پـاچنـبـری؛ بيماری شايع مادرزادی
کلاب فوت یا پاچنبری شایعترین بیماری مادرزادی پا است. پای بچه به طرف داخل منحرف و کج شده و شکل طبیعی ندارد. این ضایعه مادرزادی از هر هزار تولد در یک نوزاد دیده میشود. شدت آن البته در بیماران متفاوت است. شیوع آن در پسران دو برابر دختران است. در نیمی از موارد بصورت دو طرفه دیده میشود. علت ایجاد آن ناشناخته است. از مهمترین تغییراتی که در پای بچه مبتلا به کلاب فوت یا پا چنبری ایجاد میشود کوتاه شدن تاندونهای پشت پا و سمت داخلی مچ پا و کف پا است.
در پشت پا و سمت داخل مچ پا غلاف تاندونها کوتاه و ضخیم میشوند، کپسول مفاصل این نواحی کوتاه میشوند و عضلات پشت ساق و کف پا هم کوتاه و لاغر میشوند. در این بیماری تغییراتی در شکل مفاصل مچ و کف پا هم ایجاد میشود، بدین صورت که مفصل تالوناویکولر دچار دررفتگی یا نیمه دررفتگی میشود. در این مفصل استخوان ناویکولر که در جلوی استخوان تالوس قرار دارد به سمت داخل جابجا شده و به قوزک داخلی مچ پا نزدیکتر میشود. از نظر علایم پا به طرف داخل میچرخد و کف پا به سمت داخل و یا حتی بالا قرار میگیرد. پا و ساق طرف مبتلا کوتاهتر و لاغرتر از طرف سالم هستند.
تغییر شکلهای اساسی در این بیماری
انگشتان و استخوانهای کف پا به سمت داخل منحرف شده و به سمت خارج میچرخند.
کوچک بودن پاشنه و چرخش پاشنه به سمت داخل.
انحراف مچ پا و کف پا به سمت پایین که به آن اکواینوس هم میگویند.
در صورت عدم درمان، این بیماران بجای اینکه در موقع راه رفتن کف پایشان را بر زمین بگذارند روی لبه خارجی پا راه میروند. پوست لبه خارجی پا پینه میبندد و همچنین این بچهها مشکل در پوشیدن کفش دارند.
درمان
هدف از درمان این بیماران به دست آوردن پایی با عملکرد مناسب جهت راه رفتن و بدون دفورمیتی میباشد. در چند دهه اخیر پیشرفتهای قابل ملاحظهای در درمان غیر جراحی این بیماری ابداع شده است و مهمترین آن گچگیری مکرر با روش آقای پونستی میباشد که بیش از 90 درصد موفقیتآمیز است. با این روش که اصلاح تدریجی با گچگیریهای هفتگی میباشد پزشک معالج پای بچه را با مانورهای بخصوصی و در وضعیتهای خاصی گچگیری میکند. تقریبا همه بیماران مبتلا بهبودی مییابند. درمان هر زمان که ممکن باشد و هر چه زودتر بعد از تولد
(۷ یا ۱۰ روز) شروع شود. گچ هر هفته عوض میشود و در هر تعویض پزشک سعی میکند پا را بیشتر در وضعیت اصلاح شده قرار دهد. در انتهای مراحل گچگیری معمولا نیاز به یک عمل جراحی سرپایی میباشد که در آن عمل تاندون آشیل در پشت مچ پا آزاد میشود تا پا بتواند به سمت بالا حرکت کند. بعد از این عمل پا به مدت 3 هفته در گچ قرار داده میشود و پس از باز کردن گچ آخر کفش مخصوصی به نام دنیس براون برای کودک تجویز میشود تا از عود این بیماری جلوگیری کند. این بریسها در واقع دو کفش هستند که با یک میله فلزی به هم متصل شدهاند. در ابتدا بمدت سه ماه این بریس باید روزی 23 ساعت پوشیده شود و پس از آن بمدت 4-3 سال فقط در شبها پوشیده شود. این بیماری تمایل زیادی به عود دارد پس برای جلوگیری از عود، وقتی شکل پا اصلاح شد بچه باید از این بریس مخصوص استفاده نماید. در مواردی که شدت بیماری در شروع درمان زیاد است احتمال عود بیماری بیشتر است.
در صورت عود ممکن است مجددا نیاز به تکرار مراحل قبل البته با کمی تغییر باشد. در تمام بیمارانی که کلاب فوت یکطرفه دارند، پای مبتلا کمی کوتاهتر و باریکتر از پای نرمال میباشد. از طرف دیگر، طول اندام مساوی است اما محیط و قطر ساق پا در طرف مبتلا کوچکتر میباشد. وقتی یکی از والدین کلاب فوت دارد 3 تا ۴ درصد شانس وقوع در فرزند وجود دارد. بهر حال وقتی هر دو والد کلاب فوت داشته باشند، 30 درصد احتمال ایجاد کلاب فوت برای فرزند وجود دارد.