زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 دكتر محمدرضا عماد

آرتروز یا استئوآرتریت شایع‌ترین بیماری مفصلی انسان و آرتروز زانو علت عمده ناتوانی مزمن در افراد مسن است و اكثر مراجعه‌كنندگان به درمانگاه‌های طب فیزیكی و توانبخشی را همین بیماران تشكیل می‌دهند.

شایع‌ترین شكل بیماری به صورت اولیه (ایدیوپاتیك) است كه هیچ عامل مستعد‌كننده‌ای جهت ابتلا ندارد. بیمار معمولا با درد مبهم عمقی محدود به مفصل زانو مراجعه می‌كند كه با استراحت بهبود می‌یابد.

خشكی مفصل زانو معمولا كمتر از 20 دقیقه طول می‌كشد. در معاینه فیزیكی ممكن است نسبت به لمس، كریپتوس استخوانی، افوزیون سینوویال و آتروفی عضلات اطراف مفصلی حساسیت موضعی داشته باشد. درمان استئوآرتریت در راستای كاهش درد، حفظ تحرك مفصل و به حداقل رساندن ناتوانی فرد انجام می‌شود.

شدیت دخالت درمانی باید با توجه به وضعیت هر بیمار و به طور جداگانه ای تعیین شود. از جمله روش‌های غیردارویی درمان استئوآرتریت زانو می‌توان به طب سوزنی اشاره كرد. اگرچه طب سوزنی ریشه در طب سنتی شرق و سابقه طولانی‌مدت درمانی دارد، اما در دو دهه اخیر به عنوان یك طب جامع‌نگر و مكمل در كنار طب مدرن، جایگاه خاصی به‌دست آورده است. به نظر می‌رسد طب سوزنی باعث تسریع روند بهبود بیماری می‌گردد.

مشخص شده كه انجام صحیح طب سوزنی در 55 تا 85 درصد موارد دردهای مزمن مفید است؛ در حالی كه در گروه دارونما 30 تا 35 درصد و روش نا به جا حدود 33 تا 50 درصد موفقیت داشته است. ملزاك و همكاران دریافتند كه 71 درصد نقاط طب سوزنی با نقاط ماشه‌ای همخوانی دارند.

تراول نشان داد كه كانون‌های كوچك فوق‌العاده حساسی در بافت میوفشیال وجود دارند كه اگر لمس یا تحریك شوند، باعث ایجاد درد در یك منطقه وسیع‌تر می‌شوند. او مشاهده كرد كه سوزن‌كاری بدون دارو در نقاط ماشه‌ای باعث كاهش درد می‌شود. چینی‌ها این نقاط را نقاط حساس می‌گویند و سوزن‌كاری آنها را لازم می‌دانند.

با آزمایش‌های كاوالیر و براندت (2003) روی 205 بیمار مبتلا به استئوآرترین زانو پس از 6 هفته درمان با طب سوزنی درد بیماران به طور قابل ملاحظه‌ای كاهش یافت. جالب اینكه كاهش درد بیشتر در بیمارانی دیده شد كه حداكثر میزان درد را داشتند. در مطالعه دیگری كه به وسیله فراندز اینفانته و همكاران (2002) انجام گرفت، 48 بیمار دچار استئوآرتریت زانو به دو گروه درمانی تقسیم شدند و به هر دو گروه روزانه 50 میلی‌گرم دیكلوفناك (هر 8 ساعت) به مدت دو هفته داده شد.

علاوه بر این، برای یك گروه طب سوزنی هم انجام و مشخص شد كه در بیماران تحت درمان با طب سوزنی توانایی عملكرد فیزیكی و عملكرد روانی به طور قابل توجهی افزایش داشته است.

در یك مطالعه كه از نوع كارآزمایی بالینی تصادفی بود. بیماران مراجعه‌كننده به درمانگاه‌های طب فیزیكی و توانبخشی وابسته به دانشگاه علوم پزشكی شیراز در سال 1386 مورد بررسی قرار گرفتند.

ویژگی‌های هر نمونه انتخابی شامل موارد زیر بود:

- بیماران از هر دو جنس انتخاب شدند.

- سن بیماران بین 65-40 سال بود.

- بیماران از درد متوسط تا شدید زانو شكایت داشتند كه براساس مقیاس بصری درد بین 8-4 سانتی‌متر بود.

- مشكل بیماران در بیش از سه ماه گذشته ایجاد شده بود.

- سابقه بیماری‌های سیستمیك، عفونی، عروقی، مشكلات انعقادی، دفورمیتی شدید زانو و اختلالات ساختمانی نداشتند.

- محدودیت دامنه حركتی مفصلی زانوی بیمار كمتر از 30 درجه بود.

- در طی مطالعه و سه ماه قبل از آن تزریق داخل مفصل زانو نداشتند.

- از 10 روز قبل از مطالعه داروهای خوراكی و موضعی مصرف نكرده بودند.

- تست بالوتمان بیماران منفی بود و قبل از وارد شدن به مطالعه، از زانوی آنها گرافی به عمل آمد و همچنین آزمایش‌های روتین مثل قندخون ناشتا، سرعت رسوب گلبول‌های قرمز، تست‌های عفونی و انعقادی انجام گرفت.

پس از انتخاب نمونه‌ها، در مجموع 46 بیمار وارد مطالعه و به طور تصادفی به دو گروه مساوی 23 نفره تقسیم شدند (گروه بیماران تحت درمان با ایبوپروفن و گروه بیماران تحت درمان با طب سوزنی).

برای هر بیمار هدف از مطالعه و روش انجام كار توضیح داده شد و از وی رضایت‌نامه كتبی و آگاهانه اخذ گردید. گروه ایبوپروفن به میزان 400 میلی‌گرم، سه بار در روز (در مجموع 1200 میلی‌گرم روزانه) و به مدت دو هفته دارو دریافت كردند.

گروه طب سوزنی به مدت چهار جلسه (هفته‌ای دو بار به فاصله هر چهار روز) برای دو هفته متوالی تحت درمان قرار گرفتند. در این روش از سوزن‌های استریل نازك و رشته‌ای با قابلیت انعطاف‌پذیری زیاد و نشكن با ضخامت حدود 4/0-3/0 میلی‌متر و با طول حدود 7 سانتی‌متر استفاده شد...

برای خواندن بخش دوم- طب سوزنی و كاهش درد آرتروز زانو- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- طب سوزنی و كاهش درد آرتروز زانو- اینجا کلیک کنید.