زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

شير مادر اكسير سلامت است

تغذیه با شیر مادر یك روش طبیعی برای تغذیه طفل است كه باعث می‌‌شود طفل یك شروع موفقی برای ادامه حیاتش داشته باشد. همه مادران به طور طبیعی و غریزی علاقمند هستند كه با شیر خود به تغذیه فرزندشان بپردازند. شیر مادر از لحاظ تغذیه‌‌ای برای شیرخوار کامل است و تمام مواد مغذی مورد نیاز کودک را به مقدار مناسب برایش فراهم  می‌کند .نوزاد باید هر زمان که میل دارد، در شب و یا روز این فرصت و امکان را داشته باشد که مستقیماَ از سینه مادرش شیر بخورد. تغذیه با شیر مادر از بروز تعداد زیادی از اختلالات جلوگیری می‌كند از جمله اینکه احتمال بروز علائم کمبود ویتامین A در کودک را کاهش می‌دهد. این ویتامین نه تنها در رشد و تکامل بینایی دخالت دارد بلکه در جلوگیری از عفونت‌های تنفسی نیز نقش با اهمیتی ایفا می‌کند. تقریبا تمام زنان قادر به شیردهی هستند‌، اما هنوز بسیاری از شیرخواران به‌طور كامل با شیرخشك تغذیه می‌‌شوند و یا شیر كمكی و مایعات اضافی را از ماه‌های اول عمر دریافت می‌كنند. برخی آمارها بیانگر این است که در ایران بیش از نیمی از نوزادان قبل از 4 ماهگی از تغذیه انحصاری با شیر مادر محروم می‌شوند كه در شهر‌‌ها و روستاها به فراوانی دیده می‌شوند. در طول بارداری، بدن مادر به‌طور طبیعی شروع به تولید شیر، جهت تغذیه نوزاد می‌‌كند.

در تمامی جوامع، مادران نوپا به کمک احتیاج دارند تا یاد بگیرند که چگونه از پستان به فرزندشان شیر بدهند. تغذیه با شیر مادر یکی از مفیدترین تغذیه‌هاست و همچنین باید مراقبت‌های بهداشتی برای کیفیت شیر برای نوزاد رعایت شود. برخی  متخصصان معتقدند نباید تا پیش از یک سالگی به کودک شیر گاو داد. کودکان نمی توانند شیر گاو را به راحتی شیر مادر یا شیر خشک هضم کنند چون شیر گاو سرشار از پروتئین و مواد معدنی است و به کلیه نارس نوزاد فشار می‌‌آورد.كودك نوپا بسیار پر تحرك و فعال است و با دست زدن به همه جا و همه چیز خود را به سهولت در معرض آلودگی‌‌ها و در نتیجه بیماری‌‌ها قرار می‌‌دهد، مواد موجود در شیر مادر، نقش حفاظتی بسیار مهمی برای كودك ایفا می‌‌كند و با بالا بردن قدرت ایمنی بدن، كودك را تا حدود زیادی از ابتلا به بیماری‌‌ها محافظت می‌‌كند. فراموش نكنیم كه تغذیه‌ نامحدود تقاضای شیرخوار، هم برای نوزاد و هم برای مادر او مفید است، حتی استفاده از بطری و پستانک در تغذیه کودک منجر به کاهش شیر مادر، صف‌بندی نامرتب دندان‌های کودک و افزایش احتمال بروز مشکلات دهانی در او می‌شود.

اگر مادربه هر دلیل نتواند شیرخوار خود را به وسیله پستانش تغذیه کند می‌تواند شیر خود را با دست یا شیر دوش درظرف غیر شیشه‌‌ای دردار بدوشد و این شیررا با فنجان به شیرخوار بدهد .عوامل زیادی برای تغذیه با شیر مادر وجود دارد كه ما را وادار كرد به سراغ فوق تخصص گوارش كودكان برویم تا در این خصوص گفتگویی با وی انجام دهیم. دكتر فاطمه فرهمند فوق تخصص گوارش كودكان و استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران در خصوص تغذیه با شیر مادرگفت: به دلیل مواد متعدد غذایی و ایمنولاژیكی و فاكتورهای دفاعی متعددی كه وجود دارد بهترین غذا برای نوزادی كه تازه متولد شده به غیر از  شیر مادر تغذیه دیگری نباید باشد. نه تنها شیر مادر، حتی آغوز یا كلستروم كه در شیر روزهای اول تولید شده توسط پستان مادر وجود دارد بسیار باارزش است، زیرا دارای آنتی‌بادی‌های مختلف برعلیه كلیه ویروس‌‌ها و میكروب‌ها متعدد می‌‌باشد.

در واقع باید گفت شیر مادر اكسیر سلامت است. فوق تخصص گوارش كودكان، شیرمادر رانسبت به شیر خشك ارجح‌تر و مفید‌تر دانست و بیان كرد:

مادری كه 9ماه باردار است، پس از تولد، شیرخودش را به بچه‌اش می‌‌دهد و كلیه مواد غذایی و ویتامینی كه در بدنش وجود دارد به شیر منتقل می‌‌كند و به كودك می‌‌دهد. اما شیر خشك از شیر گاو تهیه شده كه غیر انسانی است و لذا شركت‌های شیرخشك سعی كردند كه آن را شبیه شیر مادر كنند ولی هنوز آنقدر مهارت پیدا نكرده‌اند. شیر خشك هم از لحاظ اجزا، تركیبی یا اندازه‌ای متفاوت است. شیر مادر همیشه در دسترس وجود دارد و همیشه آماده است اما شیرخشك به این راحتی آماده نمی‌شود، به علاوه احتمال ورود عوامل بیماری‌زا با استفاده از شیشه و سر شیشه افزایش پیدا می‌‌كند و موجب بروز بیماری‌های زیادی در شیرخوار كه هنوز سیستم دفاعی او تكامل پیدا نكرده می‌گردد و شیرخوار را در خطر ابتلا به عفونت قرار می‌‌دهد.

استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران درباره مضرات شیرخشك نیز افزود: تركیبات شیر خشك به مراتب متفاوت‌تر از شیر مادر است. دستگاه‌های مختلف بدن نوزاد تحمل مشكلات را ندارد و ممكن است ایجاد كم آبی، افزایش كار كلیه و حتی عدم تمایل توسط نوزاد در شیرخوار را كند. لذا با توجه به فواید شیر مادر مشخص است كه اختلاف شیر مادر با انواع شیرهای خشك بسیار زیاد است و قابل مقایسه نیست.

اختلاف شیر مادر با انواع شیرهای خشك بسیار زیاد است و قابل مقایسه نیست.

وی درخصوص كافی بودن مقدار شیر مادر برای تغذیه شیرخوار تاكید كرد: تغذیه با شیر مادر زمانی می‌‌تواند كافی باشد كه نوزادی كه از شیر مادر استفاده می‌‌كند بعد از هر تغذیه راحت بخوابد و بی‌قراری و گریه نكند. مهمترین مساله در میزان تغذیه با شیر مادر وزن شیرخوار است.

فوق تخصص گوارش كودكان در ادامه افزود: اگر در 6 ماهگی یك شیرخوار2 برابر وزن خود را داشته باشد.

  (6 -7)كیلو، نشانه كفایت تغذیه می‌‌باشد. ناگفته نماند باید انتهای 6 ماهگی علاوه بر شیر مادر، غذای كمكی جهت كفایت كالری دریافتی روزانه به شیرخوار اضافه شود. غذاهای كمكی كه به شیرخوار داده می‌‌شود باید نرم، سهم‌الهضم و قابل تحمل برای شیرخوار باشد. اما متاسفانه برخی والدین از كوچكی به اشتباه مواد غذایی خانگی (آب خورش، آب آبگوشت)به شیرخوارشان می‌‌دهند كه اصلا درست نیست. غذای كمكی كه باید به شیرخوار داده شود (فرنی با آرد برنج، شیر و كمی هم آب) است، ‌باید تحمل شیرخوار را در غذاهای كمكی دید، اگر قابل هضم بود

كم كم باید به غذای كمكی شیرخوار افزود در غیر اینصورت خیر. دكتر فرهمند در باره نحوه چگونگی شیر دادن مادران شاغل اظهار داشت: اهمیت بسیار زیادی دارد كه یك مادر چگونه به فرزندش شیر بدهد. هر خانمی كه شغلی دارد باید قبول داشته باشد  كه می‌‌تواند علاوه بر شغلش مادر نیز باشد. با اقدامات و پیشنهادات انجمن تغذیه با شیر مادر توسط مجلس و دولت پذیرفته شد.

خوشبختانه مدت زمان مرخصی زایمان مادران به زمان شیر دهی از 3 ماه به 9 ماه تغییر كرده و این مدت زمان كافی برای خانمی كه شاغل است و می‌‌تواند به بچه خودش شیر بدهد مفید است. فوق تخصص گوارش كودكان همچنین بیان داشت: اگر مادر بیمار باشد و نتواند به فرزندش شیر دهد، شیر دوشیده شده‌اش را در داخل نایلون باید بگذارد و داخل یخچال به مدت 3 ماه می‌‌ماند. وی در پایان به اهمیت نقش پدر در تغذیه شیرخوار اشاره كرد  و اظهار داشت: نقش پدر بسیار مهم است. چرا كه از همان اول روزهای زایمان با حمایت‌های پدر، مادر به راحتی به بچه خود شیر می‌‌دهد، او را یاری می‌‌كند كه از لحاظ روحی و روانی شرایط بهتری داشته باشد.

 نتیجه‌گیری:

مادر شدن، یکی از عنوان‌هایی است که به محض تولد کودک به هر زنی داده می‌شود و این عنوان همیشگی است. یعنی تا آخر عمراو. مسؤولیت مادر و مقام مادر برای او محفوظ می‌باشد، حتی اگر فرزندش به سن میانسالی برسد، اما او هنوز یک مادر است. فرزند او در بزرگسالی و حتی زمانی که میانسال می‌شود در نزد دیگران یک فرد بزرگسال است، اما در چشم مادر، همیشه یک بچه است زیرا فرزند اوست. مادر شدن سرآغاز یک مسؤولیت خطیر و طولانی می‌باشد. تغذیه نیزیکی از موضوعات بسیار مهمی است که یک مادر باید از آن آگاهی کامل داشته باشد . تغذیه مادر، بر روی تغذیه فرزند او، چه در دوران جنینی و چه زمانی که فرزند وی به دنیا می‌آید تأثیر مهمی دارد. .

باتوجه به اهمیت تغذیه با شیر مادر به سراغ برخی از مادران رفتیم تا با تجربیات آنها در زمینه شیردهی به نوزادان

آشنا شویم:

سارا بخشی 33 ساله مادر ایمان كوچولو از تجربیات خود می‌گوید؛

 وقتی به ایمان كوچولو شیر می‌‌دهید از خوردن چه نوع گروه های غذایی پرهیز می‌‌كنید؟

من از تمام گروه‌های غذایی استفاده می‌‌كنم.

 خوردن برخی از مواد غذایی توسط مادران شیرده موجب دل درد و نفخ در شیرخوار می‌‌شود، نظر شما چیست؟

برای من كه تا بحال اینطور نبوده .

  وقتی به ایمان كوچولو شیر می‌‌دهید تا بحال شده در دوران شیر دهی رژیم هم بگیرید؟

به نظر من در دوران شیردهی رژیم گرفتن خیلی خطرناك است. بعضی از مادران بخاطر اینكه اندام خود را حفظ كنند به رژیم روی می‌‌آورند در حالیكه بسیار اشتباه است. شیر را از بچه می‌‌گیرند تا اندامشان زیبا بماند. به نظر من كسی كه به ظاهرش بسیار اهمیت می‌‌دهد اصلا نباید باردار شود.

  وقتی كه باردار بودید ورزش هم می‌‌كردید؟

بله. چون احساس كردم باید ورزش كنم، چون اگر ورزش نمی كردم تنبل می‌‌شدم، ورزش‌های سبك مثل پیاده روی، طناب زدن‌های كم در منزل انجام می‌‌دادم  تا گرفتار دردهای عضلانی نشوم، ورزش كردن تجویز پزشكم بود.

هدی قربانی 35 ساله  مادر هستی كوچولو هم تجربه‌های دوران شیردهی خود را اینگونه می‌گوید؛

   از شیشه شیر برای تقویت مكیدن هدی كوچولو استفاده می‌‌شود؟

اگر بچه از پستان مادر شیر بمكد این یك امر غریزی است ولی من سعی می‌‌كنم زیاد هدی را به شیشه شیر عادت ندهم. هراز چند گاهی از شیشه استفاده می‌‌كنم.

  تا بحال شده  بنا به دلایلی شیر خودتان را بدوشید ؟

من به شخصه این كار را نه زیاد ولی انجام دادم. كسی هم كه این كار را انجام می‌‌دهد باید نكات بهداشتی را رعایت كند. من بعد از اینكه شیرم را می‌‌دوشم بنا به گفته پزشكم داخل یخچال باید 6 - 7 ساعت بگذارم بماند. همین كار را هم انجام می‌‌دهم . ولی دوست دارم وقتی هدی شیر می‌‌خواهد همان موقع بدهم و در یخچال نگهداری نكنم.

  آیا خودتان هم از شیر استفاده می‌‌كنید؟

همیشه خیر، فقط برای صبحانه یك لیوان شیر به همراه یك عدد میوه و نان با پنیر می‌خورم.

  وقتی به بچه شیر می‌‌دهید روزه هم می‌‌گیرید؟

اصولا رسم بر این است كه بنا به تجویز پزشكان مادران شیرده نباید روزه بگیرند چون با كمبود مواد مغذی موجود در شیر مواجه می‌‌شوند اما من روزه می‌‌گیرم. خدا را شكر كه تا به امروز شیرم كافی بوده، با وجود اینكه خیلی گرسنه و تشنه می‌‌شوم، ولی اگر با كمبود شیر مواجه شوم مجبورم از غذای كمكی استفاده كنم .

فاطمه امانی 38 ساله مادر هستی و یگانه كوچولو، یكی دیگر از مادرانی است كه برای ما از سختی‌های دوران شیردهی می‌گوید؛

   به دوقلو شیر دادن خسته‌تان نمی‌كند؟

خسته می‌‌شوم اما چاره‌ای ندارم. به نظر من مادرانی كه شیرده هستند باید در طول روز به اندازه كافی استراحت كنند، حجم كارهای خودشان را كمتر كنند. مادر من هر روز به من سر می‌‌زند، چون دست تنها از عهده شیر دادن به دو تا بچه بر نمی‌آیم.

   نقش همسرتان در این دوران چقدر می‌‌تواند مفید باشد؟

حمایت و نقش همسر بیشتر از همه می‌‌تواند موثر باشد. همین كه احساس كنید در خانه است و كمك تان می‌‌كند و سختی زندگی را به جانش می‌‌خرد خستگی از تن مادر برطرف می‌‌شود. خدا را شكر همسر من پشتیبانم است و احساس می‌‌كنم بدون او نمی توانم به دوقلوها رسیدگی كنم.

‌   شما چقدر از پستانك در دوران شیردهی استفاده می‌‌كنید؟

پزشكم گفته بود مكیدن پستانك باعث می‌‌شود كه كودك با نحوه شیرخوردن از سینه مادر مشكل پیدا كند و ارتباط برقرار كردنش با سینه مادر كمتر شود و میزان شیردهی مادر كاهش می‌یابد. اما من مجبورم وقتی یكی از بچه‌‌ها گریه می‌‌كند در دهان یكی پستانك بگذارم و به دیگری شیر بدهم و بالعكس. دوقلو زاییدن شرایط خاص خودش را دارد، یا نباید بچه‌دار شوید یا اگر هم شدید باید سختی‌هایش را هم به جان بخرید. هر بچه‌ای برای مادرش عزیز است. من هم سختی‌هایش را تحمل می‌‌كنم تا در آینده فرزندان خوبی برای خانواده و جامعه‌شان شوند.

‌   آیا تا بحال داروهای گیاهی؛ خودسرانه استفاده كرده‌اید؟

خدا را شكر تا حالا كه نداشتم و پزشكم برایم ممنوع كرده، اما گفتند مصرف آسپرین و استامینوفن با دوز معمولی ضرری ندارد و برای مادر و بچه مانعی ندارد. خدا را شكر تا حالا این قرص‌‌ها را هم استفاده نكردم.