متخصصان تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی ایران، زیر نظر دکتر فروغ اعظم طالبان و دکتر تیرنگ‌رضا نیستانی
كاهش غیر طبیعی تعداد گویچه‌های سرخ خون و یا كاهش غلظت هموگلوبین آنها موجب كم خونی یا آنمی می‌شود.
كم خونی ممكن است به دلیل كمبود آهن ناشی از خونریزی (مثلاً خونریزی شدید قاعدگی، زخم‌های مجرای گوارشی و....) در خلال آبستنی (به دلیل افزایش حجم پلاسمای خون به طور فیزیولوژیك و لذا كاهش غلظت هموگلوبین، مترجم)، شیردهی، اهدای مكرر خون، سرطان كولون یا كمبود آهن دریافتی پیش آید.
كمبود ویتامین‌های 6 B 12 ،B، اسید فولیك یا مس و نیز برخی از داروهای ضد التهابی یا پادزی‌ها (آنتی بیوتیك) یا مصرف بیش از حد الكل نیز ممكن است موجبات كم خونی را فراهم آورند.
عوامل ژنتیكی هم گاه ممكن است نقش داشته باشند.
نشانه‌های كم خونی شامل ضعف، بیحالی، رنگ پریدگی، خستگی، گیجی یا حالت غش، اختلال در تمركز، كاهش عمق تنفس، تحریك پذیری، عفونت‌های مكرر یا بی‌اشتهایی است.
در موارد شدید به دلیل افزایش كار قلب برای پمپاژ بیشتر خون جهت جبران كمبود اكسیژن، بینظمی و افزایش ضربان قلبی نیز وجود دارد.
كم خونی وخیم pernicious anemia شكلی از كم خونی ناشی از كمبود ویتامین 12 B است كه با كاهش تدریجی تعداد گویچه‌های سرخ رسیده (بالغ) مشخص می‌شود چرا كه مغز استخوان قادر به تولید آنها نیست.
این شكل از كم خونی ممكن است به دلیل نقص ژنتیكی در ترشح فاکتور داخلی (IF) باشد. با توجه به اینكه ویتامین 12 B تنها در منابع پروتئین جانوری یافت می‌شود، گیاهخواران مستعد ابتلا به كم خونی وخیم هستند.
نشانه‌های كم خونی وخیم ضعف و اختلالات گوارشی، قرمزی و تورم زبان، زردی خفیف پوست و سوزش انتهای اندام‌ها است.
اختلالات دستگاه عصبی نظیر فقدان نسبی هماهنگی انگشتان و پاها، آسیب عصبی و آشفتگی‌های دستگاه گوارش مانند اسهال و بی‌اشتهایی نیز ممكن است رخ دهند.
كم خونی داسی شكل نوعی كم خونی است كه در آن گویچه‌های سرخ خون، خمیده و انعطاف ناپذیر می‌شوند و بدین‌ترتیب موجبات انسداد جریان خون و كمبود اكسیژن بافتی را فراهم می‌کنند.
ملاحظه شده است كه مبتلایان به این بیماری ظاهراً نیاز فراوانی به فولیك اسید دارند.
درمان كم خونی به عامل آن بستگی دارد. چای سیاه (به دلیل داشتن تانن) و نیز مقادیر زیاد فیبرهای غذایی ممكن است مانع از جذب آهن شود.
الف) مواد مغذی مورد نیاز در کم‌خونی
به عامل كم خونی بستگی دارند.
آهن- از دستور پزشك پیروی كنید.
ویتامین آ- 1000 واحد بین المللی به كارآیی آهن كمك می‌كند.
ویتامین سی- 500-100 میلی‌گرم، به جذب آهن كمك می‌نماید.
ویتامین ب 6- 100-50 میلی‌گرم، در صورت کمبود.
ویتامین ب 12- 100-20 میكروگرم، تزریقی یا زیرزبانی.
اسید فولیک- 1/5-0/6 میلی‌گرم در صورت کمبود.
مس- 2 میلی‌گرم، در صورت كمبود.
ب) غذاهای توصیه شده در کم‌خونی
میوه‌های تازه؛ شیر سویا؛
برگه زرد آلو؛ غلات كامل؛
كشمش؛ جو دوسر؛
میوه خشك؛ تخمه كدو؛
توت سیاه؛ لبنیات كم چرب؛
سبزی‌های برگدار به رنگ سبز؛ ماهی؛
شاهی آبی؛ تخم مرغ؛
مارچوبه؛ گوشت پرندگان؛
چغندر؛ گوشت؛
حبوبات؛ جگر.
عصاره‌ها
توت سیاه، گیلاس- آهن؛
چغندر؛ هویج؛
ج) سایر توصیه های مفید در کم‌خونی
رایحه درمانی
بابونه رومی – به عنوان روغن ماساژ
گیاه درمانی
گیاه یونجه- قاصدک، گزنه (hettle) حاوی آهن
هومیوپاتی
درمان بر اساس نشانه‌ها انجام می‌گیرد.
فسفات كلسیم؛
فسفات آهن - به همگون سازی آهن موجود در غذا كمك می‌كند؛
كلرور سدیم؛
طب چینی
طب سوزنی- نقاط با فرو كردن سوزن روی پشت، بازو، پایین تنه (قسمت‌های تحتانی) و پاها تحریك می‌شوند.
طب فیزیكی
ماساژ درمانی شیاتسو - انرژی‌ها در طول نصف النهارهای معده و طحال متوازن می‌شوند.
درمان ذهنی- جسمی
یوگا - عدم توازن هورمونی را كه منجر به خونریزی شدید قاعدگی می‌شود، به حالت طبیعی باز می‌گرداند، در طول دوران قاعدگی، تمرینات آسانای معكوس (وارونه) نباید انجام شوند.
