تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
واقعیت این است كه بدن شما با كربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، قند‌ها و پروتئین‌هایی كه دریافت می‌كند كارهای بسیار زیادی انجام می‌دهد. همچنین اینكه شما چه نوع از گروه‌های غذایی را در برنامه غذایی خود داشته باشید و آنها را به طور معمول مصرف كنید هم در واكنش بدن موثر است. مثلا خوردن غذاهای حاوی چربی، كربوهیدرات و قند در كنار هم می‌تواند قند خون را بسیار بالا ببرد (مثل شیرینی‌ها).
در عوض غذاهای حاوی چربی، كربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین (مانند گوشت ساده و كم‌چرب با برنج قهوه‌ای) قند خون را در سطح متعادل حفظ می‌كنند و قند خون متعادل و طبیعی یكی از شروط سلامتی است. سه گروه اصلی غذایی، یعنی پروتئین‌ها، كربوهیدرات‌ها و چربی‌ها، منابع تامین سوخت مورد نیاز بدن هستند.
پروتئین‌ها كه در لبنیات، گوشت، ماهی و تخم مرغ وجود دارند، در بدن به آمینو اسید‌ها تبدیل و شكسته می‌شوند. چربی‌ها در غذاهایی مانند كره و روغن‌ها به شكل اسید‌های چرب در‌می‌آیند و كربوهیدرات‌ها – از هر منبعی كه تامین شوند- به صورت قندهای ساده درخواهند آمد.
قند‌ها در بدن شما چه می‌كنند؟
قند به شكل گلوكز وارد جریان خون می‌شود و بدن در درجه اول انرژی مورد نیازش را از آن تامین می‌كند. سلول‌هایی كه در نهایت از گلوكز برای تامین انرژی استفاده می‌كنند، به منبع تامین گلوكز كاری ندارند و برای‌شان فرقی نمی‌كند كه این ماده از بستنی وارد بدن شده باشد یا از كلم بروكلی!
چیزی كه اهمیت اساسی دارد، این است كه گلوكز با چه سرعتی وارد جریان خون می‌شود. گلوكز موجود در یك بستنی شیرین و خوشمزه به یكباره و با سرعت قند خون را بالا می‌برد؛ در حالی كه همین ماده اگر از طریق خوردن كلم بروكلی وارد جریان خون شود، قند خون را به آرامی و به تدریج بالا خواهد برد.
گلوكز بیش از حد به كلیه‌ها و دیگر اعضای بدن آسیب می‌رساند و در اینجاست كه پای انسولین به میان كشیده می‌شود. با افزایش ناگهانی قند خون، غده پانكراس (لوزالمعده) انسولین بسیار زیادی ترشح می‌كند تا سطح قند خون را تنظیم و میزان این گلوكز اضافی را تعدیل كند. در اصل، هورمون انسولین باید گلوكز را از جریان خون خارج كرده و به سلول‌ها برساند. تخمین زده شده كه هر سلول بیش از 20 هزار گیرنده انسولین در خود دارد.
گلوكز اضافی چه خواهد شد؟
هر میزان گلوكزی كه در هر لحظه مورد نیاز نباشد، به شكل گلیكوژن در‌می‌آید و در كبد و عضلات ذخیره می‌شود تا هر وقت بدن نیاز به انرژی داشت، كبد این گلیكوژن را به گلوكز تبدیل كند. بدن تنها به مقدار كافی می‌تواند گلیكوژن ذخیره كند تا برای چند ساعت فعالیت با شدت متوسط انرژی خود را تامین نماید.
در نهایت وقتی ذخیره گلیكوژن به پایان برسد، بدن برای اینكه سوخت مورد نیازش را به دست آورد، به سراغ چربی‌های ذخیره‌شده می‌رود. ولی نكته اینجاست كه بدن در صورتی به خودش زحمت می‌دهد و تلاش می‌كند از چربی‌های اضافی انرژی بگیرد كه در لحظه‌ای كه سخت نیازمند انرژی است، شما قند ساده‌ای را به او تعارف نكنید. تامین انرژی از قند ساده به مراتب برای بدن راحت‌تر است و مطمئن باشید كه او با كمال میل و با بالا‌ترین سرعت قند ساده را می‌بلعد!
وقتی سطوح گلوكز در خون بالا می‌رود، بدن دیگر از چربی‌های اضافی ذخیره‌شده برای تامین انرژی استفاده نخواهد كرد. بنابراین وقتی مرتب هنگام صبحانه و ناهار به جای غذاهای سالم و حاوی قندهای پیچیده، شیرینی و كیك می‌خورید، اصلا وزن كم نخواهید كرد؛ چرا كه به طور مداوم قندهای ساده به بدن‌تان می‌رسانید.
مقاومت به انسولین
داخل گیرنده‌های انسولین و در سلول‌ها آنزیمی وجود دارد كه آن را «تیروزین كیناز» (TK) می‌نامند. وقتی این آنزیم با انسولین فعال می‌شود، فعالیت‌هایی آغاز می‌گردد كه طی آنها گلوكز می‌تواند وارد سلول‌ها شود تا برای تامین انرژی مورد استفاده قرار گیرد. وقتی بدن در برابر هورمون انسولین مقاومت كند، گلوكز نمی‌تواند وارد سلول‌ها شود و به جای آن در خون تجمع می‌یابد و به پانكراس علامت می‌دهد كه انسولین بیشتری ترشح كند.
این روند به افزایش سطوح انسولین و گلوكز در خون و تجمع چربی و در نتیجه افزایش سطوح كلسترول، تری گلیسیرید، فشار خون و در نهایت تصلب شرایین منجر خواهد شد. در واقع زمانی كه سلول‌های بدن نسبت به انسولین مقاومت نشان دهند، تنها سلول‌هایی كه از این وضعیت سود می‌برند، سلول‌های سرطانی هستند كه با كمال میل این قندهای اضافی را برای رشد و تكثیر به خدمت می‌گیرند.
مقاومت در برابر انسولین به مرور زمان از قدرت عضلات هم می‌كاهد؛ چرا كه آنها سوخت كافی دریافت نمی‌كنند و همین باعث می‌شود چرخه معیوبی شكل گیرد؛ یعنی عضلات ضعیف به شما اجازه نمی‌دهند ورزش كنید، وزن‌تان بالا می‌رود و در نتیجه مقاومت به انسولین هم بیشتر خواهد شد.
با افزایش حجم چربی و كاهش حجم عضلات، بدن دیگر توانایی نخواهد داشت كه به طور موثر از مواد غذایی انرژی تامین كند. به این ترتیب متابولیسم كند خواهد شد و باز هم بدن رو به چاقی خواهد رفت. مقاومت به انسولین زمینه‌ساز بروز ابتلا به دیابت نوع 2 است. در چنین وضعیتی كاملا واضح است كه خوردن غذاهای حاوی كربوهیدرات‌ها و قندهای ساده اوضاع را به مراتب بدتر خواهد كرد.
هنوز به درستی معلوم نشده كه چه چیزی باعث می‌شود سلول‌ها نسبت به انسولین مقاومت پیدا كنند؛ ولی یك چیز كاملا روشن است و آن اینكه چاقی شكمی و استرس این وضعیت ناهنجار متابولیكی را بدتر می‌كند. در واقع استرس سطوح كورتیزول را در خون بالا می‌برد و این خود موجب چاقی شكمی می‌شود...
برای خواندن بخش دوم -قند خون را دست كم نگيريد- اینجا کلیک کنید.
