اعظم اسلامی مجد
نفخ شكم در افراد مختلف، شكل‌های متفاوت دارد. نفخ، ایجاد گاز و یبوست می‌تواند هر كسی را آزار دهد از نوزادان گرفته تا افراد پیر و سالخورده. معمولا این مشكلات نشان دهنده بیماری و مسئله جدی و خاصی نیستند، اما وقتی كه نوزادی درگیر آن میشود، نه تنها خودش بلكه همه اطرافیانش را به شدت آزرده می‌سازد.
چه عاملی باعث نفخ در نوزادان میشود؟
بلعیدن هوا
بلع هوا از رایج‌ترین علل ایجاد نفخ در نوزادان است.
اینكه نوزاد هر روز مقداری هوا ببلعد، امری غیر قابل اجتناب است. همانطور كه همه ما همیشه مقداری هوا می‌بلعیم و آن را وارد دستگاه گوارش می‌كنیم. کودکان این مقدار هوا را از طریق:
- شیر خوردن (سینه مادر و یا شیشه شیر)
- خوردن غذاهای جامد (مخصوصا وقتی كه تند تند غذا می‌خورند)
- گریه كردن
- قورت دادن آب دهان و بزاق
- مكیدن پستانك
وارد بدن خود می‌كنند. در نوزادی كه از شیر مادر خودش تغذیه می‌كند، بلعیدن هوا به دلیل درست قرار نگرفتن سینه مادر در دهان نوزاد است.
در نوزادانی كه از شیشه شیر، شیر می‌نوشند نیز نوزاد به دلیل اینكه نوك شیشه شیر را نمی‌تواند به خوبی در دهانش جای دهد. مقداری هوا وارد دهانش می‌كند.
در گذشته‌ها از قدیمی‌تر‌ها می‌شنیدیم كه در روزهای بادی نباید نوزادان خردسال را از خانه خارج كرد.
خوردن غذاهایی كه فیبر زیادی دارند مثل غلات و غذاهای چرب
برخی از كودكان به فیبر غذاها حساسیت دارند و ممكن است با مصرف غذاهای پر فیبر دچار نفخ و گازمعده شوند لذا با توجه به آنچه كودكتان می‌خورد می‌توانید عامل را شناسایی كنید و آن را از برنامه غذایی‌اش حذف نمایید.
هضم نوعی پروتئین كه در شیر مادر و شیرخشك است
اگر نوزاد شما از شیر خودتان تغذیه می‌كند و دچار نفخ میشود ممكن است به نوعی پروتئین موجود در شیر خودتان حساس باشد به این معنی كه نمی‌تواند آن را هضم كند و دچار نفخ میشود.
اگر از شیر خشك استفاده می‌كنید و باز هم دچار همین وضعیت میشود، احتمالا به پروتئین شیر گاو نیز حساسیت دارد و باید در این رابطه از پزشك كمك بگیرید.
مصرف برخی سبزیجات
كودكان نیز همانند بزرگترها با خوردن برخی از انواع غذاها و سبزیجات دچار نفخ می‌شوند مثلا نخود سبز، بروكلی و كلم در برخی افراد بسیار نفاخ هستند.
خوردن غذاهای سالم خیلی خوب است اما زمانی كه ایجاد ناراحتی می‌كند باید از برنامه غذایی حذف شود.
نوشیدن بیش از حد آب میوه‌ها
به طور كلی والدین در مورد دادن آب میوه به فرزندان خردسال خود معمولا زیاده‌روی می‌كنند، اگر فرزندتان هر روز بیشتر از یك لیوان آب میوه بنوشد، ممكن است در دستگاه گوارش او مقداری گاز جمع شود.
برخی از كودكان مدت زمان بیشتری نیاز دارند تا بتوانند فروكتوز و ساكاروز موجود در آب میوه‌ها را هضم كنند بنابراین گاز زیادی تولید میشود.
نوشیدن آب میوه‌ها باعث میشود كه كودك برای وعده‌های اصلی غذا احساس گرسنگی نكند و آنها را از دست بدهد در ضمن قند فراوان موجود در آنها نیز باعث فساد و تخریب دندان‌ها میشود.
نوشیدن بیش از حد نوشابه‌های گازدار
نوشیدنی‌های كربنات دار مثل نوشابه حاوی اسید فسفریك هستند و اسید فسفریك نیز ایجاد گاز در دستگاه گوارشی می‌كند.
نوشابه باعث میشود كه كودك احساس سیری كند و حتی تمایلی به نوشیدن آب و شیر كه برای بدنش لازم و ضروری است، نشان ندهد سعی كنید نوشابه‌های مضر را از برنامه غذایی كودك دلبندتان حذف كنید.
عدم دریافت آب كافی
نوشیدن آب باعث از بین رفتن مشكل نفخ شكم فرزندتان نخواهد شد ولی باعث برطرف شدن یبوست در آنها میشود و مقداری از گاز جمع شده در دستگاه گوارشی از طریق مدفوع از بدن دفع میشود مطمئن باشید كه فرزندتان روزانه چند لیوان آب می‌نوشد.
آیا نفخ شكم می‌تواند نشان دهنده مشكل جدی دیگری باشد؟
اگر بعد از رفع عوامل موثر و ایجاد كننده نفخ، باز هم كودكتان از این مشكل رنج می‌برد و یا اینكه مقدار گاز جمع شده در دستگاه گوارش او بسیار زیاد بوده و با علائمی مثل استفراغ، اسهال، كاهش اشتها و تب همراه است حتما موضوع را با پزشك او در میان بگذارید.
عفونت دستگاه گوارشی و روده‌ها، آپاندیس و آلرژی‌های غذایی نیز می‌توانند این علائم را داشته باشند.
سندرم روده تحریك پذیر، برخی از انواع ویروس‌های روده‌ای، مصرف برخی از انواع آنتی‌بیوتیك‌ها و بیماری سلیاك از دیگر عوامل مهم هستند كه می‌توانند باعث نفخ شكم شوند.
چگونه نفخ کودک را درمان كنیم؟
به طور كلی، كودكی كه دچار نفخ زیاد میشود نیاز به درمان پزشكی ندارد مگر آنكه به یكی از مشكلات و بیماری‌های جدی فوق دچار باشد. با كمی مدیریت و كنترل غذایی می‌توانید مشكل نفخ فرزندتان را رفع كنید مثلا اجازه ندهید هوای زیاد وارد دهانش شود.
مصرف پروبیوتیك‌ها نیز باعث كاهش گاز اضافی بدن میشود. پروبیوتیك در ماست و سویا وجود دارد ولی در این زمینه حتما نظر پزشك فرزندتان را جویا شوید شما می‌توانید مصرف برخی از غذاهای نفاخ را از برنامه غذایی‌اش حذف كنید.
مثل كلم، سیب‌زمینی، بروكلی، كاهو، ذرت، مارچوبه، گل كلم، نخود سبز و حبوبات.
این سبزیجات و میوه‌ها مواد مغذی مفیدی دارند كه مصرف‌شان برای بدن ضروری است.
بنابراین باید ویتامین‌ها و املاح موجود در آنها را از طریق دیگری به بدن فرزندتان برسانید حتما در این باره از پزشك متخصص تغذیه كودكان كمك بگیرید.
برخی از این مواد غذایی نفاخ با تغییر دستور پخت و تهیه‌شان، مقدار گاز بسیار كمتری در بدن تولید می‌كنند مثلا نخود را مدتی قبل از پختن خیس كنید و آب آن را چند بار عوض كنید. بروكلی را حتما آبپز یا بخارپز كنید و...
چند نکته
مصرف طعم دهنده‌های مصنوعی، آدامس و نوشابه‌ها را بسیار كم كنید.
داروهایی كه حاوی سایمتیكن هستند، نیز باعث كاهش نفخ دستگاه گوارش می‌شوند.
قبل از مصرف حتما نظر پزشك را جویا شوید. در مورد نوزادان حتما بعد از هر بار شیر خوردن (شیر مادر و یا شیر خشك) حتما نفخ (گاز معده) او را بگیرید در واقع با آروغ زدن نوزاد خود می‌توانید از این مسئله خاطرجمع شوید.
در صورتی‌كه نفخ معده و روده فرزندتان با برخی علائم دیگر مثل كاهش وزن، یبوست و حتی اسهال، دل‌درد، وجود خون در مدفوع، كاهش اشتها و استفراغ همراه است موضوع را با پزشك او در میان بگذارید.
