زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه كودك سالم

شیر هر پستانداری مخصوص شیرخوار همان‌گونه و شیر مادر نیز برای تغذیه شیرخوار انسان است. از طرف دیگر، شیر هر مادری ممکن است از نظر ترکیبات اختصاصی با سایر مادران متفاوت باشد، بنابراین هر شیرخوار باید به‌طور انحصاری، از شیرمادر خود استفاده نماید.

ترکیب شیرمادر از بدو تولد تا پایان دوره شیرخواری متفاوت بوده و ترکیبی است از بیش از 200 جزء شناخته شده ازجمله 20 نوع آنزیم و هورمون، عوامل دفاعی و فاکتور‌های مختلف مانند فاکتور رشد، فاکتور رشد سلول‌ها و رشته‌های عصبی و فاکتور رشد سلول‌های اپی‌تلیال که شیرخشک (شیر مصنوعی) فاقد همه این عوامل است.

شیرمادر به تنهایی به عنوان بهترین غذا برای شش ماه اول زندگی و تامین‌کننده بخش مهمی از انرژی و مواد غذایی در شش ماه دوم، همچنین سال دوم شناخته شده و استفاده از شیرمادر به طور انحصاری تا شش ماه اول و ادامه آن به مدت دو سال یا بیشتر توسط مجامع معتبر بین‌المللی مانند انجمن اطفال آمریکا، سازمان جهانی بهداشت (WHO)، یونیسف و سایر مجامع معتبر، مورد تایید و تاکید قرارگرفته است.

بنابراین از آن جا که شیر مادر هدیه‌ای با آثار ماندگار است که فواید آن تا آخر عمر همراه کودک خواهد بود مسلماً هدیه‌ای ارزنده‌تر از شیرمادر وجود ندارد و به‌طور قطع مادران ارجمند از اهداء آن به کودک خود دریغ نخواهند کرد. مهم‌ترین نشانه سلامت کودک، رشد‌ونمو (تکامل) مطلوب او است و بهترین راه برای تعیین کافی بودن شیرمادر و مناسب بودن تغذیه شیرخوار، استفاده از کارت پایش رشد است. در اینجا به 10 نكته برای شیردهی اشاره می‌شود.

برخی مخاطرات عدم استفاده از شیرمادر

اگر شیرخواران از شیرمادر محروم باشند و با شیر مصنوعی تغذیه شوند علاوه بر اینکه در معرض خطرات بی‌شماری مانند:

عفونت‌های گوش میانی (50 درصد)، بیماری‌های قلبی (64 درصد)، عفونت‌های تنفسی تحتانی (72 درصد)، آسم (25 درصد)، بروز دیابت نوع دو (39 درصد)، خطر مرگ ناگهانی (36 درصد)، سرطان خون (30 درصد)، چاقی (24 درصد) قرار می‌گیرند، خطرات و مشکلات متعدد دیگری نیز آنها را تهدید می‌کند. مانند:

آلودگی میکروبی و غیر میکروبی اولیه در کارخانه سازنده شیر مصنوعی.

وجود عناصر و ترکیبات نامناسب و فقدان ترکیبات حیاتی و ضروری مورد نیاز شیرخوار در شیر مصنوعی.

استفاده از آب آلوده برای شستشوی بطری و تهیه شیر.

خطا در آماده نمودن شیر مورد نیاز شیرخوار یعنی رقیق یا غلیظ تهیه کردن شیر مصنوعی.

خوراندن بیش از حد شیر مصنوعی جهت آرام کردن شیرخوار و در نتیجه ایجاد چاقی.

صرفه‌جویی در تعداد پیمانه‌های موردنیاز تغذیه شیرخوار (به علت فقر خانواده یا گرانی شیر مصنوعی) و در نتیجه، ایجاد سوءتغذیه.

تحمیل هزینه اضافی به خانواده.

تحمیل هزینه بیشتر برای خدمات بستری یا سرپایی کودک به دلیل ابتلای بیشتر به بیماری‌ها.

راه‌های تشخیص کافی بودن شیرمادر

مهم است که مادر اطمینان و اعتماد به نفس لازم در مورد توانایی تغذیه فرزندش را داشته باشد. این اعتماد به نفس می‌تواند در تحریک، تولید و ترشح شیر او بسیار موثر باشد به‌علاوه در همان هفته‌های اول تولد هم راه‌هایی وجود دارد که سبب می‌شود مادر اطمینان خاطر پیدا کند که شیرخوارش به مقدار کافی شیر دریافت نموده است.

افزایش وزن، دفعات دفع ادرار (تعداد کهنه‌های خیس و یا پوشک مرطوب) و دفعات دفع مدفوع بهترین نشانه‌های دریافت شیر است.

الف: افزایش وزن

معمولاً نوزادان پس از تولد، مقداری از وزن خود را از دست می‌دهند (آب اضافی ذخیره شده در بین سلول‌ها). کاهش وزن نوزاد معمولاً 5 درصد و حداکثر تا 7 درصد طبیعی است. کاهش وزن اگر بیش از 5 درصد باشد باید نوزاد را قبل از این که دچار مشکل جدی شود ارزیابی نمود. کاهش وزن تا 10 درصد هم به شرطی که شیردادن به خوبی پیش برود و نوزاد در معاینه طبیعی باشد قابل قبول است، ولی این کاهش وزن باید تا روز 10 الی 14 بعد از تولد جبران شده و نوزاد به وزن هنگام تولد خود رسیده باشد و از آن پس نیز به‌طور مطلوب وزن او اضافه شود.

نوزادانی که به طریق زایمان طبیعی متولد شده و به‌طور انحصاری و به‌طور مکرر با شیرمادر تغذیه می‌شوند نسبت به نوزادانی که از طریق سزارین به دنیا می‌آیند وزن کمتری از دست می‌دهند و کاهش وزن آنان سریع‌تر جبران می‌شود (40 درصد در مقابل20 درصد که روز ششم به وزن موقع تولد خود رسیده بودند). به طور کلی در سه ماه اول زندگی، شیرخوار 25 تا 30 گرم در روز وزن می‌گیرد که در هر ماه حدود 750 تا 1000 گرم است.

ب: دفع ادرار و مدفوع

به عنوان یک قانون سرانگشتی، حداقل دفعات ادرار و مدفوع در روز اول یک بار ادرار و یک بار مدفوع، روز دوم دو بار ادرار و دو بار مدفوع و روز سوم سه بار ادرار و سه بار مدفوع است. ادرار باید رقیق و زرد کم‌رنگ بوده و بوی تندی نداشته و کدر نباشد. خیسی پوشک باید درحد خیس شدن با 30 میلی‌لیترآب باشد. توصیه می‌شود تا دو ماهگی از پوشک‌های با قابلیت جذب بالا استفاده نشود، زیرا مقدار واقعی ادرار را مشخص نمی‌کند.

از روز چهارم تولد به بعد نوزادی که فقط شیر مادر می‌خورد در هر 24 ساعت حداقل شش کهنه را خیس می‌نماید. بعد از 6 تا 8 هفته اول زندگی، دفعات دفع ادرار به دلیل افزایش حجم مثانه او کمتر، ولی حجم ادرار بیشتر می‌شود. مدفوع نوزاد در 3 تا 4 روز اول غلیظ، سیاه رنگ و چسبنده است (قیری)...

برای خواندن بخش دوم- 10 نکته مهم در مورد تغذیه با شیرمادر- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- 10 نکته مهم در مورد تغذیه با شیرمادر- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش چهارم- 10 نکته مهم در مورد تغذیه با شیرمادر- اینجا کلیک کنید.