تزريق بوتوكس
امروزه تزریق بوتوكس یكی از روشهایی است كه برای صاف و كم كردن چین و چروكهای صورت و ایجاد ظاهری جوانتر به طور روزافزونی انجام میشود. آن دسته از چین و چروكهایی كه حتی در سنین نه چندان بالا در اثر بكارگیری بیش از حد عضلات اخمكننده و بالابرنده پیشانی، در ناحیه بین ابروها (خط اخم) و یا روی پیشانی ایجاد میشود و چروكهای اطراف چشم كه به نام چروكهای پنجه كلاغی نامیده میشوند و بهخصوص هنگام خنده ظاهر میگردند، تا حد زیادی پس از تزریق بوتوكس محو میشوند. در مجموع تزریق بوتوكس با كاهش یا از بین بردن توانایی انقباض این عضلات باعث كم شدن چروكها میشود.
توكسین بوتولینوم نوع A كه با نام تجاری بوتوكس عرضه میگردد، نوعی پروتئین پیچیده بوده كه از یك باكتری به نام كلستریدیوم ترشح شده و میتواند مسمومیتهای شدید غذایی ایجاد كند. جهت كاربردهای پزشكی این فرآورده به صورت خالص و استریل برای استفاده تزریقی فرآوری میشود. نكته قابل توجه اینكه در ایران تنها فرآورده خاص از بوتوكس با نام تجاری دیسپورت، مجوز وزارت بهداشت را دارد و تزریق میگردد.
بوتوكس بعد از تزریق، سریع جذب عضله شده و در پایانههای عصبی كه فرمان انقباضی را به عضلات میبرند، مستقر میشود. در این محل بوتوكس از آزاد شدن یك واسطه شیمیایی به نام استیل كولین كه مسوول انقباض عضلانی است، جلوگیری میكند، در نتیجه عضله منقبض نمیشود و در واقع نوعی فلج موقت عضله اتفاق میدهد كه بین سه تا شش ماه طول میكشد. عدم انقباض عضلات زیر پوست باعث محو و یا كم شدن چین و چروكهای پوست روی عضله میگردد.
تزریق بوتوكس در مطب یا درمانگاه به صورت سرپایی انجام میشود و نیاز به بستری شدن نیست. تزریق این دارو با سوزنهای بسیار ظریف (انسولین) انجام گرفته و بدون درد است و نیازی به مواد بیحسكننده ندارد. البته ممكن است در محل تزریق كمی قرمزی یا تورم در حد چند ساعت ایجاد شود كه به سرعت برطرف میشود. پس از تزریق نیز بیمار میبایست به مدت چند ساعت از دراز كشیدن و ماساژ دادن محل پرهیز كند.
شروع اثر دارو معمولا بین یكی دور وز تا چندین روز متفاوت است و پس از سه تا شش ماه نیاز به تزریق مجدد میباشد. هر چند مقادیر بسیار كمی از سم بوتوكس وارد جریان خون میشود، این مقدار كم، هیچ عارضه سیستمیك ایجاد نمیكند. در بعضی افراد بعد از تزریق دارو، ممكن است كمی سردرد بهوجود آید كه بیشتر به خاطر تعداد تزریقات و دردناك بودن آن میباشد. (امروزه برای درمان بعضی از بیماران سردرد میگرنی از بوتوكس نیز استفاده میشود). مهمترین عارضه بوتوكس افتادگی پلك است كه بیماران را نگران و مضطرب میكند و البته خوشبختانه نادر میباشد و در كمتر از 3-2 درصد موارد اتفاق میافتد، این عارضه معمولا چند روز بعد از تزریق بروز میكند و پس از چند هفته بهتدریج بهبود مییابد. برای جلوگیری از ایجاد این عارضه لازم است كه محل تزریقها با چشم فاصله استاندارد داشته باشد. تزریق بوتوكس خانمهای باردار و شیرده ممنوع میباشد؛ هر چند گزارشی از عوارض جانبی این دارو، در این دو گروه بیان نشده است. همچنین افراد مبتلا به بیماریهای عصبی – عضلانی یا ضعف شدید عضلات نیز باید از تزریق بوتوكس خودداری نمایند.
بوتوكس عمدتا روی چین و چروكهای ناشی از انقباض عضلات موثر است و برای برطرف نمودن سایر چینها، كه با بوتوكس قابل برطرف شدن نمیباشد، بایستی از تكنیكهای دیگری نظیر Peeling سطحی، لیزر، جراحی و تزریق مواد پركننده استفاده كرد.
بوتوكس علاوه بر زیبایی، كاربردهای مهم دیگری نظیر درمان بلفارواسپاسم، انحراف چشم، انقباضهای غیرارادی سر و گردن، درمان سردردهای تنشی و درمان تعریق بیش از حد نیز دارد.
نكته آخر اینكه تزریق بوتوكس بایستی حتما توسط پزشك متخصص و ترجیحا پوست انجام گیرد.