منیره نوری فرد
یكی از معمول‌ترین دردها سردرد است که عوامل متعددی می‌تواند سبب بروز آن شود.
رایج‌ترین سردردها سردردهایی هستند كه گاه و بی‌گاه بروز می‌کنند و تقریباً 90 درصد افراد آن را تجربه كرده و یا در آینده خواهند كرد.
این نوع سردرد در میان زنان رایج‌تر است. در این سردرد، فرد احساس نوعی سنگینی و درد در ناحیه سر، كاسه سر و گردن دارد.
اگرچه علل اصلی بروز آن هنوز شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد گرفتگی یا كشیدگی در عضلات گردن و كاسه سر كه می‌تواند در نتیجه استرس و فشار روحی روانی و یا حتی جسمی، افسردگی، اضطراب یا جراحت در سر ایجاد گردد، به‌تدریج در ناحیه سر باعث درد شود.
امروزه كارشناسان بر این باورند كه بروز تغییراتی در مواد شیمیایی مغز یكی از عوامل اصلی این نوع سردردهاست.
این مواد شیمیایی مانند سروتونین، اندورفین و... به ارتباطات سلول‌های عصبی مغز كمك کرده و ایجاد نوسان در میزان این مواد شیمیایی گیرنده‌های درد را در مغز فعال و در نتیجه فرد احساس درد در ناحیه سر می‌كند.
بعضی عوامل می‌توانند موجب این نوع سردردها شوند كه از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استرس
افسردگی
نگرانی و اضطراب
قرار گرفتن در یك وضعیت برای مدت طولانی
كار كردن در یك وضعیت سخت و ناراحت‌كننده برای مدت طولانی
برخی معتقدند حساسیت به برخی غذاها نیز می‌تواند یكی از عوامل بروز این نوع سردردها باشد.
اگر یك دفترچه یادداشت روزانه داشته باشید، می‌توانید عوامل و محرك‌هایی را كه سبب بروز سردرد در شما می‌شوند شناسایی و با حذف آن عوامل، از سردرد جلوگیری كنید.
شروع سردرد را در دفتر خود یادداشت و ذكر كنید كه طی 24 ساعت گذشته چه مواد غذایی یا چه نوشیدنی‌هایی مصرف كرده‌اید.
همچنین ذكر كنید كه چه مدت خوابیده‌اید و آیا در طول شب گذشته خواب خوبی داشته‌اید؟ و نیز یادداشت كنید كه قبل از بروز سردرد چه اتفاق و یا پیشامد خاصی در زندگی روزمره شما رخ داده و آیا این اتفاق، شما را دچار استرس کرده
است؟ و اینكه این سردرد چه مدت طول كشیده و چگونه متوقف شده است.
در نهایت با مطالعه و بررسی دقیق یادداشت‌های خود می‌توانید عوامل متعددی را كه در زندگی روزمره سبب ایجاد سردرد در شما می‌شوند، شناسایی كرده و در صدد حذف آنها برآیید.
برخی معتقدند دوش گرفتن (آب سرد یا گرم) می‌تواند به كاهش سردرد در آنها كمك كند.
با ایجاد تغییرات ساده در سبك زندگی نیز می‌توان از بروز سردرد جلوگیری كرد؛ به عنوان مثال، خواب كافی، ورزش كردن، انجام ورزش‌های مخصوص عضلات گردن و پشت سر می‌تواند كمك‌كننده باشد.
تغذیه مناسب و رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات تازه، مواد معدنی و فیبر به سلامت عمومی بدن كمك كرده و در نتیجه از بروز سردردهای متوالی می‌كاهد.
اگر فکر می‌كنید شغل شما یكی از دلایل بروز سردردتان است، به دنبال راه چاره‌ای برای کاهش استرس‌های ناشی از كار خود باشید.
استفاده از روش‌های آرام‌سازی مانند «یوگا» و «تایچی»، اگر تحت نظر یك كارشناس و مربی مجرب انجام شود، می‌تواند در درمان سردردها بسیار مؤثر باشد.
همانگونه كه اشاره شد، سردردها انواع مختلفی دارند كه یكی از آنها سردردهای میگرنی است.
بیماری میگرن تنها پیامد دنیای مدرن نیست، بلكه در دست‌نوشته های قدیم مصریان نیز مطالبی در این باره وجود دارد.
آنها نوشته‌اند كه از سردردهای طولانی‌مدت رنج می‌برده‌اند؛ تا جایی كه آرزوی داشتن سر جدیدی می‌كردند!
سردردهای میگرنی یكی از عارضه‌های ناراحت‌كننده و عذاب‌آور است كه هنوز دانش پزشكی نتوانسته درمان قطعی برای آن بیابد.
این بیماری كه زمینه‌های ارثی و خانوادگی نیز دارد، در زنان چند برابر مردان بروز می‌کند؛ به طوری كه حدود 70 درصد از بیماران میگرنی زن و 30 درصد مرد هستند.
در حال حاضر داروهای زیادی وجود دارند كه به كاهش درد و شدت حملات میگرنی و همچنین كاهش تعداد دفعات حملات میگرنی كمك می‌كنند؛ اما نمی‌توانند از بروز این حملات کاملاً جلوگیری کنند.
مدت زمان سردردهای میگرنی از 4 تا 72 ساعت متغیر است. این سردردها با سردردهای معمولی تفاوت دارد.
سردردهای میگرنی ضربان‌دار و شروع درد معمولاً تدریجی است. تیر كشیدن‌های شدید و دردهای به‌شدت ناتوان‌كننده از خصوصیات دیگر این نوع سردرد می‌باشد.
دردهای میگرنی معمولاً در ناحیه گیجگاهی پیشانی و یا پشت سر بروز می کنند. شروع این سردردها معمولاً همراه با اختلالاتی در بینایی، از قبیل كج و معوج و یا زیگزاکی دیدن است.
با شدت یافتن سردرد، معمولا حالت تهوع و استفراغ نیز در فرد ایجاد می‌شود. بعضی مواقع شدت درد آنقدر زیاد است که فرد نسبت به هر نوع سر و صدا و یا نور حساس شده و به طور کلی تحریك‌پذیر و دچار عدم تمركز می‌گردد.
این علائم معمولاً بیشتر از یك روز به طول نمی‌انجامد؛ اما از آن جایی كه فرد روز سخت و پردردی را گذرانده است، تا چند روز پس از آن احساس ضعف و خستگی شدید دارد.
حملات میگرنی بعضی مواقع به طور ناگهانی بروز می‌كند و در بعضی موارد نیز طی یك دوره تكرار می‌شود.
به طور کلی، تجربه افراد از میگرن تا حدی متفاوت است. با افزایش سن، تعداد حملات و شدت درد كاهش می‌یابد.
هنگامی كه سردردهای میگرنی به سراغ فرد می‌آید، او باید تمام كارهای خود را كنار گذاشته و به مكان تاریك و آرامی پناه ببرد؛ زیرا معمولاً پس از خوابیدن و استراحت، از میزان درد كاسته می‌شود.
افراد میگرنی شخصیت وسواسی و تحریك‌پذیری دارند و در برابر استرس‌ها آسیب‌پذیرتر از دیگران هستند.
بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند هنگام شروع درد با دستمالی محكم سر خود را ببندند كه البته این کار تا حدی در بهبودی مؤثر است (كمپرس آب سرد و یا استفاده از یك دستمال پارچه‌ای خنك در ناحیه‌ای از سر كه دچار درد می‌باشد، مفید است).
عوامل تأثیرگذار و شایع كه سبب ایجاد حملات میگرنی می‌شوند، بسیار متنوع و گسترده هستند، ولی عمده‌ترین آنها عبارتند از:
بی‌خوابی، پرخوابی، از خواب پریدن
استرس‌های روحی، اضطراب و حتی رهایی ناگهانی از استرس
بوهای تند و تحریك‌كننده، برخی ادكلن‌ها و عطرها
برخی غذاها
استحمام طولانی
غذاهای چرب
مشروبات الكلی، به‌ویژه شراب قرمز
پنیر مانده
انواع شكلات و قهوه و برخی نسكافه‌ها
گوجه‌فرنگی
مواد غذایی فرآوری شده، از قبیل سوسیس و كالباس
پیاز و پیازچه و تره‌فرنگی
فلفل و ادویه‌ها و انواع ترشی
رفتن به جاهای شلوغ و پرسر و صدا
برخورد هوای سرد به پیشانی
رفتن به مكان‌های بسیار روشن و پرنور؛ مثل جاهای پوشیده از برف
مصرف قرص‌های ضدبارداری
قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور و حرارت
ضربه‌های شدید و ناگهانی به سر
مصرف قرص‌های نیتروگلیسیرین
تغییر ساعت در مسافرت‌های دوردست
آلودگی هوا و تراكم گازهای سمی، به خصوص در فصولی از سال كه پدیده وارونگی هوا اتفاق می‌افتد و جابه‌جایی هوا صورت نمی‌گیرد.
