اعظم محمودوند
یک سوم تا نیمی از کودکان ما دارای اضافه وزن یا چاق تلقی می‌شوند و با توجه به ارتباط چاقی با سلامتی این یک آمار بسیار هشداردهنده است. معمولا کودکان چاق در مقایسه با همسالان با وزن متناسب عزت نفس کمتری دارند. به علاوه، ممکن است وزن‌های اضافه برای سلامتی آنها زیان‌آور باشد، زیرا به کرات ثابت شده است که معمولا آن کودکان چاق به بزرگسالان چاق تبدیل می‌شوند.
ارزیابی وزن كودك
شاخص توده بدنی یا BMI ابزاری است که معمولا در ارزیابی وزن کودک براساس قد و وزن مورد استفاده قرار می‌گیرد. BMI مستقیما چربی بدنی را تعیین نمی‌کند اما یک شاخص قابل اطمینان برای تعیین احتمال چربی بدنی بالا است. به محض تعیین BMI، می‌توان آن را با حد نصاب گروه‌های سنی مختلف که توسط مراکز کنترل بیماری آمریکا ارائه شده است، مقایسه کرد. این مقایسه «یک صدک BMI» را ارائه می‌کند که وزن کودک را در محدوده ذیل قرار می‌دهد:
وزن كم (کمتر از صدک پنجم)
وزن متناسب (صدک پنجم تا زیر صدک هشتاد و پنجم)
اضافه وزن (صدک هشتاد و پنجم تا کمتر از صدک نود و پنجم)
چاق (صدک نود و پنجم و بالاتر)
چنانچه صدک BMI «اضافه وزن» یا «چاق» را نشان دهد، احتمالا پزشک آزمایش جامع‌تری انجام می‌دهد تا مشخص شود BMI نمایانگر بافت چربی است یا اینکه به علت ساختمان بدنی طبیعی کودک بالا است. مراکز کنترل بیماری آمریکا توصیه می‌کنند که رسیدگی به مسائل و مشکلات وزن از سن دو سالگی آغاز شود.
برای کودکان، چاقی و داشتن اضافه وزن دشوار است. بزرگسالان به دشواری‌های حمل کیلوهای اضافه واقفند اما برای کودکان چاقی می‌تواند دوران دشواری باشد.
عواقب احساسی چاقی در كودكان
مطالعات نشان داده است که کودکان چاق از استرس‌های اجتماعی و احساسی نیز رنج می‌کشند و دوران دشوارتری را در مقایسه با همسالانشان سپری می‌کنند و دچار علائم استرس روحی و احساسی (نظیر ناتوانی در تمرکز، تحریک‌پذیری، غمگینی و احساس شکست) نیز می‌شوند. یکی از آثار نامطلوب این اضطراب گرایش به پرخوری و تلاش برای رسیدن به آرامش است و این یک چرخه معیوب است.
این مشکل برای کودکی که از سن پنج سالگی یا بیشتر دچار اضافه وزن بوده عمیق‌تر ظاهر می‌شود. برای مثال، اگر یک کودک 9 ساله چاق شود، از عواقب احساسی رنج خواهد کشید؛ با این وجود اگر او از زمان ورود به مهدکودک اضافه وزن داشته باشد، بیشتر امکان دارد که دچار مسائل و مشکلات عزت نفس نیز بشود.
به نظر می‌رسد علت آن، این باشد که او هنگام ترک آغوش مادر و ورود به «این فضا» احتمالا اولین بار بوده که به خاطر وزنش مورد تمسخر قرار گرفته است. این شرایط موجب شکل‌گیری الگوی احساس خود آگاهی می‌شود. اکثر کودکان چاق در بزرگسالی نیز دچار چاقی و اضافه وزن هستند. از این رو، در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با چاقی مزمن مانند دیابت، بیماری قلبی، اختلالات خواب، پرفشاری خون و کبد چرب قرار می‌گیرند.
یافتن دلایل اولیه چاقی در درجه اول اهمیت قرار دارد. والدین و سرپرست‌ها باید اصول اولیه تغذیه خوب را بیاموزند و تا حد امكان آن را در اوایل زندگی کودک به اجرا گذارند. بر همین اساس چند اصل مهم تغذیه سالم در ذیل ارائه می‌شود:
افزایش دریافت میوه و سبزیجات
كاهش دریافت چربی، به ویژه چربی اشباع شده، کلسترول و چربی‌های ترانس
حذف غذاها و نوشیدنی‌های قندی از برنامه غذایی
افزایش دریافت غلات کامل و سبوسدار
گنجاندن تمرینات ورزشی روزانه در برنامه کاهش وزن کودک
مراجعه به پزشك
به پزشک مراجعه کنید تا اختلالات جسمی و هورمونی و عامل چاقی کودکتان مشخص و درمان شود. گذشته از اینها، یک کودک رو به رشد نباید تحت «رژیمی» که برای بزرگسالان طراحی شده است، قرار گیرد. نیازهای یک کودک کاملا متفاوت است. او نیاز به کاهش وزن دارد اما در عین حال به مواد مغذی نیز برای رشد و پرورش نیاز دارد.
والدین نباید مرتکب اشتباه شوند و سر خود از اطلاعات مربوط به بزرگسالان برای کودکان استفاده کنند. ارقام به یک شیوه محاسبه می‌شود، اما «قوانین تفسیر» در کودکان متفاوت است. وزن و قد کودکان به طور مداوم تغییر می‌کند و تنها یک متخصص می‌تواند تعیین کند این آمار و ارقام برای فرزند شما مناسب است یا خیر.
بازگشت كودك به جاده سلامتی
1. هر روز وعده‌ها و میان وعده‌های غذایی سالم تهیه کرده و بر میوه و سبزیجات، غلات کامل، گوشت‌ها و فرآورده‌های لبنی کم چرب تاکید ورزید.
2. نوشیدنی‌هایی را که با شکر شیرین شده‌اند را از برنامه غذایی حذف کنید.
3. زمانی را که فرزند شما در جلوی کامپیوتر، تلویزیون و یا سایر دستگاه‌های الکترونیکی سپری می‌کند، به حداقل برسانید.
4. فرزندتان را وادار كنید تمرینات بدنی کافی انجام دهد. اکثر کودکان این کار را انجام نمی‌دهند. آکادمی امراض کودکان آمریکا توصیه می‌کند که کودکان حداقل 60 دقیقه در روز تمرینات بدنی انجام دهند.
5. عادات غذایی خوب و سالم و تمرینات بدنی کافی برای سلامتی فرزند شما و به حداقل رساندن خطر بیماری و چاقی وی در بزرگسالی ضروری است.
آنها را ترغیب کنید که همین امروز نوشیدن نوشابه‌های قندی را متوقف کنند! این اقدام به سرعت BMI آنها را بهتر خواهد کرد.
