زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر ابوالفضل شفیعی سورك؛ دندانپزشك كودكان

پوسیدگی‌های دندانی زودرس دوران كودكی، نوع خاصی از پوسیدگی‌های دندانی شدید هستند كه نوزادان و كودكان خردسال را درگیر می‌‌كنند و پیشرفت سریعی دارند. طبق تعریف آكادمی دندانپزشكی كودكان آمریكا، حضور بیش از یك سطح دندانی پوسیده (ضایعه حفره دار یا بدون حفره)، ترمیم شده یا از دست رفته (در اثر پوسیدگی) در هر کدام از دندان‌های شیری در یك كودك زیر 6 سال، پوسیدگی‌های زودرس دوران كودكی نامیده می‌‌شود.

علل ایجاد پوسیدگی‌های دندانی زودرس دوران كودكی

بر خلاف تصور بسیاری از والدین، قطره آهن در ایجاد این پوسیدگی‌ها هیچ نقشی ندارد، بلكه فقط سبب تغییر رنگ دندان‌های پوسیده می‌‌گردد. مهم‌ترین علل ایجاد این پوسیدگی‌ها، شامل موارد زیر است:
الف. تمیز نكردن دهان كودك توسط والدین از زمان رویش اولین دندان‌های شیری.
ب. الگوی تغذیه ای نا مناسب شامل: 1) استفاده از شیشه حاوی شیر یا سایر نوشیدنی‌‌های شیرین به‌عنوان پستانك، جهت آرام كردن و كمك به خوابیدن كودك. 2) خوردن مکرر شیراز شیشه در طول شب، مطابق میل كودك. ج. كاهش جریان بزاق حین خواب.                                                                        
د. وجود پوسیدگی‌‌های متعدد درمان نشده در دهان پدر و مادر كودك.
هـ. عدم مراجعه والدین به دندانپزشك برای معاینه كودك و كسب اطلاعات  صحیح و انجام اقدامات پیشگیرانه از زمان رویش اولین دندان‌‌های شیری. و. مصرف مكرر میان وعده‌‌های پوسیدگی‌زا در طول روز توسط كودك. این عوامل، محیط مناسبی را برای فعالیت میكروب‌‌های پوسیدگی‌زا در دهان كودك فراهم میكنند كه با تولید بعضی اسیدها، سبب پوسیدگی دندان‌های می‌‌شوند.

 كدام دندان‌ها دچار پوسیدگی‌های زودرس می‌شوند؟

چهار دندان پیشین شیری فك بالا، آسیاهای اول شیری هر دو فك و دندان‌های نیش شیری فك پایین، معمولا دندان‌هایی هستند كه به این پوسیدگی‌ها دچار می‌شوند. دندان‌های درگیر، معمولا به صورت قرینه در دو سمت دهان كودك قرار دارند. دندان پیشین شیری فك پایین، معمولا پوسیده نمی‌شود كه دلیل این امر، نقش محافظت كننده زبان از این دندانها حین مكیدن شیر و نیز شست‌وشوی طبیعی این دندان‌ها توسط جریان بزاق به علت قرارگیری دهانه مجرای غدد بزاقی در پشت این دندان‌ها می‌‌باشد. دندان‌های آسیای دوم شیری هم به دلیل اینكه در سن بالاتری رویش می‌‌یابند، معمولا مبتلا نمی‌شوند.

بر خلاف تصور بسیاری از والدین، قطره آهن در ایجاد این پوسیدگی‌ها هیچ نقشی ندارد، بلكه فقط سبب تغییر رنگ دندان‌های پوسیده می‌‌گردد. مهم‌ترین علل ایجاد این پوسیدگی‌ها، شامل موارد زیر است
الف. تمیز نكردن دهان كودك توسط والدین از زمان رویش اولین دندان‌های شیری.
ب. الگوی تغذیه ای نا مناسب شامل:
   استفاده از شیشه حاوی شیر یا سایر نوشیدنی‌‌های شیرین به‌عنوان پستانك، جهت آرام كردن و كمك به خوابیدن كودك.
  خوردن مکرر شیراز شیشه در طول شب، مطابق میل كودك.
ج. كاهش جریان بزاق حین خواب.                                                                        
د. وجود پوسیدگی‌‌های متعدد درمان نشده در دهان پدر و مادر كودك.
هـ. عدم مراجعه والدین به دندانپزشك برای معاینه كودك و كسب اطلاعات  صحیح و انجام اقدامات پیشگیرانه از زمان رویش اولین دندان‌‌های شیری.
و. مصرف مكرر میان وعده‌‌های پوسیدگی‌زا در طول روز توسط كودك.
این عوامل، محیط مناسبی را برای فعالیت میكروب‌‌های پوسیدگی‌زا در دهان كودك فراهم میكنند كه با تولید بعضی اسیدها، سبب پوسیدگی دندان‌ها می‌‌شوند.

پیشگیری از ایجاد پوسیدگی‌‌های دندانی زودرس دوران كودكی

 از آنجایی که پوسیدگی دندانی یک بیماری مسری است و میکروب‌های ایجادکننده آن معمولا از دهان والدین (بویژه مادران) به نوزاد منتقل می شوند، قبل از اقدام به بچه‌دار شدن به فکر سلامت دندان‌های خود باشید و با مراجعه به دندانپزشک، دندان‌های پوسیده خود را درمان کنید. با نظر دندانپزشک می‌توانید با مصرف برخی آدامس‌های بدون قند یا دهانشویه‌ها، بهداشت دهانی خود را بهبود بخشید. 
ظرف شش ماه بعد از رویش اولین دندان کودک، جهت معاینه و دریافت اطلاعات و مشاوره‌های بهداشتی مناسب، نوزاد خود را نزد دندانپزشک متخصص کودکان ببرید. توصیه شده این مراجعه دیرتر از 12 ماهگی کودک نباشد.
دندانهای نوزادتان از  زمان رویش آنها تا حدود 1/5 سالگی، شب ها قبل از خواب با استفاده از یك پارچه یا گاز استریل، تمیز کنید.
در دوره 1/5 تا 3 سالگی، دندانهای كودك را به كمك مسواك‌های انگشتی یا دستی، بدون استفاده از خمیر دندان یا با استفاده از خمیر دندان‌های فاقد فلوراید، شب ها قبل از خواب مسواك بزنید.
در سن 3-6 سالگی، دندان‌های كودك را با مسواك‌های دستی یا برقی و خمیر دندان‌های فلوراید‌دار مخصوص كودكان، روزی دو بار (یک بار بعد از صبحانه و یک بار قبل از خواب شب) مسواك بزنید.
از شیشه حاوی شیر، به عنوان پستانك جهت آرام كردن و كمك به خوابیدن كودك استفاده نکنید.
اجازه ندهید كودك با بطری یا شیشه محتوی چیزی غیر از آب در دهانش به خواب برود.
 در صورتی که کودک عادت کرده در شب مکررا شیر بخورد، سعی کنید به‌تدریج تعداد دفعات شیرخوردن را کاهش دهید و بعداز هر بار شیردهی به کودک آب بخورانید تا اضافات شیر از روی دندانهای کودک پاک شود.
تغذیه کودک از شیشه شیر را در حدود سن 12-14 ماهگی متوقف و او را به نوشیدن از فنجان یا لیوان تشویق کنید.
اجازه ندهید كودك در طول روز، مكررا میان وعده‌‌های پوسیدگی زا از  قبیل: انواع شیرینی، كلوچه، كیك، بیسكویت، پفك، چیپس و غیره مصرف كند. در صورت تمایل كودك به اینگونه خوراكی‌ها بهتر است آنها را به طور یكجا و بعد از صرف وعده‌‌های غذایی اصلی به او داد. 
برنامه زمانی منظمی برای وعده‌‌های غذایی اصلی كودك و نیز میان وعده‌ها طرح‌ریزی کنید و تعداد میان وعده‌ها را به حداقل برسانید.
كودك را تشویق کنید بجای خوراکی‌های پوسیدگی‌زا، از ترکیبات غیر پوسیدگی‌زا مثل پنیر، ماست، میوه، سالاد و مغزها (مثل پسته، بادام) در میان وعده‌ها استفاده كند.