تحریریه زندگی آنلاین- گروه پزشك امروز
دندان‌ها استخوانی نیستند؛ بلكه از بافت‌هایی با درجه سختی متفاوت تشكیل شده‌اند. پوسیدگی دندان، بیماری عفونی قابل انتقالی است كه طی آن باكتری‌ها فعالیت خود را در سطح دندان آغاز و سپس در ساختمان آن پیشرفت می‌كنند. باكتری‌ها با استفاده از مواد قندی، اسید تولید می‌كنند كه این اسید به بافت سخت دندان‌ها آسیب می‌رساند.
پوسیدگی از دندانی به دندان دیگر سرایت می‌كند؛ لذا دندانپزشك برای تشخیص میزان پوسیدگی دندان و مشكلات موجود در كانال و عصب دندان، نیاز به وسیله‌ای به نام دستگاه رادیوگرافی دندان دارد. عكسبرداری از دندان با اشعه ایكس علاوه بر تشخیص پوسیدگی دندان، می‌تواند كاربردهایی در پیش‌بینی خطر قریب‌الوقوع حمله قلبی نیز داشته باشد.
با مشاهده عكس‌های رادیولوژی دندان، می‌توان از آهكی شدن سرخرگ خون‌رسان مغز آگاه شد. آهكی شدن سرخرگ در بروز حمله قلبی و سكته نقش دارد. رسوب كلسیم در دیواره داخلی سرخرگ‌هایی كه خون را به مغز می‌رسانند، ممكن است نشانه سكته‌ای قریب‌الوقوع باشد.
این كاربردی جدید از رادیوگرافی دندان است. دستگاه رادیوگرافی دندانی به منظور تصویربرداری از ساختمان دندان‌ها، آناتومی دندان‌ها و مشكلات دندانی بزرگسالان و كودكان در برنامه‌های ارتودنسی و تشخیصی استفاده می‌شود.
ساختار فیزیكی- مكانیكی دستگاه
با این دستگاه سه نوع تصویربرداری قابل انجام است: رادیوگرافی داخل دهانی، پانورامیك و سفالومتریك.
1- در رادیوگرافی داخل دهانی جهت تصویربرداری بایت وینگ، پری اپیكال و اكلوزال، فیلم داخل دهان بیمار قرار می‌گیرد و تصاویر رادیوگرافی بایت وینگ، تاج و یك سوم فوقانی ریشه دندان‌های فوقانی و تحتانی را نشان می‌دهد.
در رادیوگرافی پری اپیكال، كل ساختار دندان، شامل ریشه روی یك فیلم و آرواره‌های ماندیبولار و ماگزیلاری روی فیلم‌های جداگانه‌ای تصویر می‌شود. تصاویر رادیوگرافی اكلوزال، سطح دندان‌های آلیمای كوچك و بزرگ را نشان می‌دهد.
2- در رادیوگرافی پانورامیك؛ تصاویر ناحیه ماگزیلوفاسیال با استفاده از پرتوگردان و كاست فیلم خارجی به دست می‌آید؛ سپس قوس دندانی در یك تصویر منفرد، به صورت شكل بیضوی نشان داده می‌شود. یونیت‌های پانورامیك، علاوه بر تهیه تصاویر رادیوگرافی لوكالیزه از ساختار دندانی، جهت تصویربرداری از مفصل، سینوس‌های ماگزیلاری و استخوان‌بندی صورت برای كمك به تشخیص بیماری Tmj، ترومای صورت و پاتولوژی سینوسی به كار می‌رود.
3- رادیوگرافی سفالومتریك یا نمای جمجمه، جهت به دست آوردن تصاویری از كل جمجمه یا ناحیه مورد نظر به كار می‌رود. مطالعات سفالومتریك جهت ارزیابی رشد و تعیین پلان‌های درمانی ارتودنتیك یا پروتزها به كار می‌رود. بعضی از یونیت‌های پانورامیك و سفالومتریك می‌توانند توموگرافی متقاطع، جهت تهیه تصاویر عرضی چند لایه از آرواره‌های ماگزیلاری و ماندیبولار را انجام دهند.
این تكنیك كه سابق، تنها كاربرد توموگرافی رایانه‌ای یا توموگرافی خطی امكان‌پذیر بود (مقایسه محصولات با عنوان اسكنرها، توموگرافی رایانه‌ای، سیستم‌های مجهز به تخت رادیوگرافی (رتوگرافی) جهت برنامه‌ریزی پیوند و نیز ارزیابی بیماران قبل و بعد از عمل جراحی مفید است.
تخت‌های رادیوگرافی
تخت‌های رادیوگرافی در طرح‌های مختلف ساخته می‌شوند كه می‌توانند بوكی داشته یا نداشته باشند. تمام تخت‌های با بوكی رادیولوژی، زیر سطح رویی یك قسمت برای تعبیه شدن بوكی دارند. هر بوكی شامل محلی برای قرار گرفتن كاست و محلی در روی كاست برای قرار گرفتن گرید هستند.
این وسیله، موثرترین راه جهت حذف پرتوهای ثانویه ناشی از میدان‌های بزرگ رادیوگرافی محسوب می‌شود. هر بوكی شامل گرید و كاست است. این بوكی می‌تواند به بالا و پایین تخت حركت كند. طرح دیگری كه در تخت‌های رادیوگرافی وجود دارد، تخت‌هایی با رویه شناور است. بعضی از تخت‌ها می‌توانند از وضعیت افقی تغییر حالت بدهند كه بیمار به وضعیت ایستاده قرار می‌گیرد و یا سر بیمار پایین‌تر خواهد بود.
بعضی از تخت‌ها، با نام تخت‌های بالا و پایین در بازار وجود دارند كه به بیمار كمك می‌كنند كه به بالا و پایین حركت داده شود. تخت‌های شناور می‌توانند چهارپایه باشند یا اینكه ستون یك پایه داشته باشند. سطح روی تخت، مهم‌ترین قسمت تخت است، به این علت كه كاست در زیر آن قرار می‌گیرد.
تخت باید از جنس رادیولوسنت و نازك بوده تا اشعه به راحتی از آن عبور كند، همچنین باید سخت و مقاوم باشد و بعد از گذشت زمان بر اثر فشار وزن بیمار، فرورفتگی در سطح آن پیش نیاید؛ در ضمن، سطح تخت باید صاف بوده تا مایعات بدن و یا مایع كنتراست در قسمتی از آن تجمع نكند...
