زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمد رضا مهاجری تهرانی؛ فوق تخصص غدد و متابولیسم

دیابت بیماری مزمنی است که در اثر كاهش یا فقدان ترشح انسولین در بدن یا به علت عدم توانایی بدن در استفاده از انسولین به‌وجود می‌آید. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، تعداد مبتلایان به دیابت در سال 2000، 171 میلیون نفر بوده است كه در صورت عدم به كارگیری راهبردهای مناسب، تخمین زده می‌شود که تا سال 2025، درصورتی كه دیابت به خوبی كنترل نشود،  380 میلیون نفر به این بیماری مبتلا شوند.

بالا بودن قند خون برای مدت طولانی باعث صدمه به اعضاء مختلف بدن خواهد شد. به‌طوری كه اعصاب، كلیه‌ها، چشم، عروق خونی و قلب همگی در معرض خطر قرار می‌گیرند. در بین این عوارض، بروز مشكلات پا گسترده‌تر از سایر اختلالات است. چنانکه  براساس مطالعات انجام شده 25 درصد بیماران دیابتی در طول حیات خود دچار زخم پای دیابتی می‌شوند. تا جایی که عنوان می‌شود در سراسر دنیا هر 30 ثانیه یک پا در اثر بیماری دیابت قطع می‌شود. لذا از آنجاییکه زخم‌پای دیابتی شایع‌ترین علت بستری بیماران دیابتی در بیمارستان‌هاست، آشنایی با این عارضه برای بیماران دیابتی و خانواده‌های آنها ضروری است.

عوامل

نوع پوشش پا: معمولاً كفش‌های تنگ و نامناسب، عمده‌ترین علت مشكلات پا در بیماران دیابتی هستند.  صدمات وارده به اعصاب پا: درصورت عدم كنترل قند خون، اعصاب پا صدمه می‌بینند.  كندی جریان خون پا: مانع خون‌رسانی كافی و بهبودی جراحات یا صدمات پا خواهد شد.  سیگار كشیدن: یكی دیگر از عوامل خطرساز زخم پای دیابتی، مصرف تنباكو یا سایر مواد مخدر است. سیگار و یا هر نوع ماده‌ مخدر به عروق خونی كوچك موجود در پا صدمه می‌زند. این صدمه فرایند بهبودی زخم را به تأخیر می‌اندازد. 

تغییر شكل پا: آسیب به اعصاب در اثر بیماری دیابت باعث ایجاد تغییرات زیادی در شكل پاها، الگوی غیرطبیعی راه رفتن و افزایش فشار به بخش‌های خاصی از كف پا می‌شود. این افزایش فشار منجر به ایجاد پینه در مناطق تحت فشار شده و با افزایش شدت فشار در نواحی مبتلا به پینه، زخم ایجاد می‌شود. بهترین روش مقابله با پای دیابتی، پیشگیری از بروز این عارضه است.

پیشگیری

 كنترل قند خون در حد مطلوب  معاینه و ارزیابی منظم و روزانه پا توسط بیمار: برای معاینه قسمت‌هایی كه دیده نمی‌شوند، بهتر است از آینه دستی استفاده كنید تا تمام قسمت‌های پا مشاهده شوند.  شستشوی روزانه پا: هر روز پاها را با آب ولرم شسته و به‌دقت خشك كنید. به لای انگشتان پا توجه بیشتری كرده و آنها را كاملاً خشك نمایید.  

آگاهی از خطرات پای دیابتی و شناخت علائم آن  انتخاب پوشش مناسب پا: كفش‌های چرمی گزینه مناسبی هستند چراكه كاملاً شكل پا را به خود  می‌گیرند. از پوشیدن كفش‌های جلوباز، صندل‌ها، كفش‌های راحتی دارای تسمه‌های بین انگشتی خودداری كنید. فراموش نکنیم بهترین زمان خریدن كفش بعدازظهرهاست.  انجام حركات ورزشی منظم  پیشگیری از صدمات احتمالی پا در هنگام راه رفتن  معاینه پا توسط پزشك حداقل سالی یك بار