زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

معلوليت‌های بينايی در اطفال

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی حدود 45 میلیون نابینای مطلق، 135 میلیون كم‌بینا و حدود 134 میلیون اختلال بینایی (به علت عیب‌های انكساری درمان نشده) در جهان وجود دارد كه بیش از 90 درصد آنان در كشورهای در حال توسعه و فقیر زندگی می‌كند. بنابراین گزارش در هر دقیقه یك كودك دچار نابینایی می‌شود و در صورت عدم اقدامات پیشگیرانه تا سال 2020 یك میلیون نفر دیگر نیز به تعداد آنها اضافه خواهد شد.

سازمان بهداشت جهانی با كمك آژانس‌های بین‌المللی و سازمان‌های بهداشت و سلامت اقداماتی را انجام دادند كه تا سال 2020 بتوانند از وقوع 80 درصد نابینایی‌ها كه قابل درمان و پیشگیری است و هزینه اقتصادی سالانه آن درجهان حدود 28 بیلیون دلار تخمین زده شده است جلوگیری نمایند.

3 درصد افراد نابینا در جهان را كودكان تشكیل می‌دهد كه حدود 4/1 میلیون نفر می‌باشد. وقتی سیستم بینایی یك كودك رشد پیدا نكرده و یا كودك قادر به تمركز كردن بینایی نسبت به یك شیكی را در ماه دوم یا سوم نداشته باشد چندین علت دارد كه بایستی سریع به آن رسیدگی كرد.

بررسی بینایی كودك روش‌های گوناگونی دارد كه ساده‌ترین آن توجه نوزاد به حركت والدین، توجه به نور و واكنش نوزاد نسبت به محیط اطراف خود و واكنش نوزاد نسبت به نور می‌باشد و تست‌های پسیكوفیزیكال مثل اپتوتكنیك نیستاگموس (OKN)

Visual evoked responses

(VEP) و یا preferential looking locknques جهت بررسی میزان بینایی در كودكان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بررسی كاهش بینایی برای كودك

1- اولین اقدام یك تاریخچه كامل كمك به تشخیص علت می‌كند چون تاریخچه فامیلی می‌تواند كمك به تشخیص علت نابینایی یا كم‌بینایی كند و در ضمن جلوگیری از بچه‌های دیگر با سابقه بینایی ارثی می‌كند.جزئیات دوران حاملگی بایستی بررسی شود چون فاكتورهای مهمی مثل عفونت دوران حاملگی اشعه درمانی، مصرف دارو و یا تروما در علت كاهش بینایی كمك كننده می‌باشد كه این عوامل جزء عوامل prenatal  تقسیم‌بندی می‌شود.

مشكلات Perinatal شامل زود به دنیا آمدن بچه برادیكادی meconium staining و محرومیت اكسیژن در زمان تولد بسیار مهم می‌باشد.

2- معاینه نوزاد، شامل توجه به تمركز بینایی، واكنش مردمكی به نور كه از 31 هفتگی قابل بررسی می‌باشد، حركات چشمی و مستقیم بودن چشم‌ها، نیستاگموس كه معمولا بعد از 2 تا 3 ماهگی خودش را نشان می‌دهد و معاینه فاندوسكوپی در بعضی مواقع چشم طبیعی به نظر می‌رسد اما تاخیر در رشد سیستم بینایی وجود دارد كه با گذشت زمان بینایی بهبودی پیدا می‌كند.پاسخ مردمك به نور در بیماری راه‌های بینایی قدامی مثل آتروفی عصب بینایی، هیپوپلازی عصب بینایی و كلوبوم عصب بینایی كاهش پیدا می‌كند واكنش مردمكی در كوری كورتیكال (Cortical Blindness) طبیعی می‌باشد. كاهش بینایی در یك یا دو چشم ایزوتروپی و كمتر اگزوتروپی می‌باشد. وقتی یك كودك با كاهش بینایی مراجعه و ساختمان چشم طبیعی به نظر می‌رسد بایستی بیماری‌های رتین را در نظر گرفت مثل Lebercong maarosis اكروماتوپسی و غیره.

نوزادان یا كودكانی كه با علامت كاهش بینایی مراجعه می‌كنند ممكن است نیاز به تست‌های اضافی مثل VER، سونوگرافی، CTs, MRI تست‌های آزمایشگاهی جهت بررسی سندرم Torch و غیره مشاوره نورولوژیست مشاوره اندوكرانیولوژیست و جراحی مغز و یا ژنتیك داشته باشد.

علل شایع معلولیت بینایی در كودكان به سه دسته تقسیم می‌شود:

1- علل قبل از تولد (Prenatal)

مهم‌ترین علت معلولیت بینایی قبل از تولد علل توارث می‌باشد مثل بیماری‌های ژنتیك، آلبینیم، ضایعات شبكیه، كاتاراكت، آنوفتالمی و میكروفتالمی، كدورت‌های قرنیه، نداشتن عنبیه (Aniridia)، گلوكوم مادرزادی، علت‌های دیگر مثل عفونت‌های دوران بارداری مثل بیماری‌های Torch اشعه در دوران حاملگی و یا مصرف بعضی داروها هیپوپلازی عصب بینایی یا آتروفی عصب بینایی، اكروماتوپسی.

2- علل حوالی تولد (Perinatal)

شامل نارس به دنیا آمدن بچه با وزن كم، عوارض زایمانی مثل آسفیكس، عفونت‌های نوزادی مثل مننژیت و یا افتالمیت نوزادان، تروما به چشم با فورسپس در زمان زایمان.

3- علل پس از تولد (Postnatal)

مثل تروما به چشم، عفونت‌ها، گلوكوم و تومورها و یكی دیگر از علت‌های معلولیت، عیب‌های انكساری درمان نشده، انحراف پتوز كه ایجاد آمبلیویی می‌كند.

Rop (رتینوپاتی نارس) كه به دنبال وزن كم و گرفتن اكسیژن زیاد باعث تشكیل عروق غیرطبیعی و جداشدنی شبكیه و منجر به معلولیت بینایی می‌گردد.

كمبود ویتامین A در كودكان باعث مرگ و باعث خشكی چشم و از بین رفتن بینایی می‌شود.

پیشگیری و درمان

طبق آمار سازمان جهانی بهداشت اكثرا نابینایی در كودكان قابل پیشگیری و یا درمان می‌باشد. برای پیشگیری و درمان توصیه‌های زیر انجام گیرد:

1- اطلاع‌رسانی به زوج‌های جوان در زمان ازدواج درباره بیماری‌های ارثی و عواقب آن در صورت نیاز مشاوره ژنتیك

2- ایمن‌سازی مادران قبل از حاملگی و آگاهی در مورد عفونت‌های دوران بارداری

3- معاینه چشمی نوزادان در هفته اول تولد جهت بررسی آب مروارید مادرزادی یا گلوكوم تا در صورت تشخیص و درمان به موقع مانع بروز نابینایی گردد.

4- معاینه چشمی در سال اول جهت بررسی تنبلی و علت‌های آن مثل انحراف، عیب انكساری و پتوز لازم است در ضمن توصیه می‌شود بچه‌های سالم در سال‌های اول، سوم، پنجم و قبل از ورود به مدرسه معاینه شوند.