تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
دوندگان ماراتن سالانه هزاران كیلومتر طی می‌كنند و هر ساله این ورزش در بسیاری مسابقات اجرا می‌شود؛ اما برای برخورداری از فواید دویدن حتما نباید سراغ دوی ماراتن بروید. روزانه 30 دقیقه از این ورزش نیز كافی است. طبق تعریف فرهنگ لغت، دویدن یعنی: حركت به گونه‌ای كه در یك لحظه هر دو پا زمین را ترك كنند و این حركت به طور پیوسته انجام شود. در حالی كه در راه رفتن همیشه یك پا روی زمین است.
انسان درست از زمانی كه تكامل یافت (حدود 4-6 میلیون سال پیش) تا به حال، در حال راه رفتن است. ده هزار سال پیش شكارچیان همانند سرخپوستان روزانه 15-17 مایل برای شكار می‌دویدند. گویا از همان زمان می‌دانستند كه دویدن چقدر برای سلامتی مهم است.
فواید دویدن
مزایای این ورزش به خوبی توصیف شده است. براساس پژوهش‌ها، ورزش‌های سریع‌تر و شدیدتر خواص درمانی بسیار بیشتری دارند. یكی از نكات مهم دویدن این است كه هر چقدر بیشتر این ورزش را انجام دهید، توانایی انجام آن افزایش می‌یابد و فواید بیشتری نیز دریافت خواهید كرد. اگر چه ورزش كردن در حالت معمول و متعادل نیز سودمند است، ولی به نظر می‌رسد كه خاصیت آن نیز به همان اندازه متوسط خواهد بود.
در واقع یك زندگی با حداقل فعالیت فیزیكی، نسبت به یك زندگی بی‌تحرك فواید زیادی را برای شما دارد و تغییر زندگی از حداقل فعالیت به فعالیت متوسط، مطمئنا مزایای بیشتری به دنبال خواهد داشت. مثلا در یك مطالعه نشان داده شده افرادی كه بیش از 80 كیلومتر در هفته می‌دوند، به نسبت افرادی كه 16 كیلومتر در هفته می‌دوند، كمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری عروق كرونر و بیماری‌های قلبی خواهند بود.
در ضمن چربی بدن آنها نیز پایین‌تر خواهد بود و HDL یا همان چربی خوب آنها به مقدار قابل توجهی بیشتر خواهد بود. علاوه بر این، كسانی كه مسافت‌های طولانی را می‌دوند، 50 درصد كمتر از دیگران به فشار خون بالا دچار می‌شوند. در واقع هر چه بیشتر ورزش كنید، توانایی قلب شما برای پمپاژ خون بیشتر می‌شود و ماهیچه‌ها و سایر اندام‌ها با دریافت اكسیژن بیشتر قوی‌تر خواهند شد.
دویدن موجب می‌شود آمادگی جسمانی و هوازی بدن با افزایش فعالیت آنزیم‌ها و هورمون‌ها، بهبود یابد. بهبود آنزیم‌ها و هورمون‌ها موجب تحریك عضلات و عملكرد بهتر قلب می‌شود.
دویدن و سوزاندن چربی‌ها
همیشه این سوال وجود داشته است كه آیا دویدن در مقایسه با سایر ورزش‌ها، موجب سوختن چربی‌های بیشتری می‌شود؟ بسیاری بر این باورند كه این موضوع صحت دارد، ولی هیچ مدركی دال بر اثبات آن وجود ندارد. گروهی نیز معتقدند كه در ورزش شنا كالری زیادی می‌سوزد؛ حتی بیشتر از دویدن. اما به طور ضمنی وقتی شناگران و دوندگان بازی‌های المپیك را با یكدیگر مقایسه می‌كنید متوجه می‌شوید كه دونده‌ها اندام ظریف‌تری دارند.
البته انتخاب نوع ورزش به فیزیك فرد نیز بستگی دارد؛ مثلا اكثر دونده‌ها دارای پاهای كشیده و بلند و باریك هستند. با مقایسه مقدار كالری سوخته شده در سه ورزش دو، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی روی یك سطح سر بالایی مشخص شد كه با دویدن 28 درصد بیشتر از دو ورزش دیگر كالری از دست می‌رود.
برخی از پژوهشگران معتقدند ورزش‌هایی كه موجب بالا رفتن ضربان قلب می‌شوند، بیش از سایر ورزش‌ها موجب سوزاندن چربی‌های بدن می‌شوند؛ اما هنوز هم برای اثبات این امر، نیاز به تحقیقات و مطالعات بیشتر است. بنابراین هیچ دلیل علمی وجود ندارد كه نشان دهد با دویدن بیش از سایر ورزش‌ها وزن كم می‌كنیم.
همان‌طور كه می‌دانید مهم نیست چقدر كالری می‌سوزد، بلكه آنچه برای كاهش وزن مهم است، دریافت كالری كمتر به نسبت كالری سوزانده شده است. بنابراین اگر هر روز دوی ماراتن هم انجام دهید و به همان نسبتی كه كالری سوزانده‌اید، كالری دریافت كنید، وزن شما كم نخواهد شد. طبق قوانین فیزیك به همان مقدار مسافتی كه با دویدن و یا راه رفتن، طی كرده‌اید كالری از دست می‌رود؛ ولی براساس تحقیقات با 1/5 كیلومتر دویدن 30 درصد بیشتر از 1/5 كیلومتر پیاده‌روی كالری مصرف می‌شود. با توجه به این تحقیق و قوانین فیزیك، این موضوع كمی سخت می‌شود و نمی‌توان واقعا مطمئن شد كه در كدام یك، كالری بیشتری از دست می‌رود.
به هر حال مهم نیست كه چقدر كالری می‌سوزد و یا چه ورزشی می‌كنید، مهم این است كه ورزش كنید و كمتر از آن مقدار كالری كه سوزانده‌اید، كالری دریافت نمایید. ورزش بهترین روش برای ثابت نگه داشتن وزن است و مهم این است كه ورزش كنید. پیاده‌روی، دویدن و یا شنا كردن فرق زیادی ندارد.
با دویدن بر روی تردمیل نیز می‌توانید ورزش كنید. بسیاری از ورزشكاران برای جلوگیری از آسیب پاهای‌شان در فضای بیرون، از تردمیل استفاده می‌كنند. اگر چه تفاوتی اندك در مقدار كالری مصرفی وجود دارد و هنگام دویدن در فضای باز به دلیل مقاومت هوا كالری بیشتری از دست خواهد رفت. پژوهشگران توصیه می‌كنند كه اگر تمایل دارید تاثیر دویدن بر روی تردمیل و دویدن در هوای آزاد به یك اندازه باشد، تردمیل خود را در شیب 1 درصد قرار دهید.
خطر و آسیب‌های دویدن
هیچ كس نمی‌تواند پیش‌بینی كند كه آیا در هنگام دویدن به فرد آسیب می‌رسد یا خیر. تا همین اواخر تصور می‌شد كه دویدن كمتر از 30 كیلومتر در هفته خطر آسیب‌دیدگی را كاهش می‌دهد؛ اما این باور براساس مطالعات و تحقیقات اندكی حاصل شده بود. در حال حاضر مطالعات نشان می‌دهند كه: آسیب به اندام تحتانی از 19/4 درصد تا 79/3 درصد موارد متغیر است؛ بنابراین نمی‌توان پیش‌بینی كرد كه آیا فرد آسیب می‌بیند یا خیر. بیشترین محل آسیب‌دیدگی زانوست. هر چقدر سن فرد بیشتر باشد، خطر آسیب‌دیدگی‌ها نیز افزایش می‌یابد.
