دكتر محمدعلی جوادی فوق‌تخصص بيماریهای چشم
با توجه به افزایش فزاینده‌ی شیوع دیابت قندی، این افراد نسبت بیشتری از مراجعان به چشم‌پزشكان را تشكیل میدهند و آب‌مروارید یكی از مهمترین علل كاهش بینایی در این افراد است. برخورد صحیح با آب‌مروارید در این بیماران، نیاز به توجه ویژه و در نظر گرفتن وضعیت سایر قسمت‌های چشم و شرایط سیستمیك دارد.
در گذشته‌ی نه چندان دور، عوارض عمل جراحی آب‌مروارید در این بیماران زیاد بود و توصیه میشد كه عمل جراحی با تاخیر انجام شود. با آمدن تجهیزات و روش‌های جدیدتر و انجام جراحی با حداقل صدمه‌ی بافتی، نتایج جراحی در این افراد بهبود چشمگیری یافته‌اند.
به همین منظور مطالعات متعددی در رابطه با آب‌مروارید در بیماران دیابتی انجام شده‌اند كه در این مقاله نتایج حاصل از آنها بررسی میگردد.
اثر افزایش قند خون بر عدسی
مهمترین تغییر عدسی در بیماران دیابتی، آب‌مروارید است. مطالعات، اثر هایپرگلیسمی بر روی شفافیت عدسی را بررسی كرده‌اند. هایپرگلیسمی طولانیمدت باعث كدورت عدسی میشود. جالب‌تر آنكه كاهش سریع قندخون در بیماران مبتلا به هایپرگلیسمی نیز باعث كدورت و ادم موقت عدسی خواهد شد. همچنین امكان كدورت دایم عدسی نیز مطرح شده است.
ایجاد آب‌مروارید یكی از زودرس‌ترین عوارض دیابت است كه احتمال وقوع آب‌مروارید در بیماران دیابتی، 2 تا 4 برابر افراد سالم است و این احتمال در بیماران دیابتی زیر 40 ساله حتی به 15 یا 25 برابر نیز میرسد.
مطالعات حاكی از آن است كه اختلال قند ناشتا (impaired fasting glucose) كه یك وضعیت پیش دیابتی محسوب میشود نیز احتمال ایجاد آب‌مروارید قشری را افزایش میدهد.
علاوه بر آن، ضخامت كپسول عدسی كه نوعی غشای پایه است، _مانند غشای پایه عروق)، در دیابت افزایش مییابد. همچنین كپسول ضخیم بیماران دیابتی، شكننده‌تر از افراد عادی است. احتمال پارگی كپسول در عمل جراحی داخل كپسولی آب‌مروارید در این بیماران، بیشتر از افراد عادی است. این وضعیت میتواند بر روی كپسولوركسیس نیز اثر داشته باشد.
نوع آب‌مروارید در بیماران دیابتی
مطالعات مختلفی، شكل و نوع آب‌مروارید را در بیماران دیابتی مقایسه كرده‌اند. Schafer و همكاران به وسیله‌ی Topcon-scheimpflug و كدورت‌سنجی عدسی، مشخص كردند كه كدورت عدسی در ناحیه‌ی قشری در بیماران دیابتی بیشتر از افراد سالم است. آنان ارتباط بین دیابت و آب‌مروارید قشری را نیز نشان دادند.
نوع دیگر كمتر شایع آب‌مروارید در بیماران دیابتی، آب‌مروارید دیابتی حقیقی یا (snowflake) است. ویژگی این نوع آب‌مروارید، كدورت قشری دو طرفه و شروع ناگهانی است و اغلب موارد، بیماران دیابتی جوان با قندخون كنترل نشده دچار میباشند. این حالت میتواند اولین تظاهر بیماری باشد و باید همیشه در افراد جوانی كه به تازگی دچار آب‌مروارید شدید شده‌اند؛ از نظر بررسی دیابت قندی مدنظر قرار گیرند.
زمان عمل جراحی آب‌مروارید در بیماران دیابتی
یك دهه پیش، در رابطه با عمل جراحی آب‌مروارید در بیماران دیابتی، دیدگاه محافظه‌كارانه‌ای وجود داشت اما با گذشت زمان و استفاده از تجهیزات جدید، مدارك متعددی به نفع مداخله‌ی زودرس به دست آمدند و نشان داده شد كه جراحی زودرس در بیماران دیابتی، باعث بهبود نتایج خواهد شد.
عمل جراحی زودرس، امكان لیزردرمانی كامل شبكیه (PRP) و تشخیص و درمان ادم ماكولای دیابتی را تسهیل میكند و مهمترین عامل كاهش بینایی در بیماران دیابتی برطرف خواهد شد.
در مجموع، نتایج جراحی در مطالعاتی كه عمل جراحی را به تعویق انداخته‌اند؛ بدتر است. در عوض، در صورت انجام عمل جراحی قبل از آنكه كدورت عدسی مانع تشخیص و درمان ادم ماكولای دیابتی شود؛ نتایج، بهبود قابل ملاحظه‌ای خواهند یافت. این تجدیدنظر در مورد زمان عمل جراحی، یكی از اساسیترین مسائل در رابطه با درمان آب‌مروارید در بیماران دیابتی است.
نكات مهم قبل از عمل جراحی آب‌مروارید در بیماران دیابتی
قبل از عمل جراحی، بیمار باید هیچ‌گونه شواهدی از عفونت فعال نداشته باشد و قند خون وی كنترل شده باشد. در مجموع، قندخون بهینه برای عمل جراحی انتخابی در بیماران دیابتی، در محدوده‌ی 250-120 میلیگرم در دسیلیتر است.
معاینه‌ی دقیق چشم شامل حدت بینایی، بهترین دید اصلاح شده، بررسی مردمك و ماركوس‌گان، معاینه با اسلیت‌لمپ، گونیوسكوپی (به‌ویژه بررسی از نظر وجود نورگ‌زایی در زاویه‌ی اتاق قدامی)، تونومتری و فوندوسكوپی الزامی است.
در بیماران مبتلا به رتینوپاتی پرولیفراتیو دیابتی، امكان پیشرفت سریع بیماری بعد از عمل جراحی آب‌مروارید وجود دارد؛ بنابراین انجام لیزردرمانی كامل شبكیه قبل از عمل توصیه میشود. در این موارد بهتر است عمل جراحی 6-3 ماه بعد از لیزردرمانی انجام شود. اگر كدورت عدسی امكان لیزردرمانی را ندهد؛ میتوان آن را در كوتاه‌ترین زمان ممكن بعد از عمل جراحی انجام داد...
برای خواندن بخش دوم - آب‌مرواريد و ديابت قندی - اینجا کلیک کنید.
