عوامل مستعدكننده بیماری
اتیولوژی آفت عودكننده دهانی، دقیقا مشخص نیست اما بعضی از عوامل مهم به عنوان علل زمینه‌ساز برای این بیماری معرفی شده‌اند.
این عوامل عبارتند از:
1- زمینه ارثی: همانند بسیاری از بیماری‌ها، استعداد ژنتیكی و تاریخچه فامیلی مثبت در بروز این بیماری موثر است. تحقیقات نشان می‌دهد كه فرزندان والدین غیرمبتلا به آفت تا 20 درصد احتمال درگیری با ضایعات آفتی را دارند.
2- استرس: به نظر می‌رسد استرس و فشارهای روحی حداقل به عنوان یك عامل زمینه‌ساز در بروز آفت موثر است. دیده شده كه در دانش‌آموزان و دانشجویان به هنگام امتحانات ابتلای آفت بیشتر است. تحقیقات مختلف نشان می‌دهد كه بین میزان نسبت بروز آفت در افراد دارای مشكلات روحی نسبت به افراد سالم رابطه معنی‌داری دارد.
3- اختلالات ایمنولوژیكی: هر چند برخی از محققین این بیماری را به عنوان یك بیماری اتوایمون ذكر كرده‌اند اما واقعیت این است كه هنوز به درستی مشخص نیست تا چه میزان عوامل ایمنی بدن در بروز این زخم‌ها موثر هستند.
4- عوامل هورمونی: بروز یا تشدید این بیماری در ایام قبل از قاعدگی (3-5 روز مانده به قاعدگی) و توقف یا كاهش آن در هنگام بارداری موجب شده است كه عوامل تغییرات هورمونی خصوصا افزایش هورمون استروژن را در بروز ضایعات آفتی موثر بدانند.
5-كمبودهای تغذیه‌ای و نقایص خونی: كمبود ویتامین B12، اسیدفولیك و آهن در 15-5 درصد بیماران با آفت گزارش شده است كه غالبا با برطرف نمودن كمبود آنها، می‌توان از شدت ضایعات كاست.
6- حساسیت‌های غذایی: آلرژی به بعضی از مواد غذایی همچون فندق، گردو، شكلات، عسل، گوجه‌فرنگی، توت‌فرنگی، آدامس و بعضی از خمیر دندان‌ها اگر نه به عنوان یك علت اولیه ولی حداقل به عنوان یك عامل مستعدكننده می‌توان در بروز ضایعات آفتی موثر باشند.
7- سایر عوامل: تروما، عوامل میكروبی، اختلالات گوارشی و سایر موارد مشابه نیز از جمله مواردی هستند كه به عنوان عوامل زمینه‌ساز برای پیدایش آفت معرفی شده‌اند.
درمان
آفت خود به خود التیام می‌یابد و معمولا نیازی به درمان ندارد. این شاید به نامشخص بودن علت واقعی بیماری است. البته با افزایش سن از دوره و شدت ضایعات كاسته می‌شود. اقدامات درمانی در آفت معمولا علامتی بوده و به دو منظور زیر خواهد بود:
1- كاستن از درد و التهاب و استرس
2- به بیمار توصیه می‌شود از اضافه شدن عفونت ثانویه به آن جلوگیری به عمل آید، در افرادی كه مرتبا و به تعداد زیاد دچار آفت می‌شوند و یا آفت آنها بزرگ بوده و التیام در مدتی بسیار طولانی صورت می‌پذیرد، ضرورت دارد جهت شناسایی عامل و بیماری‌های زمینه‌ای مستعدكننده تحت معاینات و آزمایشات كامل‌تری قرار گیرند.
اولین مرحله در درمان و كنترل آفت، بررسی ارتباط علائم با بیماری‌های سیستمیك می‌باشد. در معاینه: علائم چشمی، گوارشی، تناسلی و سابقه آلرژی بررسی می‌گردد. آزمایش خون جهت C.B.C، بررسی میزان آهن، اسیدفولیك و ویتامین B12 لازم است انجام گیرد.
به هر حال تعداد زیادی از مبتلایان به آفت واقعا سالم هستند و هیچ‌گونه مشكل سیستمیك ندارند. بنابراین درمان بیماری به صورت علامتی است، تا درد كاهش یافته، فانكشن عضو برقرار شود و شدت عود نیز كاهش یابد.
رایج‌ترین درمان‌هایی كه در این خصوص توصیه می‌شود شامل موارد زیر هستند:
1- رعایت بهداشت دهان
2- استفاده از مواد محافظ موضعی (Orabase) حاوی استروئیدهای موضعی همچون تریامسینولون یا Flucinolone یا Clobetasol
3- استفاده از آنتی‌بیوتیك موضعی همچون كلرهگزیدین، بنزیدآمین یا پرسیكا
4- استفاده از آنتی‌بیوتیك موضعی همچون كپسول‌های 250 میلی‌گرمی تتراسایكلین در 5 سی‌سی سرم فیزیولوژی حل شده و به صورت دهان‌شویه به كار می‌رود.
5- رفع كمبودهای ویتامینی و املاح سرمی همچون ویتامین B12، آهن و اسیدفولیك و پرهیز از غذاهای آلرژی‌زا.
6-استفاده از داروهای بی‌حس‌كننده موضوعی همچون لیدوكائین و یا دیفن هیدرامین
7- استفاده از داروهای گیاهی
8- استفاده از لیزر (دی‌اكسید كربن) NACLT نیز در درمان آفت دهانی پیشنهاد شده است.
بنابراین می‌توان با رعایت نكات بهداشتی و غذایی و همچنین پرهیز از هیجانات و فشارهای روانی دوره‌های این بیماری را كوتاه و شدت آن را كمتر نمود.
