انسیه كریمی
تاكنون در مورد تآثیرات منفی دود سیگار بر روی اطرافیان فرد سیگاری بسیار گفته و شنیدهایم بیشتر افراد از مشكلات بهداشتی سیگاریهای غیرمستقیم یا به اصطلاح دود دست دوم به خوبی باخبرند. اما هماكنون پژوهشگران به تازگی نگرانی خود را درباره پدیدهای اعلام كردهاند كه اصطلاحا به آن دود دست سوم سیگار میگویند.
بسیاری از مردم نمیدانند كه حتی سیگار كشیدن با فاصله دور از اطرافیان نیز به خصوص برای بچهها و زنان باردار میتواند بسیار خطرناك باشد.
دود دست سوم چیست و چرا به این نام نامیده میشود؟
به تازكی مشخص شده سموم ناشی از سوخت انواع دخانیات كه به صورت دود در هوا دیده نمیشوند نیز بیش از آنچه انتظار میرود خطرناك و آسیبرسان است و ما نیاز به واژهای داریم كه سموم دخانی غیرقابل رویت را نامگذاری كنیم. این سموم از طریق لباس، پوست و مو و وسایل اطراف فرد سیگاری به دیگران منتقل میگردد؛ به طوری كه ثابت شده این اثرات حتی تا ماهها پایدار و تأثیرگذار است.
به این ترتیب وقتی فردی از بوی سیگاری كه مدتها قبل در محل كشیده شده ابراز ناراحتی میكند، دچار حساسیت روحی و تلقین شرطی نیست و از لحاظ علمی ثابت شده كه این بو هشداری است برای مغز تا هر چه سریعتر به فرد اطلاع داده و او از محل دور شود.
البته هنوز تحقیقات گسترده و جامعی در این زمینه انجام نگرفته، ولی روی هم رفته چند تحقیق كه مستندتر به نظر میرسد، مانند تحقیقی كه در دانشگاه ساندیگو انجام شده، نشان داده است حدود نود درصد نیكوتین تنباكوی دود شده، به دیوار، سطوح، وسایل نرم درون خانه مانند فرش و بالش و مبلمان و نیز لباس و مو و پوست افراد میچسبد. همچنین در یك بررسی سطح كوتینین (یك متابولیت فعال نیكوتین) ادرار و موی اطفالی كه والدین سیگاری دارند ولی در بیرون یا دور از كودكان خود سیگار میكشند اندازهگیری شده كه حدود هفت برابر كودكان دارای والدین غیرسیگاری است.
همچنین این مقدار در كودكانی كه والدینشان در حضور آنها سیگار میكشند، هشت برابر كودكانی است كه والدین سیگاریشان در منزل سیگار نمیكشند. دود دسته سوم در واقع دود نیست، بلكه ریز ذرات سمی است كه به واسطه مصرف دخانیات در محیط پخش میشود و برای مدتها باقی مانده و عوارض خود را به جا میگذارد.
استفاده كننده از مواد دخانی مانند یك كاربر سلاح شیمیایی است كه علاوه بر تأثیرات مخرب آنی، در طولانی مدت نیز عوارض پایدار و مخربی از خود به جا و به یادگار میگذارد و در تحقیقات به عمل آمده اتاق خواب اطفال، اتاق نشیمن، گرد و غبار و مو و ادرار اطفال تركیبات دود و دیگر انواع دخانیات اثبات شده است. به طور كلی این ذرات سمی در گرد و خاك خانگی، فرش و موكت، سقف و دیوار و وسایل تزئینی خانه و پرده و مبلمان و نیمكت تا پنجره و صندلی ماشین و پوست و موی و لباس افراد یافت شده است.
سمومی كه به وسیله سیگار در محیط باقی میمانند
به طور كلی و بالقوه تمامی سموم ناشی از استعمال سیگار میتواند در محیط باقی بماند؛ ولی عمده این تركیبات كروم، كادمیوم، سیانید هیدروژن، بوتان، تولوئن، آرسنیك، مونواكسید كربن، سرب و پولونیوم دویست و ده میباشد. جالب و البته دردناك اینكه بعضی از این سموم بسیار كشندهاند و حتی برای قتل و كشتار به كار میروند.
برای مثال گاز سیانید هیدروژن در كشتارهای دستهجمعی و پولونیوم به عنوان یك ماده رادیواكتیو بسیار قوی و خطرناك توسط بعضی سازمانهای جاسوسی برای از بین بردن قربانیان استفاده میشود. همچنین یازده تركیب سرطانزای دیگر نیز در این مواد دست سوم دخانیات كشف شده است. پژوهشهای انجام شده ثابت كرده كه حتی سطوح اندك ذرات دخانیات میتواند با ایجاد مسمومیت در سیستم عصبی كودكان آنها را دچار مشكلات شناختی كند.
چرا كودكان بیشترین تأثیر منفی را از این پدیده میگیرند؟
كودكان زمان بیشتری را در منزل سپری میكنند. همچنین تماس فیزیكی با كودكان، از جمله در آغوش كشیدن و بوسیدن بیشتر است. كودكان با خصوصیت منحصر به فرد خود از جمله سینهخیز و چهاردست و پا رفتن بیشتر خود را در معرض سموم پخش شده در سطوح قرار میدهند و اگر تنفس سریعتر كودكان و نیز در دهان بردن وسایل اطراف و دست آلوده را به این عوامل اضافه كنید، مطمئنا به پاسخ سوال خود میرسید.
چرا افراد به دود دست سوم سیگار حساسترند؟
افراد خاص مانند خانمهای باردار و اشخاص مبتلا به بیماریهای قلبی و ریوی مانند كودكان و نوزادان میتوانند تحت تأثیر قرار بگیرند و دچار عارضه گردند. بنابراین، به افراد سیگاری كه میگویند ما در كنار كودكان و افراد حساس سیگار نمیكشیم، باید گفت، بدون شك حتی اگر شما در اطراف كودكتان سیگار یا دیگر انواع دخانیات را مصرف نكنید، سموم ناشی از دود سیگار میتواند در مو، لباس و پوست و دیگر قسمتهای منزل باقی بماند و به آسانی به كودكان و نوزادان و دیگر افراد حساس مانند خانمهای باردار و سالمندان و بیماران قلبی و ریوی آسیب برساند.
این موضوع را جدی بگیرید و به آن اهمیت دهید و یادتان باشد حتی مصرف سیگار در كنار هواكش و پنجره همه آنجا را به مكانهای پخش دائمی سموم تبدیل میكند و باعث میگردد حتی وقتی كه در منزل نیستید نیز اطرافیان از عواقب سیگار كشیدن شما در امان نباشند.