برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی
كودكان عزیزترین و گرانبهاترین سرمایه‌های والدین‌شان را تشكیل می‌دهند و بدون اغراق بزرگ‌ترین آرزوی تمام والدین، رشد كافی و سلامت و شادابی كودكانشان است. بسیاری از مادران نسبت به رشد فرزندانشان حتی حساسیت و وسواس نشان می‌دهند و دائماً نگران این مسئله هستند كه جهت تأمین رشد كافی اطفالشان چه كنند و چه ترفندهائی بكار ببرند.
همین وسواس موجب می‌شود كه گاه به اعمالی در ارتباط با تغذیه كودكانشان اقدام نمایند كه نه تنها مفید و سالم نیست بلكه می‌تواند زیان‌های فراوانی برای سلامت آنان به بار آورد. اكنون این سوال در ذهن خوانندگان عزیز مطرح می‌شود كه:
رشد كودكان تا چه میزان با تغذیه در ارتباط است؟
چه اقدامات تغذیه‌ای كه توسط مادران در مورد اطفالشان اعمال می‌شود می‌تواند برای آنان زیان‌آور باشد؟
چه نوع تغذیه‌ای در حفظ سلامت و به خصوص تأمین رشد كودكان مؤثر است؟
برای پاسخ به این سوالات لازم است هر یك از قسمت‌های فوق را بطور جداگانه مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
ارتباط تغذیه با رشد
آنچه كه امروزه مورد تأیید جامعه علمی تغذیه و پزشكی است این است كه تغذیه ارتباط بسیار اساسی و قابل اهمیتی در تأمین رشد كودكان و نوجوانان به عهده دارد، البته تأثیر عوامل دیگری از قبیل وضعیت ژنتیكی، وضعیت هورمونی و استرس را نیز در این ارتباط نمی‌توان نادیده گرفت، اما اثرات بسیار مهم تغذیه بر رشد، مورد توجه خاص متخصصین تغذیه و پزشكان قرار گرفته است تا جایی كه برخی از كشورها كه اهالی آن دارای ژن كوتاه قدی می‌باشند با تغذیه كافی، مناسب و صحیح بتوانند اثر رشد قدی افراد را تا حدود زیادی افزایش دهند.
البته به همراه تغذیه، ورزش مناسب و مداوم نیز بسیار مؤثر است، از جمله این ممالك می‌توان از كشور ژاپن نام برد كه در سال‌های گذشته، با روش صحیح و مناسب تغذیه‌ای و نیز ورزش‌هایی‌كه به رشد طولی قد كمك می‌كنند، بر كوتاهی ژنتیكی قد غلبه كرده و نسلی بلند قد را پرورش داده‌اند.
اقدامات غلط و نامناسبی كه برخی مادران جهت افزایش قد كودكانشان اعمال می‌كنند
از آنجایی كه یكی از دغدغه‌های مهم مادران، مسئله رشد كودكانشان است، لذا جهت تأمین رشدكافی برای اطفالشان به هر ترفند و اقدامی حاضرند مبادرت نمایند تا فرزندانشان از رشد مناسب برخوردار شوند.
متأسفانه در این میان، برخی افراد یا شركت‌های سودجو از این آرزو و تمایل بسیار شدید مادران سوءاستفاده كرده و داروها و موادی را به همین منظور به آنان پیشنهاد می‌نمایند كه نه تنها برای كودكان مفید نیست، بلكه به سلامت آنان لطمات مهم و گاه غیرقابل جبرانی نیز وارد می‌سازد.
این داروها گاه از مواد هورمونی تشكیل شده‌اند كه مصرف بی‌رویه آنها می‌تواند خطرناك باشد و عوارض زیادی برای اطفال ایجاد نماید و یا از موادی كه آنها را نیروزا می‌نامند و اظهار می‌دارند كه موجب افزایش نیرو و انرژی كودكان شده و رشد آنها را تسریع می‌كند و به رشد قدی آنها كمك می‌كند، استفاده می‌نمایند.
لازم است مادران عزیز به این نكته توجه داشته باشند كه این داروها مضر یا بی‌خاصیت بوده و كمكی به رشد فرزندانشان نمی‌كند، بلكه صدمات و زیان‌های فراوانی نیز به سلامت آنان وارد می‌سازد. برخی از مادران جهت تسریع و بهبود رشد كودكانشان به رژیم‌های غذائی غلط و ناسالم خودسرانه و یا زیرنظر افراد غیرمتخصص اقدام می‌كنند كه در اینجا به چند نمونه از این رژیم‌ها اشاره می‌شود.
رژیم‌های غذائی غلط و ناسالم
مصرف كره یا سایر چربی‌ها به مقدار زیاد در برنامه غذائی كودكان به عقیده برخی مادران، موجب افزایش رشد كودكان می‌شود و حتی چنانچه كودكی ارث كوتاهی قد داشته باشد، به عقیده این مادران، با مصرف چربی زیاد، می‌تواند به این ارث غلبه كرده و از رشد كافی برخوردار شود.
البته كره به علت دارا بودن ویتامین A بالا در رشد قدی كودكان و نوجوانان موثر است، اما از سوئی دیگر با داشتن كلسترول بالا، افراط در مصرف آن موجب افزایش چربی‌های نامطلوب خون و مساعد كردن زمینه بدن كودكان جهت ابتلا به اختلالات قلبی- عروقی و سكته در سنین بالاتر عمر می‌شود.
روغن‌های مایع و چربی‌های گیاهی مانند چربی موجود در مغزدانه‌ها (آجیل) و یا دانه‌های روغنی (زیتون) برای حفظ سلامت قلب و عروق مفید است، ولی افراط در مصرف آنها موجب چاقی و اختلالات ناشی از آن خواهد شد. مصرف چربی‌های حیوانی نیز به علت دارا بودن كلسترول بالا، به مقدار زیاد توصیه نمی‌شود، ولی اصولاً مصرف چربی زیاد، تأثیری در بهبود و افزایش رشد ندارد.
بعضی از مادران معتقدند كه مصرف گوشت قرمز به رشد اطفال كمك می‌كند و در نتیجه در برنامه غذائی آنان، مقدار زیادی گوشت می‌گنجانند. البته انواع گوشت (قرمز و سفید) به علت آنكه از منابع غنی پروتئین حیوانی با كیفیت بالا هستند، در رشد مؤثرند، ولی به هیچ‌وجه افراط در مصرف گوشت نمی‌تواند موجب افزایش رشد كودكان بشود و لازم است از گوشت و سایر پروتئین‌های حیوانی به مقدار لازم و مناسب استفاده شود و در مصرف این مواد افراط نشود.
استفاده از گوشت و سایر پروتئین‌های حیوانی به مقدار زیاد، از جذب ثانویه كلسیم در كلیه‌ها پیشگیری كرده و باعث افزایش دفع كلسیم از ادرار می‌شود در نتیجه نه تنها به رشد اطفال لطمه می‌زند، بلكه می‌تواند موجب نرمی استخوان در آنان بشود...
برای خواندن بخش دوم -رشد كودكان، مهم‌ترين دغدغه مادران -اینجا کلیک کنید.
