دكتر احمدرضا جمشیدی؛ فوق تخصص روماتولوژی
امروزه، توجه به پیشگیری از پوكی استخوان مورد توجه بسیاری واقع شده است. ولی باید توجه داشت، درمان پوكی استخوان طولانی مدت است، فقط چند سال درمان (دو یا سه سال)، باعث برگشت و ایجاد تراكم استخوان طبیعی نمی‌شود، باید بدانیم گاهی دست یافتن به تراكم استخوان طبیعی غیرممكن است.
ولی با كمك درمان‌های مذكور، خطر شكستگی‌های احتمالی را تا حد زیادی كاهش می‌دهیم. بنابراین توصیه می‌شود در سنینی كه می‌توان از پوكی استخوان پیشگیری كرد، توجه زیادی به عواقب این بیماری داشته باشیم. بالاخص در سنین بلوغ، توجه به تغذیه مناسب و ورزش از اهمیت خاصی برخوردار است.
به عنوان یك پزشك، می‌بایست هنگامی كه فردی با بیماری‌های زمینه‌ای كه منجر به ایجاد پوكی استخوان می‌شود به ما مراجعه می‌‌كند، به فكر پیشگیری از پوكی استخوان باشیم و با درمان‌های به موقع از بروز پوكی استخوان پیشگیری كنیم.
چرا كه در صورت ایجاد و مستقر شدن این بیماری؛ درمان، طولانی مدت، مشكل و پرهزینه است. هر چند در سال‌های اخیر آگاهی آحاد مختلف جامعه در مورد بیماری پوكی استخوان افزایش یافته است، ولی تحقیقی كه در سال‌های اخیر در كشورهای اروپایی انجام شده است، نشان داد كه تنها 50 درصد افراد، استئوپروز را به عنوان بیماری پذیرفته بودند.
جالب‌تر اینكه تنها 22 درصد خانم‌های بالای 40 سال، توسط پزشك در مورد این بیماری آگاهی‌های لازم را كسب كرده بودند، و فقط 17 درصد آنها برای تشخیص بیماری، مورد ارزیابی قرار گرفته بودند. بنابراین نقش اطلاع‌رسانی به بیماران و تكرار این بحث‌ها هرگز خالی از فایده نبوده و قطعا مفید نیز خواهد بود، تا اهمیت این بیماری برای جامعه بیشتر روشن شود.
در سراسر جهان سالیانه 5/1 میلیون شكستگی به علت پوكی استخوان ایجاد می‌شود و 300 هزار عدد از این تعداد ناشی از شكستگی استخوان‌های ران هستند، كه 20 درصد این شكستگی‌ها در بهترین مراكز دنیا، منجر به مرگ می‌شود.
25 درصد از افراد در تمام طول عمر، برای ادامه زندگی و حركت نیازمند كمك هستند، 50 درصد از افراد دچار اختلالات حركتی در تمامی طول عمر می‌شوند و در امریكا 21 میلیارد دلار برای شكستگی‌های ناشی از پوكی استخوان هزینه می‌شود، بنابراین توجه هر چه بیشتر به تشخیص، پیشگیری و درمان این بیماری بسیار حایز اهمیت است.
ZOLEDRONIC ACID
به دلیل عوارض داروهای خوراكی، داروهای مختلف تزریقی مورد توجه قرار گرفته است، ZOLEDRONIC ACID یكی از این داروهاست كه اخیرا مورد تایید FDA قرار گرفته است به صورت یك تزریق در سال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض این دارو شامل: تپش قلب و آریتمی‌های قلبی است.علیرغم این عوارض اثرات مثبت این دارو در درمان استئوپروز به اثبات رسیده است. اصولا داروهای مختلفی به صورت تزریق ماهیانه، یا سه ماه یكبار برای درمان پوكی استخوان استفاده می‌شود.ولی اثربخشی بیسفسفونات‌ها، آلندرونیت، رزیدرونیت، بیشتر از سایر داروهاست.
نكته
در افرادی كه به مدت طولانی آلندرونیت و بیسفسفونات‌ها را مصرف می‌‌كنند و تحت جراحی‌های فك قرار می‌گیرند موارد نادری از نكروز استخوان فك گزارش شده است.
بنابراین به افرادی كه تحت درمان با این داروها هستند و بایستی تحت عمل جراحی لثه و دندان قرار گیرند، توصیه می‌شود به مدت یك تا دو ماه قبل از انجام عمل جراحی، استفاده از دارو را قطع كنند و تا مدت یك ماه پس از انجام جراحی نیز دارو را استفاده نكنند. ولی باید توجه داشت این عارضه، دلیلی برای منع مصرف این دارو نیست.
آنالوگ‌های پاراتیروئید
می‌دانیم كه هورمون‌های پاراتیروئید، باعث تحریك استخوان سازی می‌شوند. ولی هورمون پاراتیروئید به تنهایی ممكن است باعث ایجاد پوكی استخوان شود. در پر كاری پاراتیروئید، فرد دچار پوكی استخوان می‌شود.
بنابراین، هورمون‌های سنتتیك به نام تری پاراتاید، باعث تحریك استخوان‌سازی می‌شود، در افرادی كه مبتلا به پوكی استخوان خیلی شدید هستند و دچار شكستگی استخوان می‌شوند و یا به درمان‌های معمولی جواب نمی‌دهند با استفاده از این دارو كه به صورت دوره‌ای و تزریق زیرجلدی تجویز می‌شود. البته این دارو گران قیمت است.
تزریق به صورت روزانه كه معمولا 28 روز در ماه به طور مداوم و 2 روز استراحت و مجددا تزریقات از ماه دیگر شروع می‌شود. معمولا، استفاده از این دارو به مدت 24- 18 ماه توصیه می‌شود.
نكته
تجویز این دارو در همه افراد توصیه نمی‌شود.
استرنسیوم
اخیرا، دارویی جدید به صورت مكمل غذایی وارد بازار شده، كه «استرنسیوم» نام دارد. این دارو، باعث تحریك واحد استخوان، كه در آن استخوان‌سازی و استخوان خواری صورت می‌گیرد، می‌شود این دارو را به تنهایی یا در كنار داروهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
