دکتر محمدرضا وفا و همکاران؛ متخصصین تغذیه
دادن یك رژیم غذایی سالم به كودكان در حال حاضر نه تنها برای تامین نیازهای فعلی آنها و برای رشد و نمو مهم است، بلكه به دلیل تاثیر آن روی سلامتی بعدی آنها نیز اهمیت دارد.
الف) عادات غذایی كودكان به دوران بزرگسالی انتقال می‌یابد
تمركز علم تغذیه در بالغین اغلب بر متقاعد كردن آنها برای تغییر عادات غذایی به منظور سالم‌تر نگهداشتن آنها است. كاری كه گفتن آن آسان‌تر از انجام آن است.
چند نفر از ما آرزو كرده‌ایم بعضی وقت‌ها می‌توانستیم مقدار شیرینی مصرفی‌مان را كاهش دهیم یا تمایل‌مان برای خوردن غذاهای پر انرژی را كنترل كنیم، تنها برای اینكه ببینیم نیت‌های خوب ما در مواجهه با تهدیدات و وسوسه‌ها برنده می‌شوند.
ما موجوداتی تابع عادت هستیم. انتخاب نوع غذا توسط والدین برای نوزادان و كودكان به آنها كمك میكند ذائقه‌ها، عادات و انتخاب‌هایی داشته باشند كه با خود به دوران نوجوانی و بزرگسالی انتقال می‌دهند.
شما شانس این را دارید كه یك الگوی غذایی سالم را پایه‌ریزی كنید كه توسط فرزندتان در سال‌های بعدی زندگی نیز پیروی شود، تا شاید از مشكلات تبدیل یك عادت غذایی ناسالم به رژیم غذایی سالم پیشگیری كنید.
برخی از عوامل مهمی كه والدین باید در نظر داشته باشند
- كودكان را از ابتدا در معرض دامنه وسیعی از غذاهای سالم قراردادن به آنها كمك میكند تا با طعم‌های بیشتری آشنا شده و طعم‌های طبیعی را نسبت به غذاهای فرایندشده شور و شیرین ترجیح دهند.
- برنامه‌ریزی منظم وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها باعث می‌شود میان وعده‌های بیارزش كه می‌توانند به پرخوری منجر شوند كنار گذاشته شوند و همچنین به بچه‌ها كمك میكند تا جوانب اجتماعی تغذیه را بیاموزند.
- آموزش غذا و تغذیه به كودكان به آنها كمك میكند خودشان بر روی سلامت خود سرمایه‌گذاری كنند و به سمت انتخاب غذاهای مفید حركت كنند.
- توجه كردن به اندازه وعده‌های غذایی و آشامیدنی‌ها و تشویق كودكان به دست كشیدن از خوردن هنگامی كه به اندازه كافی خورده‌اند، راهكارهای با ارزشی برای افزایش سطح سلامتی كودكان در محیط فعلی ماست، جایی كه غذا در هركجا موجوداست و پرخوری بسیار ساده است.
ب) بسیاری از بیماری‌های ناشی از شیوه زندگی ریشه در دوران كودكی دارند
ما هرگز به دوران كودكی به عنوان زمانی كه باید نگران سلامت دراز مدت خود باشیم نگاه نمی‌كنیم.
تا زمانی‌كه بزرگ‌تر نشده‌اید مجبور نیستید به خوردن برای حفظ سلامت فكر كنید، درست است؟ اما، این تصور شروع به تغییر كرده است.
دو بیماری كه سبب افزایش مشكلات بهداشتی جوامع هستند– چاقی و دیابت- امروزه به‌طور فزایندهای در كودكان در حال بروز هستند و چنانچه ریشه‌های بیماری قلب و عروق را دنبال كنیم علایم هشدار دهنده اولیه مانند كلسترول بالا، فشار خون بالا و آتروسكلروز نیز در سال‌های اولیه زندگی شروع می‌شوند.
منطقی است كه درباره آن فكر كنید: بدن ما در ثابت نگهداشتن عملكرد سیستم‌هایش بسیار خوب عمل میكند بنابراین هنگامی‌كه چیزی خلاف انتظار اتفاق می‌افتد، مثل یك لخته سرخرگی یا كاهش حساسیت به انسولین كه منجر به دیابت می‌شود، این یك اتفاق ناگهانی نیست بلكه علایم این بیماری‌ها سال‌ها طول می‌كشد تا ظهور كنند و نتیجه آن از دست دادن تدریجی توان بدن در نگهداری سلامت خود در شرایط غیر طبیعی است.
كودكان چاق به بزرگسالان چاق تبدیل می‌شوند و كودكی كه رژیم غذایی نامناسب او به ایجاد لخته سرخرگی، كلسترول بالا یا مقاومت به انسولین منجر شده به سمت بزرگسالی حركت میكند كه انباشته از علایم اولیه بیماری‌های مزمنی است كه معكوس كردن روندشان بسیار مشكل است.
ضروری است كه والدین برای اطمینان از اینكه این مشكلات بهداشتی هرگز رخ نخواهند داد قدم‌هایی را بردارند.
در حالیكه برخی افراد از نظر ژنتیكی نسبت به برخی بیماری‌های خاص مستعدتر از دیگران هستند، این مسائل اغلب به‌وسیله رژیم غذایی نامناسب و فعالیت بدنی كم تشدید می‌شوند.
ما درباره اینكه چگونه وزن و قد كودكان را پیگیری كنیم تا از افزایش وزن بیش از حد آنها در بزرگسالی پیشگیری كنیم صحبت خواهیم كرد و به راه‌هایی كه كودكان را به زندگی سالم‌تر شامل فعالیت و رعایت یك رژیم غذایی مناسب عادت می‌دهد، به عنوان یك قدم مهم در پیشگیری از بیماری‌ها نگاهی خواهیم انداخت.
ج) رویكرد تمام عمر برای پیشگیری از بیماری‌ها
درك این واقعیت كه عادات دوران كودكی روی سلامتی تمام عمر اثر می‌گذارند یك رویكرد جدید برای رسیدن به سلامتی را می‌طلبد.
بر این اساس پیشگیری از بیماری‌ها، موضوعی است كه بایستی در تمام دوران زندگی‌مان به آن فكر كنیم، بویژه در سال‌های آغازین زندگی، هنگامی كه بدن در حال رشد است و افراد شروع می‌كنند به پذیرش الگوهای رفتاری.
برای پیشگیری بهتر از بیماری‌ها، باید از ریشه آنها شروع كنیم.
ما قصد نداریم القا كنیم كه هر حركت اشتباهی كه شما به عنوان پدر و مادر انجام می‌دهید به تضعیف سلامتی كودك‌تان منجر خواهد شد.
قضیه به این شدت هم نیست. در عوض، ما والدین را ترغیب می‌كنیم سلامت كودكان‌شان را جدی بگیرند و به این زمان به عنوان یك فرصت خوب در زندگی آنها برای دادن یك شروع سالم نگاه كنند.
والدین اغلب، تنها هنگامی درباره سلامت بچه‌هایشان نگران می‌شوند كه آنها به سن نوجوانی رسیده‌اند، زمانی كه بچه‌ها ناگهان كم غذا می‌خورند یا دچار اضافه وزن می‌شوند یا تغذیه بدی دارند، و یا فقط درباره نحوه تغذیه مناسب دچار سردرگمی می‌شوند.
در واقع توجه به تغذیه كودكان در هشت سال اول زندگی یك ابزار پیشگیری كننده برای اجتناب از مشكلات بعدی است.
د) والدین می‌توانند مراحل تندرستی بیشتر را پایه ریزی كنند
والد بودن یك فرایند از دست دادن تدریجی كنترل است.
از اولین روزی كه بچه‌ها به مهدكودك یا مدرسه وارد می‌شوند تا زمانی‌كه منزل را برای شروع زندگی مستقل ترك می‌كنند، شما فقط می‌توانید امیدوار باشید عادات و دانشی كه شما در آنها نهادینه كرده‌اید به آنها كمك كند تا همچنان‌كه استقلال‌شان را به دست می‌آورند خوشحال و صحیح و سالم بمانند.
تغذیه كردن كودكان هرگز یك موضوع ساده كه با پیروی دستور العمل‌ها انجام شود نیست.
هرچه قدر ما بخواهیم روی تغذیه بچه‌هایمان كنترل كامل داشته باشیم عقاید و نظرات خود آنها تداخل خواهد كرد.
والدین تاثیر بسیار زیادی بر عادات غذایی كودكان‌شان دارند، شاید بیش از آنچه تصور می‌كنند.
به عنوان مثال، یك مطالعه چند سال پیش بر روی پنجاه كودك انجام گرفت.
از آنها خواسته شد یك غذا از بین انواع مختلف غذا انتخاب كنند، بار دوم به آنها گفته شد والدین‌شان انتخاب‌های آنان را خواهند دید و سرانجام بار سوم در حضور والدین‌شان غذا را انتخاب كردند.
نظارت والدین یا فقط تصور اینكه والدین‌شان آنها را می‌بینند كافی بود تا غذاهای مغذی‌تر و با كالری كمتری انتخاب كنند.
البته شما همیشه نمی‌توانید هنگام غذا خوردن بچه‌های‌تان حاضر باشید به خصوص وقتی آنها بزرگ‌تر می‌شوند. اما تاثیر شما باقی خواهد ماند.
از همان روز اول مهم نیست چه چیزی به آنها می‌خورانید، دیدگاه شما نسبت به غذا، رویكرد شما نسبت به خوردن و روشی كه شما زندگی می‌كنید همه روی كودكان‌تان اثر می‌گذارند.
من معتقدم با كمی توجه و مراقبت، شروع تغذیه كودكان با رژیمی غنی از غذاهای سالم برای همه مقدور است.
