نيش مار و گزش حشرات
با فرا رسیدن تعطیلات نوروز، اهالی خانه بعد از یك سال كار طاقت‌فرسا بار و بندها را برقرار كرده بهترین زمان را برای مسافرت می‌دانند. اما بهتر است پیش از سفر موارد زیر را به خاطر بسپارید. ایران كشوری با جغرافیای خاص خود و اختلاف جوی فراوان و زیستگاه جانوران و حشرات گوناگون است كه شناسایی آنها برای پیشگیری و درمان گزش ضروری است. انواع حیوانات مثل عنكبوت‌ها، مارها، عقرب‌ها و حشرات می‌توانند از خود سم ترشح كنند كه در بسیاری از موارد چندان خطرناك نیستند، ولی گاهی اوقات ایجاد عوارض خطرناك و كشنده‌ای می‌كنند. به دنبال گزش حشرات و جانورانی مثل زنبور، عنكبوت، عقرب و مار ممكن است اثرات مستقیم سم وارد بدن شده و ایجاد حساسیت كند و باعث مرگ شود. بعضی حشرات باعث انتقال بیماری از یك فرد بیمار به فرد سالم (مثل مالاریا) و گاهی ایجاد بیماری خطرناك مثل طاعون و تب خواب می‌شوند. در ایران شایع‌ترین علت گزش، پشه، زنبور، عقرب و مار است. از حدود 200 گونه عقرب در دنیا، فقط 20 گونه آنها سمی و خطرناك است. در بعضی كشورها مثل هند
30 -40 درصد افراد عقرب گزیده فوت می‌كنند. عقرب را می‌توان در همه جا پیدا كرد: در شكاف‌های درخت، زیر و بین سنگ‌ها و پوست درخت، بین هیزم‌های جمع شده، در محیط داخل خانه، حمام، دستشویی، آشپزخانه و محیط‌های مرطوب. این جانور در طول روز در گوشه‌ای بی‌حركت و ساكت است و در طول شب فعالیت خود را آغاز می‌كند و به دنبال شكار می‌گردد و سم خود را از طریق نیشی كه در انتهای دمش وجود دارد، به شكار خود تزریق می‌كند. سم عقرب باعث از بین رفتن گلبول‌های قرمز شده و در محل گزش تغییر رنگ موضعی و تورم دردناك ایجاد می‌شود. كودكان و افراد سالمند نسبت به سم عقرب آسیب‌پذیرترند. بی‌قراری، تشنج، نامتعادل راه رفتن، تكلم منقطع، آبریزش از دهان، حساسیت شدید پوستی، انقباضات ماهیچه‌ای و اختلال تنفس از علائم عقرب گزیدگی است.
درمان عقرب گزیدگی
1- تزریق سرم عقرب
2- شست‌وشوی محل زخم با آب و صابون (از قرار دادن اندام در آب سرد و برش محل زخم خودداری كنید)
3- فرد عقرب گزیده باید در آرامش كامل و خونسرد باشد و از مصرف داروهای آرامبخش بپرهیزد. تمام افراد عقرب گزیده باید 24 ساعت در بیمارستان بستری شوند.
مار گزیدگی علائم مار گزیدگی
1- درد تیز و سوزاننده در محل گزش كه بعد از یك تا پنج دقیقه بروز می‌كند.
2- تورم كه بین نیم تا چهار ساعت بعد ظاهر می‌گردد. 3- ایجاد تاول‌های كوچك در محل گزیدگی. 4- تهوع، استفراغ، بی‌حسی در اطراف دهان و پوست
5- اختلال انعقادی، خونریزی از بینی، گوش، خلط خونی، ادرار خونی و مدفوع خونی. 6- اختلال در عملكرد كلیه‌ها
7- خواب آلودگی، افتادگی پلك، ضعف عضلانی، فلج و اختلال تكلم.
اقدامات فوری
بیمار را آرام و ساكت و از محل حادثه دور كرده و عضو مار گزیده را بی‌حركت یا هم سطح یا كمی پایین‌تر از بدن قرار دهید. یك نوار محكم و پهن چند انگشت بالاتر از محل زخم ببندید. در مار گزیدگی از سرد كردن عضو و یا انداختن عضو در آب سرد و یخ‌زده خودداری نمایید. روی زخم را با خراش‌هایی به طول 7 میلی‌متر و عمق 3 میلی‌متر ایجاد و با دهان یا دستگاه مكنده مكش نماییم و اگر واكسن كزاز تزریق نكرده به مسئولین بیمارستان اطلاع دهیم.
گزش زنبور
زنبور گزیدگی ممكن است در اثر نیش انواع زنبور، مانند زنبور عسل و زنبور سرخ باشد. نیش زنبور عسل ماده به كیسه محتوی زهر متصل است و پس از نیش زدن در محل باقی می‌ماند و محتویات كیسه به زخم منتقل می‌شود. در مورد نیش زنبور برداشتن سریع نیش از روی زخم جهت جلوگیری از ورود بیشتر زهر ضروری است. علائم زنبور گزیدگی معمولا در عرض چند ساعت ناپدید می‌شود. اگر شخص زنبور گزیده مشكل تنفسی یا تورم شدید سریع در محل گزش داشته باشد، باید به پزشك مراجعه كند. زنبورها، به خصوص زنبورهای سرخ، به طور مكرر نیش می‌زنند و محل گزش آنها به سادگی عفونی می‌شود. چنانچه گزش زنبور در نقاط مختلف نزدیك به سر و گردن باشد، خطرناك‌تر است و می‌تواند تهدید كننده باشد. فرد زنبور گزیده جهت جلوگیری از تشدید درد و تورم و علائم شبیه آنفلوآنزا و یا تب باید چند روز تحت نظر قرار گیرد.
اقدامات اولیه زنبور گزیدگی: شستشوی محل گزش با آب و صابون كمپرس آب سرد هر 5 دقیقه یك بار
