زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

صبا شادور

هر جا می‌نشینیم بحث ترویج کتابخوانی را می‌شنویم. اگرچه هنوز هم به آن نقطه از مطالعه سطح جامعه نرسیده‌ایم که بخواهیم بگوییم، کشوری با این جمعیت، جزء کشورهای درصد بالای مطالعه کتاب قرار دارد.

وقتی از گوشه و کنار می‌شنویم که کتاب‌های صوتی جای خودرا در میان مردم باز کرده‌اند، اتفاق خوشایندی است که برای تشویق خواندن و شنیدن کتاب، می‌شنویم.

مطالعه کتاب، به نوعی ترویج در فرهنگ و بالا بردن سطح علمی ‌مردم به شمار می‌رود.

کتابخوانی برای عده‌ای معدود تبدیل به عادتی شده که دیگر از خیر قیمت بالای کتاب گذشته‌اند و به هر نحوی کتابی را برای مطالعه انتخاب می‌کنند.

در دوره‌های مختلف به مردم توصیه‌های فراوانی برای خواندن کتاب در طول ساعات روز شده است. اما هزینه بالای کتاب و وجود نسخه‌های کمیاب، قشری از جوانان را تا حدودی نسبت به کتابخوانی بی انگیزه کرد.

در طی سال‌های اخیر با پدیده‌ای نسبتاً نو به نام کتاب گویا و یا صوتی روبرو شده‌ایم. پدیده‌ای که اگر چه به سال‌های دورتری برمی‌گردد اما در چند سال اخیر پررنگ‌تر از گذشته در میان اهالی ادبیات به چشم می‌خورد.

به طوری که این روزها آمار فروش کتاب‌های صوتی بیشتر از خرید کتاب‌های کاغذی به چشم می‌خورد و دسترسی آسان به کتاب‌های صوتی از طریق اینترنت و فضای مجازی، کار برای کتابخوان‌ها راحت تر کرده است.

عده‌ای هنوز بر این باور هستند که ارتباط برقرار کردن با کتابی که توسط شخص دیگری خوانده شود، نمی‌تواند آن حس و حال را برای خواننده داشته باشد.

اما آن کجا که یک خواننده با زحمت برود و یک کتاب را از کتابفروشی تهیه و زمانی را برای صرف خواندن آن کند که البته اگر کتاب را در شب مطالعه می‌کند نور مناسب راهم برای خواندن کتاب رعایت کند و غیره... و این کجا که شخصی در گوش شما به صورت شنیداری متنی را رو خوانی کند و شما آهسته چشمان خود را ببندید و روی تخت و یا مبلی به استراحت بپردازید و یا در خیابان قدم زنان به داستانی از کتاب گوش بسپارید.

بدون آنکه بخواهد چشم‌تان و یا جسم شما در گیر گرفتن یک کتاب برای مطالعه باشد.

از طرفی باید بپذیریم که جامعه به سویی در حرکت است که انسان باید خود را با آن شرایط وقف دهد.

بنابراین مبنای اینکه کتاب‌های صوتی خوب است یا خیر اتفاقی است که در دنیای بزرگ ادبیات ما در حال رخ دادن است.

آنچه که می‌تواند ما را نسبت به پدید کتاب‌های صوتی سوق دهد، دانستن فروش کتاب‌های صوتی نسبت به کتاب‌های کاغذی خواهد بود.

خیلی‌ها این اعتقاد هستند که کتاب گویا صرفه جویی در وقت و زمان است. در زمان‌هایی که هدر می‌روند می‌توان با یک گوشی و یا هنزفری به گوش کردن یک کتاب زمان را گذر کرد.

بررسی‌ها نشان داده که کتاب صوتی سابقه ای طولانی در دیگر کشور‌ها دارد. اما رادیو اینترنتی ایران صدا از سال 1386 کتاب گویا را در برنامه‌های خود قرار داده است.

با این حال با مصطی رحمان دوست نویسنده کتاب‌های کودک و نوجوان به صحبت پرداخته‌ایم که در زیر می‌خوانیم.

مصطفی رحمان دوست: همراه تکنولوژی قدم بر داریم

مصطفی رحمان دوست شاعر، قصه نویس و مترجم کتاب‌های کودک است که از او کتاب‌های زیادی در بازار منتشر شده است. او معتقد است که تا کنون حدود 83 کتاب از او به صورت کتاب صوتی در دسترس قرار گرفته است.

رحمان دوست وجود کتاب‌های صوتی را اتفاق خوبی در عرصه کتاب می‌داند. او درباره قانون خاص برای انتشار کتاب‌های صوتی می‌گوید: قانونی که برای سی دی‌های موسیقی و انتشار آن‌ها در بازار حاکم است، شامل کتاب‌های صوتی هم می‌شود.

تا پیش از این در کشور ما، قانونی برای کپی ترک‌های موسیقی وجود نداشت و رعایت نمی‌شد. به هرحال باید کپی رایت کتاب‌های صوتی را هم رعایت کنیم.

اما به مرور زمان حالا موسیقی کمتر با این مشکلات روبرو است.

درباره کتاب‌های صوتی هم همین اتفاق می‌افتد. به هر حال کتاب‌های صوتی پدیده‌ای جدید در حوزه ادبیات است که باید این مسیر را ادامه دهیم و به سرانجام برسانیم.

در دنیایی که ما زندگی می‌کنیم، اتفاقات افتاده است و قوانین ضبط شده ‌اما ما در آغاز راه هستیم.

یک مقدار زیادی از نگرانی‌هایی که نویسندگان ما از انتشار کتاب‌های صوتی دارند، به جا است. همانطور که تقریبا در عرصه موسیقی نگرانی‌ها کاسته شده و تا حدودی از بین رفته است.

به این خاطر که تلاش دست اندرکاران موسیقی به صورتی بوده که آثار خود را به گونه‌ای تولید کنند که کپی کردن برای آن‌ها صرفی نداشته باشد.

الان دنیا به سمتی هدایت می‌شود که در عرصه موسیقی کپی کردن صرفی برای مردم نداشته باشد. در وضعیت کتاب‌های صوتی هم باید به این نقطه برسیم.

وی در ادامه بیان کرد: به هر حال در هر جامعه‌ای سطح فرهنگ اجتماعی به جایی می‌رسد که خود مردم خیلی از قانون‌های نانوشته را رعایت می‌کنند.

کتاب‌های صوتی تازه راه افتاده است. قوانین وجود دارد، همانطور که از کپی کردن یک کار صوتی می‌شود شکایت کرد، از کپی کردن یک کتاب صوتی هم می‌شود شکایت کرد.

رحمان دوست با اشاره به آثار صوتی خود گفت: من تاکنون بین 80 - 83 نسخه کتاب‌هایم را به صورت فایل صوتی در سایت شخصی خود منتشر کرده‌ام و به آن دست یابی دارم.

اما در فروش کتاب‌هایم تاثیری ایجاد نکرده است. کتاب‌های صوتی در صفحات اینترنت و دنیا فراوان است.

به هر حال کتاب‌های صوتی در خارج از ایران خریدار دارد و در سایت‌ها با قیمت ارزان تری به فروش می‌رسد.

برای مثال کتاب «پنج انگشت» را آغاز کردیم. هم سی دی این کتاب دربازار است و هم در اینترنت عرضه کرده‌ایم که قابل دسترسی و خرید اینترنتی باشد.

این اتفاقا‌ت باعث می‌شود تا فرهنگ کتاب صوتی در میان مردم جا بیافتد.

رحماندوست در پاسخ به این سئوال که آیا کتاب‌های صوتی می‌تواند جای کتاب‌های کاغذی را در مغازه‌ها بگیرد، عنوان کرد: درباره کتاب‌های صوتی، به هر حال باید به روز حرکت کنیم.

در دنیا ثابت شده که کتاب صوتی یک تعریف خاص و نیز کتاب کاغذی هم به همان صورت منتشر خواهد شد. هر کدام هم خواستار و خواهان خود را در میان مردم دارد.

هر دو یک رسانه مجزا هستند که باعث افزایش تعداد خوانندگان می‌شوند.

خیلی از خوانندگان فرصت خواندن کتاب‌های کاغذی را ندارند و از این طریق می‌توانند در زمان‌هایی که وقت اضافی دارند، کتاب‌های صوتی را گوش کنند.

پس ما باید از کتاب‌های صوتی استفاده کنیم تا سطح مطالعه درکشور را بالا ببرند.

رحمان دوست در پاسخ به این سئوال که چرا سطح مطالعه در جامعه پائین است، گفت: متاسفانه هنوز هم سطح مطالعه در جامعه خیلی پائین است و نمی‌توان امیدوار به آینده و سطح دانش مردم بود که به هرحال ما خود تولید محتوا و سوژه در نوشتن کتاب‌های مان کم نداریم.

مشکل کمبود مطالعه در کشور ما باید ریشه یابی شود و این مشکل را یک فرد خاص نمی‌تواند حل کند. کشورهای پیشرفته در حال حاضر برنامه‌های بلند مدتی را برای گسترش مطالعه در نظر گرفته‌اند.

ما هم باید برنامه ریزی مناسبی برای بالا بردن سطح مطالعه در کشورمان داشته باشیم. از رادیو و رسانه ملی گرفته تا فضاهای مجازی و غیره... دوستانمان را تشویق به مطالعه و خواندن کتاب کنیم.