زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

کمبود آب و بی خیالی شهروندان در استفاده مصرف بهینه

کمبود آب شامل تنش آب، کم‌آبی و بحران آب است.

مفهوم تنش آب نسبتاً جدید است. تنش آب مشکل در یافتن منابع آب شیرین برای استفاده است، که علت آن تخلیه منابع است. بحران آب وضعیتی است که در آن آب قابل آشامیدن و غیر آلوده در یک منطقه کمتر از تقاضای آن است.

حل کردن بحران کمبود آب در کلیه کشورهای جهان توسط استاد بنیامین الماسی را در گوگل و یاهو سرچ کنید چون مشکل حل شده است هر کشوری با خرید این طرح می‌تواند هر سال هشتاد درصد آب لوله کشی خود را برای سال بعد ذخیره کند و هیچ کمبود نیز نداشته باشد.

بحران آب

هنگامی که به اندازه کافی آب آشامیدنی مورد نیاز وجود ندارد، خطر بحران آب حس می‌شود.

با توجه به اینکه این مسئله یک نگرانی جهانی است، سازمان ملل متحد و دیگر سازمان‌های جهانی مناطق گوناگونی را، مناطق دچار بحران آب در نظر می‌گیرند.

دیگر سازمان‌ها مانند سازمان غذا و کشاورزی، استدلال می‌کنند که هیچ بحران آبی در این مکان‌ها وجود ندارد، اما کی باید گام‌هایی برای جلوگیری از بروز چنین بحرانی برداشته شود.

بحران آب در ایران و راهکارهای برون رفت

طبق پیش بینی‌های جهانی سال ۱۴۰۰ سرانه آب به کمتر از ۱۴۰۰ مترمکعب برای هر فرد در سال خواهد رسید و این به معنی ورود به بحران آبی است.

طبق آمارهای رسمی و به اعتقاد کارشناسان ایران درآستانه بحران آب به سرمی برد و طی سال‌های آینده تأمین آب به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کشور در بسیاری از استان‌ها، شهرها و مناطق تبدیل خواهد شد.

ایران از نظر جغرافیایی دربخش نیمه خشک و خشک جهان قرارگرفته به شکلی که میانگین بارش درایران حدود ۲۵۰ میلیمتر است درحالی که میانگین جهانی حدود ۸۵۰ میلیمتر است که بیش ازسه برابر میزان بارش در ایران است.

از دلایل بحران آب در ایران را می‌توان به موارد زیر اشاره نمود

رشد سریع جمعیت و پراکندگی نامناسب آن

کشاورزی ناکارآمد

سوء مدیریت و عطش بیش از حد توسعه

ساختار نامناسب حکمرانی آب، تعدد ذی مدخلان، مدیریت ناهماهنگ، ضعف سیاسی سازمان حفاظت از محیط زیست و فقدان نگرش دراز مدت

راهکارهای برون‌رفت از این بحران به صورت زیر لیست می‌شوند

بازنگری جدی در سیاست‌های رشد و توزیع جغرافیایی جمعیت

مرفه سازی کشاورزان و جوامع روستایی با اعطای امتیازات بیشتر و سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به منظور افزایش بهره‌وری اقتصادی بخش کشاورزی از طریق مدرنیزه کردن این بخش

بازبینی الگوهای کشت در سراسر کشور با در نظر گرفتن امنیت غذایی ملی و بر اساس میزان دسترسی به منابع منطقه‌ای و بهره‌وری اقتصادی

افزایش قیمت حامل‌های انرژی و آب همراه با اعطای مشوق‌های اقتصادی برای جلوگیری از صدمات اقتصادی و معیشتی بر کشاورزان در کوتاه مدت

ایجاد سازمان‌های تعاونی مدیریت کشاورزی در هر منطقه و افزایش مشارکت کشاورزان و ظرفیت‌های جمعی در مدیریت آب و کشاورزی

ایجاد بازار آب و کنترل حقابه‌ها

ایجاد حساب پس‌انداز آب برای محیط زیست برای حفظ و احیای اکوسیستم‌ها از طریق خریداری آب از مزارع کم بازده

تغییر وضعیت از مدیریت بحران (انفعالی) به مدیریت پیشگیرانه (فعال)

اصلاح ساختار حکمرانی آب و تقویت سازمان محیط زیست

در این زمینه گفتگویی را با پرفسور پرویز کردوانی پدر جغرافیای ایران انجام شده که در ادامه می‌‌خوانید:

پروفسور کردوانی در خصوص بحران بی آبی گفت: آب در وضعیت بسیار بد و نامطلوبی قرار دارد.

با توجه به بازدیدهای هفتگی اینجانب از استان‌‌ها مدام این سوال مطرح می‌‌شود که آب چه زمانی به پایان می‌‌رسد و یا تا چه مدت آب در اختیار مردم خواهد بود؟

در زمینه به ضرب المثلی اشاره می‌‌کنم؛ روزی کشاورزی مشغول کار کردن رهگذری از وی پرسید برای رسیدن به روستای محمد آباد چه مسافتی را باید طی کنم؟

کشاورز جوابی نمی دهد و به کار خود ادامه می‌‌دهد، رهگذر چندین بار سوال خود را مطرح می‌‌کند اما بی پاسخ می‌‌ماند و خودش شروع به حرکت می‌‌کند، زمانی که رهگذر حرکت می‌‌کند کشاورز به او می‌‌گوید: بایست! تا زمانی که حرکت نکردی و راه نرفتی نمی توانستم به تو بگویم که چه مسافتی را باید طی کنی.

این حکایت، داستان مردم ما است که نحوه مصرف درست و مناسب استفاده از آب را نمی دانند و مدام سوال می‌‌کنند آب چه زمانی تمام می‌‌شود. اگر شهروندان صرفه جویی کنند و آگاهی کامل نسبت به مصرف بهینه داشته باشند و دولت هم درست برنامه ریزی کند شاید بتوان تدابیری برای آن اتخاذ کرد.

اما با این وضعیت بسیار بدی که در مصرف آب وجود دارد دچار وضعیت بحران و بسیار بدی خواهیم شد.

وی افزود: حدود بیست سال است که آب در وضعیت بدی قرار دارد که حدود چهار الی پنج سال است که مردم از وضعیت کمبود آب مطلع شدند. آب در تهران و کلان شهرهای دیگر در وضعیت بد و نامناسبی قرار دارد.

دیگر امکاناتی برای تولید آب وجود ندارد چون در هر جایی که امکان داشته چاه حفر شده اما چاه‌‌ها و سدهای آب خالی شده اند.

اگر هم در کرمانشاه و یا ایلام سد ساخته شده از آب‌‌های مرزی استفاده شده چون امکان سدساختن وجود ندارد.

در اصفهان و تهران هم اگر سدسازی می‌‌شود آب مزارع کشاروزی گرفته می‌‌شود و به این شهرها ارسال می‌‌گردد.

شهرها را در اولویت قرار داده‌اند یعنی زمانی که بیان شد کشاروزی صنعت و دانشگاه‌‌ها گسترش یابد توسعه یافتگی انجام شد اما مشکلاتی را هم به همراه داشت که یکی از آنها مواجه شدن با کمبود آب است.

سپس تصمیم گرفته شد قانون تصویب کنند که اولویت با آب شرب باشد (یعنی آب شهری)، اگر سدی ساخته شد ابتدا در اختیار شهرنشینان قرار گیرد، در مرحله دوم حوزه صنعت از آن بهره مند شوند و در مرحله سوم در اختیار کشاورزان قرار گیرد.

شهرهای بزرگ در معرض بی آبی شدید قرار دارند

کردوانی با توجه به مشکلات عدیده ای که در کمبود آب وجود دارد گفت: وضعیت آب بسیار بد و بحرانی است و دیگر امکان سدسازی و ساختن چاه هم وجود ندارد. در گذشته اگر عنوان می‌‌شد منطقه با مشکل بی آبی روبرو شده سازمان آب سریع اقدام به حفر شاه و یا ساخت سد می‌‌کرد تا آب آن منطقه را تامین کند اما در حال حاضر آب وجود ندارد.

وضعیت آب در کشور ما همانند مرد متمول و ثروتمندی بوده که به یکباره اوضاع مالی اش در وضعیت بدی قرار می‌‌گیرد و نمی توان نیازهای خانواد اش را پاسخگو باشد. خانواده ش افراد ولخرجی بودند و مرد خانواده به آنها اعلام نکرده که ممکن است روزی ثروت ش تمام شود. 

وزارت نیرو تنها کاری که می‌‌تواند انجام دهد این است که بگوید شهروندان باید در مصرف آب صرفه جویی کنند وگرنه هم قیمت آب افزایش می‌‌یابد و هم برای مصرف آب باید جیره بندی کنیم و در نهایت هم شهروندان با قطعی آب مواجه خواهند شد.

وی بیان داشت: متاسفانه در شهرهای بزرگ هیچ فکر و برنامه ی صورت نمی گیرد. ساختمان سازی همچنان وجود دارد و در هر گوشه ی از شهر شاهد ساخت ساختمان‌‌های سربه فلک کشیده هستیم.

ساختمان‌‌های با چهار واحد به ساختمان‌‌های 40 واحدی تبدیل شده اند.

کردوانی گفت: به طور کلی مقدار آب ثابت است و این مقدار بستگی به بارش‌‌های آن کشور دارد. مقداری از آب سطحی است و مقداری از آن در زمین نفوذ می‌‌کند که به آب زیرزمینی تبدیل می‌‌شود.

همه این موارد به موقعیت جغرافیایی آن کشور و منطقه بستگی دارد. ایران از نظر وضعیت آب منطقه فقیری است که فرزندان زیادی دارد و هر روز هم فرزندان این سرزمین افزایش می‌‌یابند.

شهروندان بسیار مصرفی شدند

پدر جغرافیای ایران افزود: در قدیم برخی خانواده‌‌ها از داشتن حمام محروم بودند اما در آینده همه حمام دارند اما آب برای استحمام وجود نخواهد داشت.

چرا که مردم بسیار مصرفی شده اند و مثل قدیم نبود که همه افراد صرفه جویی را بلد باشند. در زندگی‌‌های صنعتی و امروزی افراد به فکر صرفه جویی نیستند زمانی که فردی با شیلنگ آب در کمال خونسردی اتومبیل خود را در منزل ش تمیز می‌‌کنند و مقدار زیادی آب را هدر می‌‌دهد این شهروند مصرفی است.

مصرف آب کشاورزان در وضعیت بدی است

وی در ادامه بیان داشت: برای مصارف کشاورزی باید مصرف آب را همانند دیگر کشورها به مصرف یک سوم برسانند که این کار را انجام نمی دهند.

مانند استرالیا که از نظر آب در وضعیت بدی قرار دارد. در این کشور مصرف آب روستاییان به نصف رسیده است و وزارت کشاورزی بذر اصلاح شده، کود و راه‌‌های مکانیزه را در اختیار کشاروزان قرار می‌‌دهد که با این کار تولید محصولات کشاروزی نیز افزایش می‌‌یابد اما در ایران چنین کارهایی انجام نمی شود. فقط مصرف آب را کم می‌‌کند.

همین امر باعث مهاجرت کشاروزان به شهر می‌‌شود که آلودگی هوا، مصرف و تولید ماشین نیز افزایش می‌‌یابد.

در آینده آب با تانکر حمل خواهد شد

کردوانی خاطر نشان ساخت: وضعیت آب بدتر از آن چیزی است که تصور می‌‌کنیم و در چند سال آینده شهرهای اطراف تهران مثل گرمسار و قم و اصفهان وجود نخواهند داشت چرا که آب‌‌های زیرزمینی این شهرها یا به اتمام می‌‌رسد یا غیرقابل استفاده خواهد بود.

آب سطحی هم وجود ندارد که به این شهرها کمک شود. در آینده تانکرهای نفتی به تانکرهای حمل آب تبدیل خواهند شد و آب جیره بندی می‌‌شود.

وی گفت: در حال حاضر از بندرعباس تا عباس آباد کانال 740 کیلومتر در حال راه اندازی است که آب را از دریا تامین کنند.

محیط زیست هم به هیچ عنوان به این مسئله توجهی نشان نمی دهد. اما زمانی که می‌‌خواستند از مازندران برای سمنان کانال کشی کنند محیط زیست اعلام کرد امکان این کار وجود ندارد.

کردوانی افزود: آیندگان در وضعیت بسیار بدی از لحاظ تامین آب خواهند بود. آب زیرزمینی در تهران، کرج، تبریز و شیراز تمام شده است.

در واقع می‌‌توان گفت آب‌‌های زیرزمینی در کل کشور تمام شده و در سدها هم آب رسوب کرده است. هیچ کس هم به فکر آینده نیست.

مدیریت مناسب برای سدسازی وجود ندارد

وی گفت: سه برنامه باید برای سدها در نظر داشت. ابتدا اینکه باید سدها را آب خیزداری کرد زمان بارندگی کاری صورت دهند که گل و لای وارد سد نشود.

دوم اینکه در مسیر سد چند سد رسوب گیر نیز احداث کنند. سوم اینکه هر سال شستشوی هیدرولیک انجام دهند. تا گل و لای از مخزن سد خارج شود.

ایران به پلیس آب نیاز دارد

کردوانی افزود: باید راه‌‌های مناسب برای مصرف آب خصوصا صرفه جویی را هم به شهروندان هم به سازمان‌‌ها آموزش دهند.

در حال حاضر در کلان شهر تهران که ساختمان سازی می‌‌شود هیچگونه فکر مناسبی برای صرفه جویی  در آب وجود ندارد. برای صرفه جویی کردن باید امکاناتی فراهم شود به ساختمان‌‌های ساخته شده زمانی باید پایان کار داده شود که کنتور گذاشته شود تا شهروندان بتوانند در مصرف آب صرفه جویی کنند.

از شیرهای آب و دوش‌‌های آب کم مصرف در ساختمان‌‌ها استفاده شود. در خیلی از کشورهای دنیا از جمله کالیفرنیا تدابیر خوبی برای صرفه جویی در مصرف آب انجام داده اند.

شهردار کالیفرنیا با اعلام کردن این مطلب که باید در مصرف آب صرفه جویی شود در ساختمان‌‌ها از شیر و دوش‌‌های آب کم مصرف استفاده کرده اند.

چمن‌‌های را در سطح شهر از بین برده اند و از چمن مصنوعی استفاده کرده اند.هم چنین برای آبیاری درختان منازل مسکونی روزهای مشخصی تعیین کرده است به عنوان مثال یک ساختمان فقط اجازه دارد در روزهای زوج درختان منزل خود را آبیاری کند اگر در روز دیگری باشد مبلغ 500 دلار جریمه می‌‌شوند.

اگر ماشین‌‌هایشان را در منزل با شیلنگ آب کارواش کنند 500 دلار جریمه می‌‌شوند. در این کشور پلیس مخصوص رسیدگی به امور آب وجود دارد به نامه پلیس آب.

اما در ایران هیچ کاری انجام نمی شود و ساختمان سازی همچنان ادامه دارد.

پدر جغرافیایی ایران گفت: آّب نیست و هیچ راه چاره ی نیز وجود ندارد. اگر صرفه جویی هم نکنیم نمی دانیم باید به کدام شهر پناه ببریم.

شهروندان باید صرفه جویی کنند. برخی سوال می‌‌کنند آب چه زمانی تمام می‌‌شود که این موضوع بستگی به نوع مصرف دارد.

در برخی مناطق 5 سال، منطقه ی 4 سال و مکانی دیگر شاید تا چندین ماه دیگر فقط بتواند آب مورد مصرف مردم را تامین کند.شهرداری چمن کاری نکند، درختانی را بکارد که مصرف آب کمی دارد.

مطبوعات و وزارت نیرو باید برای آگاهی مردم سرمایه گذاری انجام دهد

کردوانی افزود: برای همه شهروندان واجب است که صرفه جویی در مصرف آب را انجام دهند. زنان خانه دار هنگام شستن ظرف باید دقت بیشتری داشته باشند و شیر آب را باز رها نکنند.

هنگام حمام کردن و مسواک زدن باید به نحوه مصرف آب توجه زیادی شود.

متاسفانه برخی از شهروندان هنگام مسواک زدن چند دقیقه شیر آب را باز می‌‌گذارند در حالیکه اگر شیر را بسته نگه دارند صرفه جویی انجام می‌‌شود.

رسانه‌‌ها، رادیو و تلویزیون و وزارت نیرو باید برای این آموزش‌‌ها سرمایه گذاری کند تا آگاهی و اطلاع رسانی درست به مردم داده شود و باید به شهروندان مدام یادآوری شود اگر همکاری نکنند با مشکلات جدی بی آبی روبرو خواهند شد.

وی در پایان خاطر نشان ساخت: تهران در بدترین نقطه قرار دارد. چون رود هم ندارد.

فقط فاضلاب دارد سه تا رود فاضلاب دارد سرخه فاضلاب حصار، فاضلاب فیروزآباد و دیگری کن.

آب سدها و چاه‌‌ها دیگر نیازهای شهروندان را تامین نمی کند و باید از آب‌‌های غیرمتعارف که همان فاضلاب است استفاده شود.

بنابراین شهروندان باید در مصرف آب صرفه جویی کنند و هر فرد خودش باید به فکر بی آبی باشد و منتظر دولت نباشد.

از هر خانواده ی یکی دو نفر مراعات کند در هر ساختمان چندین نفر صرفه جویی کنند تعداد افراد افزایش می‌‌یابد و این تعداد از کوچه و محله به شهر و روستا می‌‌رسد و کم کم کل ایران مصرف بهینه را یاد می‌‌گیرند.

صرفه جویی کردن یعنی مصرف بهینه نه استفاده زیاد و نه استفاده کم. پس هر کسی باید از خودش شروع کند تا جامعه نجات پیدا کند.