زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

نانوتكنولوژی، نگاهی به آينده

دكتر حبیب الله پیروی، متخصص جراحی عمومی، دارای فلوشیپ جراحی عروق، استاد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی و ریاست مركز تحقیقات نانوتكنولوژی پزشكی و مهندسی بافت این دانشگاه است. ایشان مرداد ماه سال 1336، در تهران متولد شده‌اند دارای سه فرزند می‌باشند همسر ایشان (خانم دكتر نیرومنش) متخصص رشته زنان است. دخترشان، دارای لیسانس در رشته علوم سیاسی، پسرشان، دانشجوی كارشناسی ارشد، رشته كشاورزی است. و فرزند سوم ایشان نیز سال دوم دبیرستان است.

آقای دكتر! لطفا در مورد فعالیت‌های دانشگاهی خود به طور مختصر اشاره فرمایید.

اینجانب در سال 55 وارد دانشكده پزشكی شهید بهشتی (ملی سابق) شدم و علی‌رغم اینكه در رشته ریاضی تحصیل كرده بودم، از پذیرفته شدگان اول این دانشگاه بودم. پس از آن در این دانشگاه در رشته جراحی ادامه تحصیل دادم. و سپس بنا بر توصیه استادم، دكتر فاضل، به مدت 2 سال در رشته جراحی عروق، دوره فلوشیپ را گذراندم. پس از آن به عنوان كادر هیأت علمی و در مسؤولیت‌های اجرایی مشغول انجام كار هستم. در حال حاضر نیز به عنوان رئیس بخش جراحی بیمارستان طالقانی فعالیت دارم.

لطفا در خصوص پیشینه و فعالیت‌های مركز توضیحاتی ارائه فرمایید.

اینجانب با وجود اینكه متخصص بالینی هستم، مسؤولیت‌ یك مركز علوم پایه را پذیرفته‌ام. با توجه به اینكه از حدود پنج سال قبل بحث نانومدیسن مطرح شده است، لزوم توجه دانشگاه‌های ما در این بحث و برخورد علمی با این موضوع از اهمیت خاصی، برخوردار است. با توجه به این امر، ما به فكر تأسیس این مركز در سال 82 افتادیم، كه مدت یك سال است عملا فعال شده است. ولی ایده نهایی من تأسیس دانشكده‌های تحت عنوان دانشكده فناوری نوین بود كه هسته اصلی آن نانومدیسن باشد و رشته‌هایی مانند بیوتكنولوژی و IT نیز در كنار آن فعالیت داشته باشند. اگرچه با ایده‌‌ال‌‌ها فاصله‌ زیادی داریم ولی جهت حركت مركز به سمتی است كه امیدواریم در آینده‌ای نزدیك به این اهداف نایل شویم.

آقای دكتر لطفاً در خصوص طرح‌های تحقیقاتی كه در مركز انجام می‌گیرد، توضیحاتی بفرمایید.

در ابتدا بهتر است در مورد بحث نانو توضیح بدهم، از بدو ورود نانومدیسین به كشورمان، برخی به آن به عنوان رشته نگاه كردند، ولی از نظر من این بحث بیشتر به صورت توانمندی مطرح است، و بهتر است به این رشته در كشورمان به عنوان رشته‌ای تكمیلی بنگریم، تا با فضای رشته شدن برای این بحث ایجاد شود، تا با روشن شدن حقایقی كه در مورد این موضوع باید كار شود، بتوان به صورتی كانالیزه به این بحث پرداخت.توان‌مندی به این معناست كه تمامی رشته‌های PhD علوم پایه، قادر هستند با توجه به موضوع نانو، در رشته خود فعالیت داشته باشند.به همین جهت این مركز تنها مركزی است كه در حال حاضر با رشته‌های مهندسی پزشكی، ایمونولوژی، بیوشیمی و ... در اجرای یك پروژه همكاری دارند.به عنوان مثال مهندسین پزشكی ما، با بحث سلولی و نیازهای سلولی، سلول‌های سرطانی به طور كامل آشنایی دارند و ... همكاری متقابل رشته‌ها به طوری كاملا مناسب صورت می‌‌گیرد، البته ما در این زمینه، مراحل اولیه را طی می‌كنیم.به طور كلی، عمده فعالیت‌های مركز، بر بحث مهندسی بافت، متمركز شده است. و با بهره‌گیری از علم نانو، به سمت مهندسی بافت و بحث سلول‌های بنیادی و در آینده ساخت ارگان فعالیت خواهیم داشت.

لطفا بفرمایید، مركز تحقیقات نانو با چه مراكزی همكاری دارد؟

مركز، به صورت بین بخشی با دانشگاه صنعتی امیركبیر، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه اصفهان،- دانشگاه بقیه ا... و ... پروژه‌هایی را در دست انجام دارد. نتیجه فعالیت‌های مركز، دستیابی به الگوی نانومدیسن است، كه با همكاری متقابل، امیدواریم در آینده‌ای نزدیك، شكل و نوع همكاری را در مراكز درمانی ارائه دهیم. تا آموزش گروه هیأت علمی، ضمن فعالیت، انجام گیرد.

در طرح‌هایی تحقیقاتی نانوتكنولوژی، به چه مواردی توجه می‌شود؟

با توجه به اینكه مهندسی بافت دارای پیچیدگی‌های خاصی است، و تاكنون در سراسر جهان هیچ مركزی قادر به تولید بافت نبوده است، باید با كشف رموز خلقت و كپی‌برداری از آن، در جهت ساخت بافت قدم برداریم.با توجه به اینكه هر سلول بنیادی در محیطی خاص، بافت خاصی را تولید می‌كند. بررسی اثر محیط فیزیكی و شیمیایی بر تولید بافتی خاص از موضوعاتی است كه در مهندسی بافت مورد تحقیق قرار می‌گیرد تا با كشف نكات كلیدی، فضای تبدیل سلول‌ها به سلول‌های تخصصی درك شود تا قادر به ایجاد فضای مناسب برای تولید بافتی خاص باشیم.

لطفا در خصوص یكی از طرح‌های مشترك مركز توضیح دهید.

یكی از طرح‌هایی كه با همكاری دانشگاه امیركبیر انجام گرفته، بررسی كشش سطح سلول در سلول‌های مختلف می‌باشد. همچنین طرح‌هایی در زمینه استخراج سلول‌های بنیادی از پرده آمنیون داریم و با بررسی خواص فیزیكی این بافت، امكان جایگزینی این سلول‌ها در بافت‌های مختلف بررسی می‌شود.

محققین ما، در طرحی، با حركت از سلول‌های بنیادی به سمت سلول‌های دوپامنیرژیك به موفقیت‌هایی نیز نائل شده‌اند.

در حال حاضر، در پی یافتن منبع مناسبی از سلول‌های بنیادی هستیم، تا از نظر ایمونولوژیك نیز با بدن سازگاری داشته باشد، البته انجام این مرحله، مستلزم گذشت چندین سال كار و تحقیق می‌باشد.

آیا طی گذشت یك سال فعالیت مركز، با مراكز تحقیقاتی جهانی نیز در ارتباط بوده‌اید؟

با توجه به جدید بودن این علم، تحقیقات كلیه مراكزی كه چه در داخل و چه در خارج از كشور در این زمینه فعالیت دارند، تقریبا به یك اندازه و در حد حرف‌های روز دنیا است. بنابراین، ما در كشورمان از نظر ایده‌های علمی و فعالیت‌های عملی تقریبا در سطح دیگر كشورهای جهان قرار داریم، هر چند از نظر دسترسی به مواد اولیه و مواد آزمایشگاهی به این كشورها نمی‌رسیم.

با وجود اینكه این مركز از اهمیت بالایی برخوردار است و كشورهای دیگر مایل به ارتباط با ما هستند، ولی به دلیل اینكه به عنوان مركزی مستقل نیستیم تاكنون این ارتباط برقرار نشده است.ولی اساتید خارجی از كشورهای آمریكا، ایتالیا، فرانسه و دیگر كشورهای اروپایی، و همچنین ایرانیان مقیم خارج از كشور از این مركز بازدید نموده‌اند.

ارزیابی اساتید كشورهای اروپایی و آمریكایی از این مركز چگونه بوده است؟

این افراد، منطق و روش تحقیقات مركز را تایید نموده و سطح علمی آن را در حد مراكز علمی به روز دنیا دانسته‌اند.ولی ما نیازی به الگوگیری از كشورهای دیگر احساس نمی‌كنیم و باید با طی راه‌های مختلف به ایده‌های خود دست یابیم. اگرچه نه این مركز و نه هیچ مركزی در سراسر جهان، ایده‌های خود را به دیگر مراكز اعلام نمی‌كند.ما نیز باید با طرح ایده جدید به تحقیقات خود ادامه دهیم و هرگز مقلد كشورهای دیگر نباشیم كه این امر نیازمند خودباوری و كار تیمی از جانب كلیه همكاران است. ما نیز امیدوارم كه بتوانیم به این سمت حركت كنیم تا انشاءالله در آینده حرف‌هایی تازه و جدید برای گفتن داشته باشیم.

آیا پذیرش دانشجو توسط این مركز صورت می‌گیرد؟

با گسترش دوره‌ای تكمیلی  توسط وزارت بهداشت، ما نیز با توجه به توانمندی موجود، درصدد پذیرش دانشجوی دكترای PhD هستیم. ولی در حال حاضر، به طور روزانه، چند دانشجو در رشته‌های مختلف PhD از دانشگاه‌های مختلف در این مركز مشغول انجام فعالیت هستند، ما نیز با توجه به ملی بودن این مركز، مایل به ایجاد توانمندی در زمینه‌های مختلف هستیم.ولی این جانب از وضعیت فعلی نیز رضایت دارم، زیرا با حضور دانشجو از مراكز مختلف و با توانمندی‌های متفاوت شرایط تبادل نظر و حمایت بیشتر ایجاد می‌شود.

ضمن تشكر از وقتی كه در اختیار ما قرار دادید. در خاتمه اگر صحبت خاصی دارید، بفرمایید.

من نیز تشكر می‌كنم، با توجه به نوپا بودن این علم، باید توجه داشت تحقیقات نباید اسیر تبلیغات شود، البته برای ایجاد خودباوری اعلام كارهای تحقیقاتی در مملكت تا حدودی ضرورت دارد و ممكن است باعث فاصله گرفتن محققین از مسیر اصلی فعالیت شود. بنابراین با حركت تدریجی و پایه‌ای می‌توان به نتایج مطلوبی دست یافت.

لازم به توضیح است كه ما در این مركز، به دنبال درخواست بودجه‌های كلان نیستیم، و با حفظ بیت‌المال مملكت به دنبال یافتن ایده‌های نو و محققینی هستیم، تا برای این گروه كار ایجاد كنیم. به نظر اینجانب آفت كارهای تحقیقاتی، یكی تبلیغاتی شدن كار بوده، دیگر اینكه با توجه به تاثیر مثبت بودجه مناسب در روند طرح‌های تحقیقاتی، در مواردی كه ایده مناسب و تیم تحقیقاتی ورزیده وجود داشته باشد به دست آوردن بودجه كار مشكلی نخواهد بود.

ما نیز در این مركز، از افراد علاقمند به گرمی استقبال می‌كنیم و با ارجاع وی به بخش مربوطه، زمینه شناسایی و فعالیت نیروهای كارآمد را فراهم می‌سازیم. چرا كه معتقدیم نیروهای جوان می‌توانند در این مسیر به موفقیت‌های مهمی نائل شوند تا انشاءالله آینده‌ای مفید را رقم

بزنیم.