زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه ماهنامه دنیای سلامت

آیا واقعا چپ دست‌ها از راست دست‌ها با استعدادتر هستند؟

باور‌های متعددی درباره بخش کم جمعیتی از جامعه، یعنی چپ دست‌ها که به طور متوسط ده درصد از جمعیت را به خود اختصاص می‌دهند، وجود دارد. برای مدت‌های طولانی آن‌ها را غیر طبیعی می‌دانستند و به طور جدی مجبورشان می‌کردند با دست راست بنویسند. امروزه نگرش‌ها تغییر کرده‌اند و حتی در مواردی چپ دست بودن یک مزیت محسوب می‌شود.

هر چند که به عقیده بسیاری از روانشناسان هنوز برای دادن نظر قطعی در این رابطه به اندازه کافی مطالعه صورت نگرفته است. تفاوت روانی و رفتاری راست دست‌ها و چپ دست‌ها به کارکرد مغز آن‌ها بستگی دارد؛ اگر بخواهیم تخصصی به آن نگاه کنیم این تفاوت در نیمکره فعال و انتخاب اعضای دوتایی بدن است، به طور مثال ترجیح دادن دست چپ به دست راست در انجام دادن کارها.

روانشناسان معتقدند که چپ دست‌ها بیشتر از راست دست‌ها توانایی دارند تا از هر دو سمت بدنشان استفاده کنند؛ به عبارتی دیگر دو نیمکره مغز آن‌ها راحت‌تر از راست دست‌ها با هم ارتباط برقرار می‌کنند.

چپ دست‌ها هنرمندان و ورزشکارانی برجسته

با در نظر گرفتن چپ دستی توانا و هنرمند همچون لئوناردو داوینچی، می‌توان تصور کرد که چپ دست‌ها در زمینه‌های هنری همچون نقاشی، معماری و خصوصا مجسمه‌سازی بسیار موفق‌ترند. منشا این توانایی در تجسم فضایی بهتر آن‌ها نهفته است. ورزش زمینه دیگری است که چپ دست‌ها در آن عالی عمل می‌کنند: مثل دیگو مارادونا، ستاره جهانی فوتبال یا مک‌انرو، عجوبه تنیس.

چپ‌دست‌های زیادی در ورزش‌های رقابتی همچون شمشیربازی، بوکس و خصوصا تنیس روی میز در سطوح بالا حضور دارند: پنجاه درصد شمشیربازان حرفه‌ای چپ دست هستند و به طور مثال سی و شش نفر از چهل و یک قهرمان تنیس روی میز فرانسه، چپ دست بوده‌اند. این برتری به عوامل متعددی بستگی دارد؛ به طور مثال احتمالا به دلیل داشتن زمان عکس‌العمل کوتاه‌تر. امکان تشخیص چپ دست است یا راست دست بودن قبل از تولد نیز ممکن است.

راست دست یا چپ دست بودن بیش از هر چیزی به ژنتیک بستگی دارد. اما روانشناسان عامل فرهنگی را به عامل ژنتیک اضافه می‌کنند. طبق تحقیقی که در سال 2008 بر روی هزار و هفتصد زن سوئدی و کودکان پنج ساله‌شان انجام شده است، در می‌یابیم احتمال به دنیا آوردن نوزادی چپ دست یا نوزادی که بتواند از دو طرف مغزش استفاده کند، نزد مادرانی که در دوران بارداری خود شرایط استرس‌زای بیشتری را تجربه کرده‌اند، بسیار بیشتر است. این تحقیق در سال 2008 در نشریه روانشناسی و روانپزشکی کودکان در سوئد به چاپ رسیده است.

دنیایی که به راست دست‌ها اختصاص دارد. در واقع چپ دست بودن در دنیایی که کاملا برای راست دست‌ها ساخته شده است، مزیت به شمار نمی‌آید. چه در مدرسه، چه در محل کار، زندگی روزانه برای چپ دست‌ها چالشی بزرگ است. ابزار برای آن‌ها مناسب نیست؛ حتی جهت مطالعه خطوط در آن‌ها برعکس راست دست‌ها می‌خوانند. آن‌ها در ذهنشان جهانی برای چپ دست را تصور می‌کنند، در حالی که جهان بیرونی برای راست دست‌ها ساخته شده است.

در نتیجه ناچار هستند جهانی برای خود بسازند که هم برای چپ دست‌هاست و هم راست دست‌ها. روز جهانی چپ‌دست‌ها، موقعیتی مناسب است برای بالا بردن آگاهی جامعه و شناخت تفاوت‌های آن‌ها و یادآوری اینکه چپ دست بودن بیماری نیست.  باوری وجود دارد که چپ دست‌ها کمتر از راست‌ها عمر می‌کنند که تقریبا از نظر علمی رد می‌شود. عده‌ای هم در این مورد مطالعه کرده‌اند و نتایج کمی ضد و نقیض است ولی بنظر می‌رسد، این باور اشتباه باشد.

مشکلات روانی بیشتر در چپ دست‌ها

بسیار عجیب است اما چپ‌ دست‌ها بیشتر در معرض بیماری‌های روانی قرار دارند. بر اساس روزنامه وال استریت، بسیاری از محققان در حال تلاش برای یافتن دلیل این مساله هستند: چرا چپ دست‌ها بیشتر به بیماری‌های روانی همچون خوانش پریشی (دیسلکسیا)، روان گسیختگی (اسکیزوفرنی) و مشکلات تمرکز و توجه مبتلا می‌شوند.

تفاوت قابل توجهی در ضریب هوشی بین چپ دست‌ها و راست دست‌ها وجود ندارد. حتی برخی مطالعات نشان می‌دهند چپ دست‌ها در کارهای خلاقانه و پرورش ایده‌های جدید توانایی بیشتری دارند. اما این درصد کم جمعیت از جامعه، بیست درصد از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی را به خود اختصاص داده‌اند.

این آمار بالا در دیسلکسیا نیز به همین ترتیب است. این مساله توضیح روشنی ندارد. اما بسیاری از متخصصان اعصاب و روان بر این باورند که آن از عدم تقارن مغز یا به عبارت دیگر دخالت نابرابر دو نیمکره مغز در فعالیت‌های ذهنی نشات می‌گیرد. به عنوان مثال بخش مربوط به زبان در نیمکره چپ قرار دارد.

دانشمندان بر این باورند که نیمکره مسلط در راست دست‌ها، نیمکره چپ است؛ اما عکس آن برای چپ دست‌ها صادق نیست، چرا که در سی درصد چپ دست‌ها، نیمکره چپ نیمکره فعال و در باقی آن‌ها ارتباطی بین هر دو نیمکره حاکم است. محققان بر این باورند که متقارن عمل کردن دو نیمکره، احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی را افزایش می‌دهد؛ دلیلی که احتمال ابتلای بیشتر چپ دست‌ها به اسکیزوفرنی و دیسلکسیا را توجیه می‌کند. طبق روزنامه وال استریت، ده درصد از مردم چپ دستند و یک درصد از هر دو طرف بدن به یک اندازه می‌توانند استفاده کنند.