترین منابع رادیكال‌های آزاد، مواد حاصل از سوزاندن مواد مغذی در سلول هستند كه هرر لحظه در سلول رخ می‌دهد.

هر چه موجود زنده در معرض رادیكال‌های آزاد بیشتری قرار داشته باشد، چین و چروك بیشتری را تجربه خواهد كرد.

در میان اندام‌ها، پوست در معرض خطر بیشتری است، چون علاوه بر رادیكال‌های آزاد، اشعه ماوراء بنفش نور خورشید و آلاینده‌های محیطی نیز تأثیر مخربی بر سلامتی آن دارند.

آنتی‌اكسیدان‌های موضعی حفاظت اندكی در برابر آسیب محیطی پوست دارند و تنها در برخی موارد می‌توانند سرعت پیر شدن آن را كاهش دهند، اما متاسفانه بیشتر آنتی‌اكسیدان‌های موضعی معتبر نیستند و اثر آنها به سلامت پوست، سایر مواد شیمیایی موجود در كرم و عوامل دیگر بستگی دارد.

به نظر می‌رسد كه دریافت خوراكی برخی آنتی‌اكسیدان‌ها اثر بیشتری بر حفاظت پوست در برابر رادیكال‌های آزاد دارد.

یك ویژگی مهم شیمیایی هر آنتی‌اكسیدان، قابلیت حل شدن آن در آب و چربی می‌باشد. به طور كلی، موجودات زنده دو نوع محیط فیزیكی داخل بدن دارند: یكی فضای خارج سلولی آبكی و دیگری غشاهای روغنی كه دور سلول‌‌های موجود زنده را احاطه كرده‌اند و از مواد درون آنها در برابر عوامل خارجی حفاظت می‌نمایند.

آنتی‌اكسیدان‌های محلول در آب عمدتا در مایعات خارج و داخل سلولی وارد می‌شوند، در حالی كه آنتی‌اكسیدان‌های محلول در چربی، از غشاهای زیستی حفاظت می‌كنند.

هر دو نوع آنتی‌اكسیدان، برای دفاع آنتی‌اكسیدانی علیه رادیكال‌های آزاد در كل بدن به ویژه پوست لازمند.

در زیر، برخی از مواد مغذی كه برای پوست مفید هستند، آمده است:

ویتامین E:

ویتامین E، ویتامین آنتی‌اكسیدان محلول در چربی می‌باشد كه از غشاهای سلولی، لیپوپروتئین‌ها و سایر سلول‌های روغنی حفاظت می‌كند.

پوست غنی از اسیدهای چرب غیراشباع است (مولكول‌های روغنی كه در معرض آسیب رادیكال‌های آزاد هستند) و ویتامین E نقش مهمی در حفاظت ازز آنها دارد و می‌تواند به دو شكل خوراكی و موضعی مفید باشد. این ویتامین در روغن‌های گیاهی به وفور وجود دارد.

فلاوونوئیدها:

فلاوونوئیدها، گروه متنوعی از رنگدانه‌های گیاهی با ویژگی‌های آنتی‌اكسیدانی هستند. این مواد مسؤول رنگ بسیاری از میوه‌ها، سبزیجات و گل‌ها هستند.

به علاوه، این رنگدانه‌ها از پوست در برابر استرس محیطی محافظت می‌كنند. برخی فلاوونوئیدها ضد آلرژی، ضد سرطان، ضد ویروس و ضدد التهاب هستند و در درمان بسیاری از بیماری‌های مزمن مفید می‌باشند.

تا به حال بیش از 4000 فلاوونوئید شناسایی شده است كه تنها برخی از آنها در تحقیقات مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

دو گروه از فلاوونوئیدها در سلامت پوست نقش برجسته‌تری دارند: پروآنتوسیانین‌ها (در انگور و پوست كاج) و پلی‌فنول‌ها (در چای سبز). 

كوآنزیم Q10، اسید لیپوئیك و متیونین:

این سه ماده از جمله آنتی‌اكسیدان‌های بالقوه هستند كه نقش‌های دیگری به غیر از غیرفعالسازی رادیكال‌های آزاد بر عهده دارند و می‌توانند در افزایش طول عمر سلول‌های پوستی، ممانعت از ایجاد چین و چروك و افتادگی پوست و همچنین ترمیم و احیای مجدد سلول‌های بازمانده پوستی نقش مهمی داشته باشند.