زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

آزاده لسانی؛ ‌دكتر مصطفی نوروزی

پلاستیک مزایای بسیار زیادی برای جوامع دارد، اگرچه اخیرا نگرانی‌ها در باره خطرات پلاستیک بر سلامت فردی و بهداشت محیطی  متمرکز شده است. پلاستیک از شبکه ای از مولکول‌های منومر متصل به هم تشکیل شده  که پلیمر را ایجاد کرده، در حال حاضر 20 نوع مختلف وجود دارد. 85درصد از تجهیزات پزشکی  از پلاستیک ساخته می‌‌شود. سالانه 300 میلیون تن پلاستیک تولید می‌‌شود که 50درصد آن ظروف یکبار مصرف هستند.

چهار روش برای دفع مواد پلاستیکی

 اولین روش خاک کردن در زمین که احتیاج به جا و فضا  دارد و منجربه هدر رفتن انرژی و ترکیبات شیمیایی می‌‌شود، روش بعدی سوزاندن است که خود آلودگی گازهای گلخانه‌ای  ایجاد می‌‌کند، روش سوم بازیافت است و مشکل آن در پلاستیکی است که  جمع‌آوری نشده و مقداری از آن به علت سختی در جمع‌آوری هدر می‌‌رود، روش آخر تجزیه توسط میکروب‌ها است که تحت شرایط محیط به سرعت تجزیه نمی‌شود و در انباشتگی حجم بسیار زیاد تجزیه می‌‌شود. 

مزایای پلاستیك

یکی از مزایای پلاستیک کم هزینه بودن آن است  و تولید آن در مقایسه با مواد جایگزین مانند شیشه و فلز نیاز به انرژی کمتری دارد و مقرون به صرفه است. جنبه‌های مصرف پلاستیک در  پزشکی مانند سرنگهای یکبار مصرف، کیسه‌های درون سیاهرگی و بسته‌های استریل، ترمیم یا تعویض مفاصل در جراحی‌هاست و در بسته‌بندی کالاهای مصرفی  به‌کار برده می‌‌شود.

مضرات پلاستیك

از جمله مضرات پلاستیک می‌‌توان از ارتباط بین مواد موجود در پلاستیک از جمله بیس فنل‌ها و دی اتیل هگزیل فتالات موجود در پلاستیک و اختلال غدد آندوکرین نام برد و همچنین رهایی از مزاحمت حجم بسیار بالای پلاستیک ساخته شده از منابع غیر قابل استفاده مجدد که نتیجه افزایش مصرف توده انبوه  پلاستیک می‌‌باشد.

در سال‌های اخیر مطالعات اپیدمیولوژی انسانی و آزمایشات متعدد کنترل شده در حیوانات درباره اثر BPAو DEHPانجام شده است. اثراتی بین ترکیبات پلاستیک و بلوغ زودرس، کاهش قدرت تولید مثل و پرخاشگری و.... یافت شده است.در حال حاضر BPA جزء اصلی ترکیب ساخت پلاستیک است. گزارش ضرر بالقوه توسط FDA نگرانی‌های را در مورد BPA ایجاد کرده است، در کانادا و اروپا ممنوعیت استفاده از BPA درساخت  بطری‌های شیر کودکان وجود دارد.

نتایج مشترکی در مورد DEHPکه بیشتر در پلی ونیل کلراید استفاده می‌‌شود دیده شده است. در چندین مطالعه در انسان و موش بین تغییر سیستم تولید مثل در زنان و مردان، مقاومت به انسولین و DEHP دیده شده است، البته به مطالعات بیشتر در این زمینه نیاز است. اگرچه شواهد تحقیقات به اندازه کافی برای مراکز دولتی وجود ندارد تا دستورات قاطع در مورد BPA وDEHP پلاستیک اعمال کنند.

به عنوان مثال در سال‌های اخیر بین میزان غلظت BPA ادرار و چاقی در بچه‌ها و بزرگسالان ارتباط پیدا شده است.  زیرا افراد چاق حجم بیشتری از غذا و BPA را دریافت می‌کنند و یا ذخایر چربی بیشتری برای ذخیره BPA دارند.ولی این امکان وجود دارد که BPA بر روی ژن چاقی اثر بگذارد؟ مقدار BPA ادراری بیشتر در کودکان احتمال بروز چاقی را در آنها افزایش می‌‌دهد، به‌طوری که BMI>95درصد و اندازه دور کمر بزرگ‌تر در این کودکان دیده می‌‌شود.

استفاده از  پلاستیک‌های قابل تجزیه خطر آلودگی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش می‌‌دهد. اگرچه این اتفاق زمانی می‌‌افتد که از منابع غیر فسیلی انرژی تهیه شده باشد.

محققان در ایران به بررسی اثرات جهش‌زایی و سرطان زایی کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف با استفاده از سالمونلاتیفی موریوم  میکروزوم پرداختند و به این نتیجه رسیدند که کیسه‌های پلی اتیلنی نازک که در کشور جهت  بسته‌بندی مواد غذایی تهیه و مصرف می‌‌گردند بخصوص زمانی که ماد غذایی آغسته به روغن باشد، امکان سرطانزایی دارند ولی ظروف مصرفی ساخته شده از پلی اتیلن سنگین به صورت لیوان، ظروف یکبار مصرف، بطری حمل نوشابه و کیسه حمل شیر دارای خاصیت جهش زایی نمی باشند.

در تحقیق دیگری در ایران اثر انتقال منومر استایرن از ظروف پلی استایرن شفاف به نوشیدنیهای داغ را مورد بررسی قرار دادند، منومر استایرن به کار رفته شده در بسته‌بندی پلاستیکی بنا بر شرایط محیطی دما قادر به مهاجرت از ظرف به داخل غذا و بدن است...

برای خواندن بخش دوم - پلاستیك با طعم سرطان- اینجا کلیک کنید.