دكتر عليرضا صادقی فوق تخصص روماتولوژی
دیابت ملیتوس یك بیماری مجزا نیست بلكه مجموعه‌ای از بیماری‌ها با اختلالات ژنتیكی، اتیولوژیك و پاتوفیزیولوژیك متفاوت می‌توانند سبب اختلال تحمل گلوكز شوند.
مهم‌ترین اشكال اتیولوژیك دیابت ملیتوس در اطفال و نوجوانان شامل موارد زیر می‌باشند:
1- دیابت نوع1
2- دیابت نوع2
3- اختلالات ژنتیكی عملكرد سلول‌های بتای پانكراس مثل سندرم‌های (maturity onset diabetes of youth MODY)
4- داروها مثل گلوكوكورتیكوئیدها
5- بیماری‌های مربوط به پانكراس مثل سیستیك فیبروزیس
6- بیماری‌های اندوكربن مثل كوشینگ
7- سندرم‌های ژنتیكی مثل سندرم ترنر، داون
دیابت نوع 1
با كمبود شدید انسولین و نیاز به انسولین اگزوژن جهت جلوگیری از كتوزیس و حفظ حیات مشخص می‌شود كه قبلا به آن دیابت وابسته به انسولین IDDM گفته می‌شد.
دیابت نوع 2
كه در آن تركیبی از مقاومت به انسولین و كمبود انسولین مشاهده می‌شود ممكن است نیاز به انسولین اگزوژن وجود نداشته باشد و به احتمال كمتری كتوز بروز نماید به همین جهت قبلا به آن دیابت غیروابسته به انسولین NIDDM می‌گفتند.
معیار طبقه‌بندی دیابت نوع 1 و 2 در كودكان
دیابت نوع 1
وجود علائم مشخص كننده مثل گلوگزاوری، كتون اوری و قند پلاسمائی اتفاقی مساوی یا بیشتر از mg/dl200
دیابت نوع 2
گلوكز پلاسمائی ناشتا بیشتر یا مساوی mg/dl 126 و یا گلوكز 2 ساعت بعد از تست تحمل گلوكز بیشتر یا مساوی mg/dl (OGTT) 200 در بیش از یك نوبت شیوع دیابت ملیتوس با افزایش سن ارتباط قوی دارد. به گونه‌ای كه در كودكان 5 سال 1 مورد در هر 1430 نفر و در سن 16 سالگی 1 مورد در هر 360 نفر مشاهده می‌شود.
(Diabetic cheiroarthopathy Stiff- hand syndrome)
شامل دیابت وابسته به انسولین كودكان همراه با كوتاهی قد و كنتراكچر مفاصل انگشتان دست بود. در این عارضه بافت نرم دست و انگشتان دست به صورت پیشرونده دچار ضخیم شدگی و كشیدگی شده و متعاقب آن انگشتان دست‌ها دچار خمیدگی و كنتراكچر می‌شوند اما برخلاف اسكرودرمی بازیك شدن نوك انگشتان دست و از بین رفتن پالپ انگشتان مشاهده نمی‌شود.
در عده كمی از بیماران فلكسیون كنتراكچر در مفاصل دیگری مثل مچ دست، آرنج، مچ پا، انگشتان پا و زانوها نیز دیده می‌شود. در اكثر موارد بیماران درد ندارند و اختلال عملكرد عضوی ناشایع است. شیوع این عارضه با طول مدت ابتلا به دیابت مرتبط می‌باشد به نحوی كه در مواردی كه طول مدت دیابت 1 سال باشد شیوع آن 10 درصد و در مواردی كه طول مدت دیابت بیش از 9 سال باشد این میزان تا 50 درصد افزایش می‌یابد. از طرفی ارتباط بین شدت دیابت و بروز این عارضه وجود ندارد.
Diabetic cheiroathopathy علاوه بر اسكلرودرمی باید از Juvenile rheumatoid arthritis JRA نیز افتراق داده شود. در JRA قبل از بروز فلكسیون كنتراكچر، تورم در مفاصل دست وجود دارد. هر چند كه در اطفال مبتلا به دیابت احتمال بروز JRA نیز افزایش می‌یابد. علت این عارضه ناشی از گلوكزیله شدن كلاژن و افزایش اتصالات متقاطع (Cross- linking)آن و در نهایت بروز كنتراكچر می‌باشد. كنترل و درمان دیابت ممكن است سبب بهتر شدن علائم بشود.
