زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

حرف شنوی در كودكان

مادرها بهتر می‌دانند و آنها باید به شما بگویند كه چه كار بكنید و چه كار نكنید. این جمله معروف اغلب مادرها خطاب به كودكان‌شان است خصوصا وقتی كه از آنها توقع حرف‌شنوی دارند، اما مادرها و پدرها نیز گاهی اوقات به نصیحت و پند احتیاج دارند و باید برخی نكات را به آنها آموخت یا یادآوری كرد تا بتوانند راحت‌تر از عهده تربیت فرزندانشان برآیند. بنابراین نكات تربیتی مثبت برای رشد مناسب شخصیت هر كودك، ضروری و لازم هستند.

 سوال والدین

من گاهی اوقات از رفتارها و حركات دختر سه‌ساله‌ام به شدت عصبانی می‌شوم. او به من گوش نمی‌دهد و به حرف‌هایم بی‌توجه است، داد و فریاد زدن‌‌هایم هم كاملا بی‌تاثیر است. در چنین مواقعی به شدت احساس درماندگی و استیصال می‌كنم. دوست ندارم او را كتك بزنم و از تنبیه فیزیكی استفاده كنم و یا اینكه با ناسزا و حرف‌های زشت تنبیه‌اش كنم چون در دوران كودكی والدینم چنین رفتاری با من داشتند و این كار آنها به شدت مرا ناراحت می‌كرد، اما از طرفی هم نمی‌دانم چه كار باید كنم. می‌خواهم كه او مرا بفهمد و به حرف‌هایم توجه كند می‌خواهم وقتی كه به او چیزی می‌گویم، اطاعت كند و حرف گوش كن باشد، مگر این انتظار زیاد یا بی‌جا است؟

پدر و مادر من كه در دوران كودكی رفتار مناسبی با من نداشتند، در حال حاضر كاسه داغ‌تر از آش شده‌اند. مرتبا به من توصیه می‌كنند كه رفتار خوبی با دخترم داشته باشم و یكریز نكاتی از تربیت كودكان را به من تذكر می‌دهند. در چنین مواقعی بیشتر كنترل خود را از دست می‌دهم و عصبانی می‌شوم. آیا این رفتارها برای یك كودك سه ساله طبیعی و عادی است؟

از طرف یك مادر به شدت عصبانی

پاسخ: سلام به مادرها و پدرهای به شدت عصبانی كه كنترل خود را از دست داده‌اند، اولا باید یادآوری كرد كه شما شكست‌خورده و بازنده نیستید و نباید احساس درماندگی و بیچارگی كنید فقط به تعدادی راهكار و ابزار جدید نیاز دارید.

ابتدا باید بتوانید با خودتان مهربان‌تر باشید. رفتار نرمال و طبیعی برای برخورد  با یك كودك سه ساله چیست؟ مهم نیست كه فرزندتان چند ساله است. چیزی كه مهم است تاثیر رفتار فرزندتان روی شما و تاثیر رفتار شما روی فرزندتان است.

كودكان در سن مهد كودك و قبل از رفتن به مدرسه با مهارت‌های جدید و تازه آشنا می‌شوند و آنها را در خود پرورش می‌دهند. آنها استقلال بیشتری می‌خواهند، مثلا می‌گویند: می‌خواهم خودم به تنهایی اینكار را انجام دهم! آنها كم‌كم معنی دوستی را می‌فهمند. یكی از بهترین كارهایی كه می‌توانید انجام دهید تا بهتر بتوانید با كودك سه ساله‌تان برخورد كنید این است كه آنها را برای حفظ و نگهداری این مهارت‌های جدید كمك كنید. بدون آنكه وارد یك چرخه ناسالم رفتاری شوید سعی كنید با مهربانی به كودك خود نزدیك شوید و به دنبال راه‌هایی باشید كه كودكتان بتواند از هر موقعیت چیز تازه‌ای یاد بگیرد. هر چه بیشتر به كودك‌تان اجازه دهید كارهایش را مستقل انجام دهد (هر چند كه آن كار كامل انجام نشود) او كمتر به شما می‌پرد (‌با شما جنگ و دعوا می‌كند) و سر هر چیز كوچك و بزرگی با شما پرخاشگری نمی‌كند كدام یك از كارهای مربوط به خانه را می‌توانید به او بسپارید و او نیز در این سن و سال می‌تواند از عهده انجام‌شان برآید؟ وقتی كه كاری را به او سپردید، به دنبال راه‌هایی باشید كه بتوانید به او به صورت غیر مستقیم نیز كمك كنید. مثلا وقتی كه از خرید به خانه برمی‌گردید و دستها‌ی‌تان پر هستند از او بخواهید كه در را برای شما باز نگه دارد یا اینكه میز غذا را بچیند و... به این ترتیب انجام رفتارهای درست و مثبت را به او می‌آموزید و فرصت كمتری به او می‌دهید تا به سمت رفتارهای منفی و نادرست كشیده شود.

اگر با به كارگیری این روش‌ها، باز هم فرزندتان به رفتارش ادامه داد، می‌‌توانید از این راهكارها بهره‌مند شوید:

 كمی فرصت به او و خودتان بدهید

در مورد برخی از كودكان، گذشت زمان بهترین راهكار است. نهایتاً تنها كسی كه می‌‌تواند او را كنترل كند، خودتان هستید، پس بهتر است كه آرامش و خونسردی خود را حفظ كنید و بگذارید مدتی بگذرد و اگر كودكتان باز هم به رفتارش ادامه داد و هیچ تمایلی به پیروی از قوانین شما نداشت، می‌توانید راهكارهای دیگر را انتخاب كنید.

 خودتان را رئیس خانه نشان ندهید

بسیاری از والدین بر این باورند كه مادر هر خانواده حكم رئیس داخل خانه را دارد و همه چیز باید تحت كنترلش باشد. فراموش نكنید كه شما الگوی فرزندتان هستید و او در تمام لحظات زندگیش از شما تقلید می‌كند، كودكان ما بیشتر از آنچه كه انجام می‌دهیم یاد می‌گیرند تا آنچه كه می‌گوییم. اگر آنها ببینند كه شما مرتباً می‌خواهید ژست و حالت رئیس‌ها را داشته باشید او نیز به تقلید از شما می‌خواهد رئیس باشد و متاسفانه وقتی چنین مسئله‌ای رخ می‌دهد، اختلافات و ناراحتی‌ها شروع می‌شوند.

 در مقابله با مشكلات انعطاف‌پذیری داشته باشید

به جای رئیس بودن خود را راهنما و مربی كودك‌تان بدانید. فرصت بدهید تا او نیز تجربه كند و عواقب رفتارهایش را بپذیرد. مثلاً «قبل از رفتن به خانه مادربزرگ، باید اسباب‌بازی‌ها را تمیز كرد، پس می‌خواهی ظرف مدت 5دقیقه آنها را تمیز و مرتب كنی؟»

اگر كودكتان باز هم تمایلی به تمیز كردن نداشت، پس او را آن روز به خانه مادربزرگش نبرید. آنها باید بدانند كه قوانین برای چه هستند و مهم‌تر از آن اینكه شما به قوانین احترام می‌گذارید و طبق آنها رفتار می‌كنید. وقتی كه به این رفتار خود تداوم ببخشید، كودك‌تان یاد می‌گیرد كه بیشتر به شما و به آنچه می‌گویید و انجام می‌دهید، اعتماد كند و رفتارهایش را مطابق با شما و قوانین‌تان كند.

 محكم و ثابت بمانیداما مهربانی را فراموش نكنید

اگر دعوا می‌كند، شما نیز از موضع خود كوتاه نیایید ولی اینكار را با گفتن حرف‌های زشت و نامناسب، كتك زدن و تنبیه كردن انجام ندهید. ثابت و محكم روی حرف‌تان بمانید ولی در عین حال مهربانی را هم فراموش نكنید. به فرزندتان بگویید كه هرگاه دوست داشته باشد، آغوش‌تان به روی او باز است. حفظ آرامش و خونسردی‌تان بسیار مهم است چرا كه باعث می‌شود همواره عاقلانه‌تر و حساب‌ شده‌‌تر عكس‌العمل نشان دهید.

 از نتایج كارها و رفتارهایش استفاده كنید و به او یاد بدهید كه آنها را كنترل كند

تنبیه فیزیكی و كتك زدن كودكان به آنها احساس بدی می‌دهد و حس تلخی كه تجربه می‌كنند را در سال‌های بعدی زندگی‌شان فراموش نخواهند كرد. تنبیه كردن فقط در مواردی خاص و در برخی كودكان نتیجه مثبت دارد. اگر همیشه و همیشه فقط یك عكس‌العمل و رفتار ثابت از شما بروز كند، كودك‌تان متوجه اشتباهاتش نمی‌شود. گاهی اوقات لازم است كودك با نتایج رفتارها و كارهایش روبرو شود. مثلا اگر كودك‌تان به هنگام بازی با كامپیوتر رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی از خود بروز می‌دهد، زمان  بازی كردنش را بسیار محدود كنید تا متوجه نتیجه كارش شود، اگر با ظرف غذایش بازی می‌كند و مرتباً محتویات داخل آن را به بیرون پرت می‌كند، غذا را از جلویش بردارید و به او بگویید كه از شام خبری نیست. این واكنش‌ها را سریع ولی همراه با مهربانی انجام دهید.

 از او به خاطر كارها و رفتارهای خوبش تشكر كنید

كودكان دوست دارند كه خوشایند و مورد قبول باشند و باید بدانند كه چگونه می‌توانند خوشایندتر باشند. شما در جایگاهی هستید كه این مسئولیت را به عهده دارید. یاد بگیرید كه به فرزندتان انگیزه بیشتری بدهید. رفتارهای خوب و خوشایند داشتن نیاز به زمان و تمرین دارد. اگر اكنون برای این اهداف وقت بگذارید و انرژی صرف كنید در آینده نزدیك بسیاری از دردسرها و مشكلات را نخواهید داشت. از نكات مثبت تربیت فرزند استفاده كنید، كتاب بخوانید، تمرین كنید، به كودكتان انگیزه كافی بدهید تا تلاش كند خوب‌تر باشد و... منتظر تغییر رفتار در او باشید چرا كه او هر روز بهتر و بهتر خواهد شد.