بهناز عباسی‌مقدم؛ كارشناس ارشد تغذیه
هر فصلی خوراكی مخصوص به خود دارد و این امر حاكی از آن است كه با تغییر آب و هوا همانطور كه خلق‌وخوی ما تغییر می‌كند، درون بدن هم از این امر مستثنی نیست. تغییراتی در كارایی سیستم گوارشی ما رخ می‌دهد كه مصرف بعضی غذاها را مثلاً در تابستان كمتر می‌توانیم تحمل كنیم. در زمستان حرارت بدن میل به درون دارد، پس می‌توان غذاهای غلیظ‌تر و سنگین‌تر مصرف كرد، چون قدرت هضم بیشتر است، ولی در تابستان كه حرارت به سطح پوست می‌آید و قدرت هضم كمتر می‌شود، باید غذاهای سبك‌تر میل كرد. همینطور مزاج شب و روز متفاوت است، مزاج شب سرد است، قابلیت هضم كمتر می‌شود و بهتر است غذاهای گرم مثل خرما، انجیر و... میل گردد. مصرف ماست دوغ، لبنیات، هندوانه و غذاهای دارای طبع سرد در فصل تابستان مفید و در فصل زمستان موجب بیماری فراوان (آرتروز و روماتیسم) می‌شود. همینطور غذاهای گرم در تابستان بهتر است با مصلح‌شان مصرف شوند، نمونه‌های سنتی ماست و خیار كه به‌همراه كشمش پلویی استفاده می‌شوند یا انواع اشكنه كه با گردو میل می‌شوند نمونه‌‌هایی از تركیب صحیح غذاها هستند.
غذا باید با سن و فعالیت انسان نیز تناسب داشته باشد. فرد كم‌تحرك با استرس بالا اگر سرخ‌كردنی بخورد، دچار كبد چرب می‌شود.
مصرف ادویه‌جات به‌همراه غذا برای آرتروز، درد مفاصل، نفخ معده، كم‌حافظه‌گی، شب‌ادراری و افسردگی نیز مفید است، زیرا بلغم و سودای معده را كاهش می‌دهد.
مصرف سركه بعد از غذا موجب كاهش چربی، كلسترول و قندخون می‌شود و به هضم غذا، جریان بهتر خون، از بین بردن رسوبات و املاح مضر كمك می‌كند، البته سرد مزاج‌ها باید آن را با عسل یا شیره مخلوط كنند.
مصرف آش، سبزیجات و میوه‌ها، باعث رفع یبوست می‌شود. سبزی باعث هضم بهتر غذا می‌شود و از سردی معده جلوگیری می‌كند.
عسل دارای آهن فراوان است، خونساز بوده و باعث افزایش گلبول‌های قرمز خون و افزایش حافظه و از بین رفتن بلغم می‌شود. جالب است بدانید زنبورداران كمتر از سایرین مبتلا به سرطان می‌شوند. اگر عسل بیش از 60 درصد حرارت ببیند، خواص خود را از دست می‌دهد، از این رو نباید آن را در آب جوش ریخت.
نخود غذای بسیار مفیدی است، خونساز و سم‌‍‌زدا بوده، باعث افزایش حافظه و تقویت قلب می‌شود. در استخوان‌سازی نیز موثر است.
غذای زنده غذایی است كه حاوی آب فراوان باشد و غذای مرده بدون‌آب یا كم‌آب است، بعنوان مثال قند (بدون آب) و شكر (3 درصد آب) غذای مرده محسوب می‌شوند، اما انگور (80 درصد آب)، انجیر تازه
(90 درصد آب)، انجیر خشك (24 درصد آب) و زیتون (70 درصد آب) غذای زنده محسوب می‌شوند.
زرده تخم‌مرغ هضم بهتری دارد و بهتر است با دارچین مصرف شود. سفیده تخم‌مرغ دیر هضم است و غلظت خون می‌آورد. بهتر است با نمك مصرف شود.
در بین غذا و تا یكساعت پس از غذا نباید آب بنوشید، زیرا موجب ضعف در هضم و نفخ شكم می‌شود.
خواب و مطالعه بعد از غذا مضر است، چون اولی باعث غلظت خون و دومی باعث ضعف بینایی می‌شود.
تركیباتی كه نباید با هم خورده شوند: گوشت با ماست یا شیر، شیر با میوه، شیر با ترشی، ماست با آبلیمو یا سركه، پنیر با بادام، ماهی با تخم‌مرغ یا شیر، سركه با برنج، خربزه با عسل، ماست با ترب، سركه با ماش و عدس، شیر با تخم‌مرغ (شیر با مواد شور و ترش، حبوبات، سبزیجات و ترب و میوه تازه).
زرشك‌پلو با مرغ، باقلا پلو با ماهی یا مرغ بلغم‌زا و سودازا هستند و به معده آسیب می‌رسانند و باید با ادویه گرم مثل فلفل سیاه، كنجد، زنجبیل، آویشن و یا زعفران میل شوند.
از مصرف غذاهای فریزری و شب‌مانده بپرهیزید، چون خاصیت آن از بین می‌رود و موجب غلظت خون شده و سرطان‌زا بوده و موجب كاهش عمر و فساد معده می‌شود.
